Πολύ ενθαρρυντική η πρόσφατη αντίδραση στην τηλεοπτικώς προβαλλόμενη κουλτούρα βιασμού, και ακόμα πιο ενθαρρυντική η συνέπεια αυτής. Δεν είναι η πρώτη τέτοια διαδικτυακή καμπάνια που πετυχαίνει το στόχο της, και σίγουρα δεν θα είναι η τελευταία. Χάρη στο διαδίκτυο, ο έλεγχος των ΜΜΕ δεν μας αποτρέπει από το να δίνουμε με επιτυχία τη μάχη των ιδεών.
Δεν θεωρώ ότι έχουν δίκιο όσοι και όσες απαξιώνουν τέτοιες μάχες, επειδή είναι μικρές και μερικές. Αφενός γιατί έτσι γεννιέται η αυτοπεποίθηση για τις μεγαλύτερες μάχες, αφετέρου γιατί δεν υπάρχουν τελικά μεγαλύτερες μάχες από κάτι τέτοιες. Και εξηγούμαι.
Οι ιδέες και οι αξίες των ανθρώπων διαμορφώνονται από χιλιάδες διαδράσεις και όχι από λίγες υποτίθεται καθοριστικές στιγμές. Η κανονικοποίησή τους άλλωστε είναι το αποτέλεσμα άπειρων ρητορικών επαναλήψεων χωρίς αντίλογο. Ωστόσο, οι αριστεροί/ες προτιμούσαν τις μεγαλειώδεις προφορικές και γραπτές αντιπαραθέσεις, που θεωρούσαν ότι καθόριζαν τις συνειδήσεις. Σε αυτό το πλαίσιο, η αρθρογραφία, η συνθηματολογία στους δρόμους και η κοινοβουλευτική ρητορική αποτελούσε γι αυτούς/ες προτεραιότητα. Την ίδια στιγμή, η τηλεόραση, μεταξύ άλλων μέσων ιδεολογικής κατήχησης (για να αφήσουμε προς στιγμήν τις πρακτικές στην άκρη), ενστάλαζε στο ευρύ κοινό νεοφιλελεύθερες, σεξιστικές, και ρατσιστικές αξίες και ιδέες, δημιουργώντας υποκειμενικότητες καλούς αγωγούς γι αυτές. Τα τελευταία 30 χρόνια της ιδιωτικής τηλεόρασης η μάχη της ιδεολογικής ηγεμονίας κρίνονταν σε πεδία όπου η Αριστερά υποτιμούσε. Έπρεπε να φτάσουμε στην πρωτοφανή συνθήκη σχεδόν ολοκληρωτικής μονοφωνίας στο πεδίο των mass media, για να συνειδητοποιήσουμε ότι πρέπει να αντιδράσουμε πολιτικά στα σκουπίδια της τηλεόρασης.
Θα πει κάποιος/α ότι υπήρχαν αντιδράσεις για τις εκπομπές των ακροδεξιών τύπου Γεωργιάδη, Βελόπουλου, κ.α., ή για τον τρόπο κάλυψης των πολιτικών γεγονότων. Εδώ είναι το λάθος, όμως. Δεν παράγουν ιδεολογία μόνο οι πολιτικές εκπομπές, παράγουν και τα μεσημεριανάδικα, οι κουτσομπολίστικες ή trash εκπομπές, και φυσικά οι εκπομπές «πώς να πατήσεις επί πτωμάτων για να νικήσεις». Όχι πως πλέον δεν υπάρχουν αντιδράσεις (βλ. για παράδειγμα σχόλια Λιάγκα), αλλά τόσο πριν την ύπαρξη των social media όσο και μέσα στην κρίση όπου η τηλεόραση έγινε χειρότερη υπήρξε πλήρης υποτίμηση της ανάγκης για παρέμβαση στο τι εξέπεμπε η τηλεόραση.
Θα πει πάλι κάποιος/α ότι αυτό είναι ζήτημα του ΕΣΡ. Και δικό μας ζήτημα, όμως, είναι να καταγγέλλουμε στο ΕΣΡ ό,τι χρειάζεται και να το κινητοποιούμε.
Αυτός ο κάποιος/α μπορεί να πει πάλι ότι μια συστηματική κριτική στις κουτσομπολίστικες, trash ή μαθημάτων ανταγωνισμού εκπομπές θα προσέκρουε στο σεβασμό της ελεύθερης έκφρασης, και άρα θα γυρνούσε μπούμερανγκ. Σε μια τέτοια περίπτωση, τίποτα δεν θα γινόταν ως προς τη συγκαλυμμένη ιδεολογία που εκπέμπουν τα τηλεοπτικά κανάλια. Άντε να γινόντουσαν λίγο πιο προσεκτικά. Κατά πρώτον, και αυτό είναι θετικό, γιατί δεν επιτρέπει το ράλι εκφασισμού από ανθρώπους που πιστεύουν ότι το όριο φασιστικής αυτοέκφρασης είναι η φασιστική φαντασία. Και ότι μέχρι και η αποκτήνωση επιτρέπεται στο πλαίσιο του φιλελευθερισμού. Κατά δεύτερον, όμως, θα δημιουργούνταν μια μόνιμη συζήτηση για τα χάλια της τηλεόρασης και για το ότι δεν στερούνται ιδεολογίας τα μηνύματά της, που θέλουν να τα παρουσιάζουν ως φυσικά και αυτονόητα. Δεν έχει καμία σημασία αν τέτοιου είδους μάχες θα στερούνταν νομικών επιχειρημάτων ή αν τα κανάλια θα ανέκρουαν πρύμναν. Σημασία έχει πως δεν θα κανονικοποιούνταν ο τηλεοπτικός λόγος στις συνειδήσεις των τηλεθεατών που στα 30 τελευταία χρόνια αποτέλεσαν το αντικείμενο του πλέον κρίσιμου και το μέλλον της Δεξιάς πειράματος.
Αν όλα αυτά έχουν κάποια βάση, η τελευταία καμπάνια κατά της κανονικοποίησης της κουλτούρας βιασμού από την τηλεόραση, ας αποτελέσει παράδειγμα και οδηγό. Να απονομιμοποιήσουμε τη μισανθρωπική ιδεολογία τους, όπως αυτοί προσπαθούν να απονομιμοποιήσουν το σεβασμό στις γυναίκες, τους αλλοφύλους και τους διαφορετικούς.
Ο Δημήτρης Παπανικολόπουλος είναι Δρ. Πολιτικής Επιστήμης και ερευνητής στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου
Πηγή: Left
