Ο Φρανσίσκο Πάκο Ιγνάσιο Τάιμπο ΙΙ (Χιχόν, Αστούριας, 11 Ιανουαρίου 1949) μάλλον δεν χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις. Συγγραφέας που έχει αγαπηθεί όσο λίγοι από το ελληνικό αναγνωστικό κοινό, από λάτρεις του αστυνομικού ή μη, χάρη σε μυθιστορήματά του όπως «Το ποδήλατο του Λοενάρντο», το «Με τέσσερα χέρια», το «Η σκιά της σκιάς», το «Σαν σκιές επιστρέφουμε», τη σειρά βιβλίων του με ήρωα τον μονόφθαλμο ντετέκτιβ Έκτορ Μπελασκοαράν Σάυν, τις βιογραφίες του Τσε Γκεβάρα και του Πάντσο Βίγια (που δεν έχει εκδοθεί στα ελληνικά), ο Πάκο (ας μου συγχωρεθεί η οικειότητα) θα έλεγε κανείς ότι με το πέρασμα του χρόνου, από βιβλίο σε βιβλίο, εξελίχθηκε περισσότερο σε έναν αγαπημένο μακρινό φίλο ή σύντροφο.
Ακτιβιστής της Αριστεράς και συνδικαλιστής και ο ίδιος, ιδρυτής του λογοτεχνικού φεστιβάλ αστυνομικής λογοτεχνίας Σεμάνα Νέγρα της Χιχόν, από το 2012 διετέλεσε Γραμματέας Τεχνών και Πολιτισμού της Εθνικής Εκτελεστικής Επιτροπής του πολιτικού συνασπισμού Movimiento Regeneraciοn Nacional. Τον Οκτώβριο του 2018 ανέλαβε τη διεύθυνση του κρατικού εκδοτικού οίκου Fondo de Cultura Económica, θέση που κατέχει έως σήμερα.
Ο Πάκο, πριν από τη συμμετοχή του στις εκδηλώσεις του φετινού φεστιβάλ ΛΕΑ, βρέθηκε για τελευταία φορά στην Ελλάδα το 2008. Στη χώρα μας τα έργα του κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Άγρα και Έρμα ήδη από το 1996. Καθώς απολαμβάνει την πρωινή του κόκα κόλα στο ηλιόφως της Φειδίου, η συζήτησή μας ξεκινά από εκεί: «Έχουν περάσει πολλά χρόνια από την τελευταία φορά που ήμουν στην Ελλάδα. Έχουν αλλάξει πολλά πράγματα. Ανακάλυψα πολλά πράγματα που δεν γνώριζα. Χθες υπέγραφα βιβλία μου σε μια εκδήλωση και ανακάλυψα ότι έχουν εκδοθεί δεκαοκτώ βιβλία μου στα ελληνικά. Δεκαοκτώ! Δεν είχα συνειδητοποιήσει ότι ήταν τόσα πολλά… Χθες βράδυ μάλιστα υπέγραψα συμβόλαιο για άλλα τέσσερα με τις εκδόσεις Άγρα».
Ποια θα είναι λοιπόν αυτά τα βιβλία;
Τα τέσσερα τελευταία μυθιστορήματά μου.
Αναφέρεσαι στη σειρά βιβλίων με τον τίτλων Patria;
Όχι. Τα τρία βιβλία της σειράς Patria δεν ανήκουν στη μυθοπλασία. Είναι βιβλία-ντοκιμαντέρ, με θέμα τη ζωή στο Μεξικό τον 19ο αιώνα. Είναι πολύ μεξικανικά βιβλία για να τα κατανοήσει κάποιος που δεν γνωρίζει κάποια βασικά πράγματα για την ιστορία και τη λαϊκή κουλτούρα της χώρας.
Το πρώτο από αυτό τα μυθιστορήματα που θα εκδοθούν στα ελληνικά ανήκει στη σειρά βιβλίων μου με ηρωίδα τη νεαρή δημοσιογράφο Όλγα Λαβαντέρος (Olga Lavanderos). Είναι μια ανεξάρτητη δημοσιογράφος που προσπαθεί να ξεσκεπάσει ένα μεγάλο κύκλωμα διαφθοράς. Τοποθετείται χρονικά στην τελευταία δεκαετία της διακυβέρνησης του PRI (Επαναστατικό Θεσμικό Κόμμα) όμως η αφήγηση κάνει άλματα στο παρελθόν και συμβαίνουν διάφορα. Το ενδιαφέρον για μένα σ’ αυτό το βιβλίο είναι το ότι το έγραψα σε πρωτοπρόσωπη αφήγηση, από τη σκοπιά της δημοσιογράφου. Διάφοροι φίλοι μου, μου έλεγαν: είναι αδύνατον να γράψεις από τη σκοπιά μιας γυναίκας. Όμως το επιχείρησα.
Αναφέρεις το PRI, που το όνομά του είναι συνυφασμένο με την πολιτική διαφθορά στο Μεξικό. Ας μιλήσουμε λίγο για τα πρόσφατα πολιτικά γεγονότα. Πώς βλέπεις να εξελίσσεται η κατάσταση στα σύνορα Μεξικού-ΗΠΑ μετά από την εξέγερση κατά του ICE, της Υπηρεσίας Μετανάστευσης, στην Καλιφόρνια;
Είναι το τελευταίο επεισόδιο στη σειρά «Η τρέλα του Τραμπ». Ο τύπος είναι κλόουν. Είναι παράλογος και αλλάζει τις απόψεις του μέρα με τη μέρα. Με αυτή του την κίνηση είναι σαν να λέει στην εκλογική βάση που τον εξέλεξε ότι μ’ αυτό τον τρόπο θα τους βρει δουλειές, διώχνοντας δηλαδή τους μετανάστες που δούλευαν στα χωράφια και στα κατασκευαστικά έργα. Δεν θα πετύχει τίποτα. Έβλεπα μια συνέντευξη με έναν νεαρό μαύρο από την Καλιφόρνια. Όταν του είπαν ότι τώρα θα μπορέσει να βρει δουλειά και να εργαστεί στα χωράφια της Νεμπράσκα, απάντησε ότι αυτή τη δουλειά την έκανε ο προπάππους του που ήταν σκλάβος πριν από διακόσια χρόνια. Χωρίς τους Λατινοαμερικανούς μετανάστες, η γη θα πεθάνει.
Οι εξεγέρσεις των καλιφορνέζων chicanos, αν και δεν είναι ιδιαίτερα γνωστές στην Ελλάδα, δεν είναι τωρινό φαινόμενο. Είχαν σημαντικό μερίδιο στις εξεγέρσεις και στους αγώνες του 1968, πιο παλιά στη λεγόμενη μάχη του Chavez Ravine στα τέλη του ’40 κ.λπ…
Ναι, και είχαν πάντα την ίδια αιτία. Προηγείτο πάντα η προπαγάνδα ότι οι μετανάστες παίρνουν τις δουλειές των Αμερικανών κι ύστερα ξεκινούσαν οι απελάσεις, οι ταραχές και οι εντάσεις στα σύνορα.
Πώς θα περιέγραφες την πολιτική κατάσταση σήμερα στο Μεξικό; Πιστεύεις ότι η νίκη του αριστερού Movimiento Regeneraciοn Nacional στις εκλογές του 2024 θα κάνει τη διαφορά; Μπορεί το MRN να αλλάξει τους διεφθαρμένους θεσμούς που άφησε πίσω του η 100χρονη διακυβέρνηση του PRI; Ειδικά τώρα, όπου η ακροδεξιά δυναμώνει σε όλο τον κόσμο; Η πρόεδρος Κλαούντια Σέινμπαουμ στάθηκε γενναία ενάντια στις επιθετικές δηλώσεις του Ντόναλντ Τραμπ…
Σαφώς. Κάνει ήδη μεγάλη διαφορά, Καταρχάς και μόνο ότι καταφέραμε επιτέλους να ξεφορτωθούμε το PRI, ήταν από μόνο του ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση. Γίνονται πράγματι σημαντικές αλλαγές προς το καλύτερο σε όλους τους τομείς… Η Κλαούντια Σέινμπαουμ όντως όρθωσε το ανάστημά της απέναντι στις απαιτήσεις του Τραμπ και απαίτησε σεβασμό στα κυριαρχικά δικαιώματα του Μεξικού. Η Κλαούντια είναι πολύ δυναμική και αποφασιστική, πιστεύω ότι θα κάνει αλλαγές που ο λαός της χώρας έχει ανάγκη.
Σου θυμίζει καθόλου τον Λάσαρο Κάρντενας, για τον οποίο έχεις γράψει και βιβλίο (σημ: προοδευτικός πρόεδρος του Μεξικού το 1934-1940);
Είναι διαφορετικές εποχές, αλλά θα έλεγα ναι, ως έναν βαθμό.
Θα μας μιλήσεις για την εμπλοκή σου στον κρατικό εκδοτικό οίκο;
Είμαι πρόεδρος του Fondo Cultura Economica, που είναι ο εκδοτικός οίκος του κράτους του Μεξικού. Εκδίδουμε ενάμισι βιβλίο τη μέρα, διευθύνουμε εκατόν είκοσι βιβλιοπωλεία και έχουμε οργανώσει είκοσι τρεις χιλιάδες λέσχες ανάγνωσης σε όλη τη χώρα. Συντονίζουμε επίσης την έκδοση στο Μεξικό συγγραφέων από άλλες χώρες της Λατινικής Αμερικής. Έχει πάρα πολλή δουλειά, αλλά είμαι πολύ ενθουσιασμένος με αυτό το σχέδιο. Θα προωθήσει πολύ τη φιλαναγνωσία στη χώρα μου.
Τι συμβαίνει τον τελευταίο καιρό στην επαρχία της Τσιάπας; Δεν λαμβάνουμε τόσες πολλές πληροφορίες όσες παλιότερα. Εξακολουθούν να είναι ισχυροί οι Ζαπατίστας; Κρατάς ακόμα επαφή μαζί τους;
Ούτε στο Μεξικό μαθαίνουμε πολλά για τους Ζαπατίστας. Έχουν απομονωθεί κάπως. Τα τελευταία οκτώ χρόνια έχουν πραγματικά απομονωθεί σ’ αυτή τη μικρή επικράτεια την οποία ελέγχουν. Και δεν έχουμε πληροφόρηση για το τι συμβαίνει εκεί. Δεν γνωρίζω περισσότερα.
Υπάρχει προοπτική να συνεχίσεις τη σειρά ιστοριών με ήρωα τον Έκτορ Μπελασκοαράν Σάυν;
Προσπάθησα κατά καιρούς να γράψω ένα νέο βιβλίο με ήρωα τον Έκτορ αλλά δεν δούλεψε στην πράξη. Κάτι παράξενο συνέβαινε μέσα μου. Μπορεί να έχει γεράσει, μπορεί να έχω γεράσει εγώ… Προσπάθησα αρκετές φορές μέσα στα τελευταία πέντε-έξι χρόνια αλλά δεν μου έβγαινε. Πρέπει να ανακαλύψω το γιατί. Βεβαίως, δουλεύω παράλληλα και άλλα πολλά πράγματα και ίσως να φταίει αυτό, ότι δηλαδή δεν δουλεύω πάνω στο νέο μυθιστόρημα του Έκτορ απερίσπαστος.
Ο Έκτορ είναι τελείως αντισυμβατικός. Τι είχες στο μυαλό σου όταν τον σχεδίαζες ως χαρακτήρα; Μαζί με την παρέα των φίλων του με τους οποίους μοιράζεται το ενοίκιο, θα έλεγες ότι εκφράζει κατά κάποιο τρόπο την εκδίκηση των αδύναμων, των ευάλωτων και των περιθωριακών;
Δεν υπάρχει κάτι καινούριο σ’ αυτή τη σχέση (του Έκτορ και των συντρόφων του). Είναι σαν τη σχέση του Σέρλοκ και του Ουότσον ή του Δον Κιχώτη και του Σάντσο Πάντσα. Χρειάζονται υποστηρικτικοί χαρακτήρες που να επεξηγούν τα κίνητρα και τις πράξεις του κεντρικού χαρακτήρα.
Έμεινες ικανοποιημένος από την τηλεοπτική σειρά;
Ναι, αρκετά. Νομίζω ότι ήταν αρκετά πιστή μεταφορά. Ήταν σφιχτοδεμένη, καθώς ήταν εξάλλου σύντομη, μόνο τρεις κύκλοι και εστίαζε στα νεανικά χρόνια του Έκτορ.
Εκτός από τα μυθιστορήματα και τις νουάρ ιστορίες του Έκτορ, φημίζεσαι για τις περίφημες βιογραφίες που έχεις γράψει. Για τον Τσε, που αγαπήθηκε πολύ και στην Ελλάδα, για τον Λάσαρο Κάρντενας, για τον Πάντσο Βίγια. Θα ήθελα να σταθούμε στο τελευταίο, με δεδομένο ότι ο Βίγια εμφανίζεται και σε αρκετά μυθοπλαστικά έργα σου. Νομίζω ότι σε γοητεύει αυτό το πρότυπο, δηλαδή του παράνομου που γίνεται επαναστάτης.
Ισχύει αυτό που λες. Με την ευκαιρία, η βιογραφία του Βίγια εκδόθηκε πρόσφατα για πρώτη φορά και στις ΗΠΑ. Και πηγαίνει πολύ καλά σε πωλήσεις, κάτι αξιοσημείωτο αν σκεφτεί κανείς ότι οι Αμερικανοί θεωρούν εχθρό τον Βίγια (σημ: στα τέλη της δεκαετίας του 1910, στη διάρκεια των Μεξικανικών Επαναστάσεων, η Μεραρχία του Βορρά του Βίγια έκανε τη μοναδική στην ιστορία οργανωμένη εισβολή σε έδαφος των ΗΠΑ).
Είναι πάντως τελείως διαφορετικό να γράφεις για έναν ήρωα που προέρχεται από τη μεσαία τάξη και που η ζωή του είναι πασίγνωστη σε ολόκληρη τη Λατινική Αμερική, όπως ο Τσε, και για έναν πρώην μπαντίτο, για τη ζωή του οποίου υπάρχουν μόνο σκόρπιες αφηγήσεις, στα όρια του θρύλου. Ήταν πολύ πιο δύσκολο το βιβλίο για τον Βίγια. Έπρεπε να κάποιο τρόπο να καταφέρω να μπω στο μυαλό του, να ανακαλύψω πώς σκεφτόταν…Το να πλησιάζεις πολύ κοντά στο θέμα σου και συγχρόνως να κρατάς αποστάσεις, αυτή η τόσο λεπτή ισορροπία, θεωρώ ότι είναι το Α και το Ω όταν γράφει κάποιος τη βιογραφία ενός ιστορικού προσώπου. Καθώς έγραφα το βιβλίο, αισθάνθηκα την ανάγκη να ξεχάσω όσα γνώριζα μέχρι τότε για τον Βίγια και να τον ανακαλύψω ξανά. Η συγγραφή μιας βιογραφίας μοιάζει με μια παρτίδα πινγκ-πονγκ. Πρέπει να μπαίνεις μέσα στον χαρακτήρα και αμέσως να βγαίνεις από αυτόν. Μέσα κι έξω, μέσα κι έξω, εγγύτητα και απόσταση.
Αναφορικά με το προηγούμενο, ό,τι είπαμε για τον Βίγια ισχύει και για έναν άλλον αγαπημένο σου ήρωα, τον Σάντοκαν των ιστοριών του Εμίλιο Σάλγκαρι. Παράνομος, πειρατής, αλλά και σύμβολο του αντιαποικιακού αγώνα…
«Ο τίγρης της Μαλαισίας» του Σάλγκαρι παραμένει πάντα ένα από τα πιο αγαπημένα μου μυθιστορήματα. Θυμάμαι όταν έγραφα το «Η σκιά της σκιάς» και είχα κολλήσει στο σημείο της αιχμαλωσίας του κεντρικού ήρωα του βιβλίου. Δεν ήξερα πώς να τον ξεμπλοκάρω από αυτή την κατάσταση και να προχωρήσω το μυθιστόρημα. Και τότε μού ήρθε, θυμήθηκα μια αντίστοιχη σκηνή και στο βιβλίο του Σάλγκαρι και επιστράτευσα ποιητική αδεία τον Σάντοκαν για να βοηθήσει τον δικό μου ήρωα.
Στην Ελλάδα έχουν αγαπηθεί ιδιαίτερα δύο μυθιστορήματά σου, τα οποία είναι διαφορετικά σε ύφος και θεματολογία μεταξύ τους: «Το ποδήλατο του Λεονάρντο» και το «Με τέσσερα χέρια». Θα ήθελες να μας μιλήσεις γι’ αυτά;
Είναι τα δύο βιβλία μου που αγαπώ περισσότερο ως αναγνώστης. Όταν διαβάζω ένα βιβλίο, μου αρέσει να συμβαίνουν την ίδια στιγμή πολλά διαφορετικά πράγματα και να συνδυάζονται πολλές αντιφατικές αφηγήσεις. Στο «Με τέσσερα χέρια» για παράδειγμα χρησιμοποίησα δεκαεπτά διαφορετικές ιστορίες, προκειμένου να τις συναρμόσω στην πλοκή του βιβλίου. Το ίδιο συνέβη και με «Το ποδήλατο του Λεονάρντο», ξεκίνησε σαν μια σειρά από διαφορετικές ιστορίες που η μία αφορούσε το ποδήλατο, η άλλη τον Λεονάρντο, η άλλη τον κεντρικό χαρακτήρα κ.λπ., οι οποίες τελικά συνδέθηκαν σε μια ενιαία αφήγηση.
Νομίζω ότι ένα από τα πιο φορτισμένα συναισθηματικά βιβλία που έχεις γράψει είναι το «Περαστικός», η ιστορία του περιπλανώμενου τυπογράφου αναρχικού-επαναστάτη Σεμπαστιάν Σαν Βισέντε. Κατά πόσο ήταν προϊόν έρευνας και κατά πόσο μυθοπλασία;
Και ο οποίος πάντα εξαφανίζεται στο τέλος. Ποτέ δεν μαθαίνουμε τι πραγματικά του συνέβη. Θα έλεγα ότι το 20% ήταν προϊόν ιστορικής έρευνας και το υπόλοιπο ήταν μια αναδιοργάνωση των ιστορικών στοιχείων σε ένα νέο, μυθοπλαστικό πλαίσιο. Το φινάλε παραμένει πάντα ανοιχτό. Τι απέγινε αυτός ο τύπος;
Είχες ίσως ως πρότυπα τον Μπουεναβεντούρα Ντουρούτι ή τον Φερνάντο Ασκάσο όταν έπλαθες τον χαρακτήρα του Σαν Βισέντε;
Χρησιμοποίησα κάποια στοιχεία από αυτές τις προσωπικότητες. Ωστόσο, έχω γράψει συγκεκριμένα για τους Ντουρούτι και Ασκάσο σε ένα από τα βιβλία μου που πρόκειται να εκδοθούν από την Άγρα. Λέγεται «Δεκατρείς ιστορίες από την Ιστορία» (προσωρινός τίτλος) και αφορά τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουμε την Ιστορία και το γιατί γράφουμε για την Ιστορία. Μια από τις ιστορίες αυτού του βιβλίου λέγεται «Οι τρεις μέρες της εξέγερσης στη Βαρκελώνη».
Θεωρώ συναρπαστικές τις προσωπικότητες με τις οποίες ασχολήθηκες στο βιβλίο σου «Αρχάγγελοι». Όλοι αυτοί οι σπουδαίοι και παραγνωρισμένοι επαναστάτες: o Γιόφε, ο Χουάν Εσκουδέρο, ο Πενγκ Πάι, ο Ραούλ Ντίας Αργουέγιες, η Λαρίσα Ράισνερ κ.λπ. Έχεις σκεφτεί μια πιθανή συνέχεια αυτού του βιβλίου;
Το βιβλίο για το οποίο μίλησα λίγο πριν, «Δεκατρείς ιστορίες από την Ιστορία», είναι ουσιαστικά η συνέχεια εκείνου του βιβλίου.
Θα ήθελες να μας μιλήσεις για το βιβλίο σου για το Μεξικανικό ’68; Άλλο ένα κεφάλαιο της ιστορίας που δεν είναι ιδιαίτερα γνωστό στην Ελλάδα. Η φοιτητική εξέγερση, η σφαγή της Πλατείας Τλατελόκο…
Έζησα από πολύ κοντά αυτά τα γεγονότα και πάντα ήθελα να γράψω ένα βιβλίο γι’ αυτά. Είχα συγκεντρώσει σημειώσεις ολόκληρων τετραδίων, αλλά όταν ξεκίνησα να γράφω, συνειδητοποίησα ότι δεν μπορούσα να τις αξιοποιήσω σε κάποιο μυθιστόρημα. Ίσως επειδή μου ήταν πολύ κοντινά τα γεγονότα. Χρειάστηκε να περάσουν πολλά χρόνια ώστε να αποκτήσω μια απόσταση από τα γεγονότα και να προσδιορίσω τη σκοπιά από την οποία θα προσέγγιζα το κίνημα.
Σε σχέση με το προηγούμενο, στο Μεξικανικό ’68 έπαιξαν ρόλο στο κίνημα και ροκ μπάντες. Μου έρχονται στο μυαλό οι La Revolución de Emiliano Zapata για παράδειγμα…
Ναι, μόνο που εμφανίστηκαν λίγο πιο μετά. Το ροκ ν ρολ, αυτού του είδους άρχισε να εμφανίζεται λίγο μετά την εξέγερση, ως παράγωγο, αν θέλεις, της εξέγερσης.
Προσπαθώ εδώ και χρόνια να καταλάβω μέσα από τα βιβλία σου τι είδους μουσική σου αρέσει. Στον Έκτορ Μπελασκοαράν Σάυν για παράδειγμα αρέσει η μπόσα νόβα. Σε άλλα βιβλία σου αναφέρεσαι σε κορίδος και ωραιότατες ραντσέρας (μεξικανικές μπαλάντες). Τι μουσική ακούει τελικά ο Πάκο Ιγνάσιο Τάιμπο;
Υπάρχει μια ουσιώδης διαφορά. Υπάρχει η μουσική που μου αρέσει να ακούω και η μουσική που ακούω όταν γράφω. Όταν γράφω, ακούω συνήθως πολύ ρυθμικές μουσικές φόρμες, όπως είναι τα κομμάτια των Santana. «Oye Cómo Va» – τραγουδά, κρατώντας τον ρυθμό με τα ακροδάχτυλα να χτυπούν το τενεκεδάκι της κόκα κόλα… Ακούω επίσης Βάγκνερ όταν γράφω. Τις Ουβερτούρες, οι επικοί τόνοι με εμπνέουν για τις σκηνές που κορυφώνεται η δράση στα βιβλία μου. Ακούω επίσης Έλγκαρ και Τσαϊκόφσκι. Είναι διαφορετική από τη μουσική που ακούω για την ευχαρίστησή μου ή από τη μουσική που προτιμούν οι χαρακτήρες μου. Οι χαρακτήρες εξάλλου έχουν τη δική τους ζωή.
Ποια νομίζεις ότι είναι η θέση σου στη μεξικανική λογοτεχνία; Θεωρείς ότι είσαι κατά κάποιο τρόπο συνεχιστής των μεγάλων της λογοτεχνίας της επανάστασης, της Έλενα Πονιατόφσκα, της Έλενα Γκάρο, του Χοσέ Ρεβουέλτας, του Κάρλος Φουέντες ή του Χουάν Ρούλφο του Πέδρο Πάραμο;
Αυτή είναι η βασική μεξικανική κουλτούρα του 20ού αιώνα. Τα έργα τους διαβάζονται και θα συνεχίσουν να διαβάζονται για πάντα. Όμως εμένα ως συγγραφέα και ως εκδότη με ενδιαφέρει εξίσου να ψάχνω και να ανακαλύπτω το συμβαίνει ή τι έχει συμβεί από κάτω, στο underground.
Συνεχίζεις να ασχολείσαι ακόμα με τη Σεμάνα Νέγρα, το περίφημο φεστιβάλ αστυνομικής (μαύρης) λογοτεχνίας που συνίδρυσες στη Χιχόν; Πώς εξελίσσεται ως θεσμός;
Η Σεμάνα Νέγρα συνεχίζει να διοργανώνεται κάθε χρόνο, όμως εγώ παραιτήθηκα από τη διεύθυνσή της ύστερα από τριάντα πέντε χρόνια στο τιμόνι. Αναγκάστηκα να παραιτηθώ για να αφοσιωθώ στη συμμετοχή μου στις πολιτικές καμπάνιες του Λόπες Ομπραδόρ και πρόσφατα της Κλαούντια Σέινμπαουμ. Με αντικατέστησε ο Άνχελ ντε λα Κάγιε, που παρέμεινε στη διεύθυνση του Φεστιβάλ για δέκα χρόνια και πρόσφατα ανανέωσε τη θητεία του για άλλα δέκα. Εξελίσσεται σε καθεστώς μοναρχίας το Σεμάνα Νέγρα (γελάει)!
Ας κλείσουμε όπως αρχίσαμε, με πολιτική. Πιστεύεις ότι στη σημερινή εποχή και μπροστά στην άνοδο της ακροδεξιάς, στις σειρήνες του πολέμου και στα αδιέξοδα που αντιμετωπίζουμε, η μαρξιστική θεωρία θα έβγαινε ωφελημένη αν υιοθετούσε στοιχεία από την πρακτική και την εγρήγορση του αναρχισμού; Και σου θέτω αυτό το ερώτημα ως μαρξιστής ο ίδιος.
Η μόνη λύση είναι τα Λαϊκά Μέτωπα. Είναι ο μόνος τρόπος για να τους σταματήσουμε. Το Λαϊκό Μέτωπο είναι μια δομή στην οποία πρέπει να προσθέτεις πράγματα και να τα συνενώνεις. Σ’ αυτή τη δομή θα πρέπει να ενώσουμε τα κοινωνικά κινήματα και τα αιτήματα που διατυπώνουν προκειμένου να βρουν μια βρουν μια κοινή πολιτική εκπροσώπηση. Υπάρχουν κινήματα κατά του gentrification, κατά των ιδιωτικοποιήσεων του νερού και των κοινωνικών αγαθών, κατά του πολέμου, υπέρ της προστασίας του περιβάλλοντος κ.λπ., αλλά όσο εκδηλώνονται μεμονωμένα και δεν συνενώνονται σε ένα πολιτικό Λαϊκό Μέτωπο, είναι δύσκολο να αναχαιτιστεί η επέλαση της Δεξιάς. Κοινωνικά κινήματα και ταυτόχρονη πολιτική δράση.
Ευχαριστίες στις εκδόσεις Άγρα και στην Τζίνα Σωτηροπούλου για τη φωτογράφιση.
Στη συνέντευξη αναφέρονται τα βιβλία:
«Το ποδήλατο του Λεονάρντο», μτφρ. Έφη Γιαννοπούλου, Άγρα, 2001
«Με τέσσερα χέρια», μτφρ. Κρίτων Ηλιόπουλος, Άγρα, 2006
«Η σκιά της σκιάς», μτφρ. Κική Καψαμπέλη, Άγρα, 2006
«Και σαν σκιές επιστρέφουμε», μτφρ. Κρίτων Ηλιόπουλος, Άγρα, 2008
«Ερνέστο Γκεβάρα γνωστός και ως Τσε», μτφρ. Βασιλική Κνήτου, Κέδρος, 2007
«Περαστικός», μτφρ. Κρίτων Ηλιόπουλος, Άγρα, 2014
«Αρχάγγελοι», μτφρ. Δήμητρα Σταυρίδου, Έρμα, 2017
«‘68 Μεξικό», μτφρ. Κρίτων Ηλιόπουλος, Άγρα, 2018
Θανάσης Μήνας
Η ΕΠΟΧΗ
