Το διευθυντήριο και οι φυσικοί αυτουργοί πολλών κακουργημάτων, ένα μεγάλο μέρος της ραχοκοκαλιάς της εγκληματικής οργάνωσης, οδηγήθηκαν στις φυλακές. Καθ’ οδόν προς τα κελιά έδειχναν οι περισσότεροι αλαζόνες και αμετανόητοι πάλι, ενώ ως χτες μπροστά στην έδρα το έπαιζαν ανήξεροι, ψοφοδεείς και ανανήψαντες. Πρόκειται για μια εμβληματική σκηνή της νεότερης ιστορίας μας. Δεν είναι λοιπόν διόλου ανεξήγητη η γενικευμένη ψυχική ανάταση, η ανακούφιση. Καιρό είχε τόσος κόσμος να χαρεί. Αυτή η νίκη της δημοκρατικής πολιτείας είναι συλλογικό μας κτήμα και όπλο.
Η δίκη ήταν μεγάλο μάθημα
Η καταδίκη έχει μεγάλη πολιτική και κοινωνική σπουδαιότητα. Είναι, όπως άλλωστε και όλη η δίκη, «πληρωτέα άμα τη εμφανίσει». Παράγει αμέσως αποτελέσματα, απορφανίζει το ναζιστικό ποινικό περιθώριο, επιτείνει το κενό πολιτικής εκπροσώπησης στην «πιο ακραία Ακροδεξιά». Ταυτόχρονα, η καταδίκη αποτελεί σπάνια στιγμή εγγύτητας λαού και θεσμών, πολύτιμη αντιστοίχιση του λαϊκού αισθήματος και της θεσμικής έκφρασης της δικαιοσύνης. Πολύς κόσμος υπερέβη τη χρόνια και εν πολλοίς ευεξήγητη δυσπιστία του, απέθεσε την εμπιστοσύνη του στη δικαιοσύνη και αυτή ανταποκρίθηκε. Η δικαιοσύνη ως θεσμός, η δικαιοσύνη της έδρας, και η δικαιοσύνη ως πανανθρώπινο βαθύ και σπάνια δικαιωμένο αίτημα των πολλών συναντήθηκαν σαν σπίθα στον αέρα. Η απόφαση του Τριμελούς Εφετείου συνάντησε τη δικαιοσύνη της μάνας του Παύλου, του πατέρα του Σαχζάτ, του Αμπουζίντ Εμπάρακ. Να γιατί αυτή η ανάταση που λίγα πράγματα μπορούν να προκαλέσουν. Η καταδίκη μιας φασιστικής εγκληματικής οργάνωσης είναι ένα τέτοιο πράγμα. Γιατί η απέχθεια προς τον φασισμό είναι βαθύ ανθρώπινο συναίσθημα.
Η δίκη ήταν ένα μεγάλο μάθημα. Μάθημα αστείρευτης πίστης από τα θύματα και τους συγγενείς τους. Μάθημα αγωνιστικότητας και νομικής αρτιότητας από την πολιτική αγωγή. Μάθημα συνέπειας από το Παρατηρητήριο της Δίκης. Μάθημα αφοσίωσης από όσους, σταθερά ή λιγότερο σταθερά, παρακολουθούσαν τη δίκη. Όχι πολλοί αλλά πολύτιμοι.
Η τελευταία πινελιά
Πάνω από όλα, μάθημα απονομής δικαιοσύνης από την έδρα. Κύρος, βάρος, ισορροπία στις διαδικασίες. Δικαιοσύνη με την πλήρη του όρου έννοια. Τέτοια, που έκανε τους λεονταρισμούς των τελευταίων ημερών από τους επίδοξους αρχηγίσκους του ναζιστικού περιθωρίου να φαντάζουν νούμερα στο Δελφινάριο. Αλλά και μάθημα από την Εισαγγελέα. Η στάση της φωτίζει τη διαχρονική στάση τμήματος της ελληνικής δικαιοσύνης απέναντι στην ακροδεξιά βία. Έδωσε εικόνα και περιεχόμενο στη θεσμική ατιμωρησία και το ακαταδίωκτο του ελληνικού νεοφασισμού. Μέχρι την τελευταία στιγμή. Μέχρι τα κελιά. Άφησε έτσι, εξ αντιδιαστολής με την απόφαση, ορατό ίχνος από ένα πυκνό ίζημα ευμένειας, προστασίας και κατανόησης. Αρκεί μια αναδρομή σε παλαιότερες δικαστικές αποφάσεις με εμπλεκόμενους χρυσαυγίτες για να γίνει κατανοητή η πεποίθηση αυτή. Πρόκειται για ένα πέπλο σκιάς που οφείλει η ίδια η ηγεσία της δικαιοσύνης να διαλύσει.
Η δε φυγή του «περήφανου ναζιστή» Χρήστου Παππά έβαλε μια τελευταία πινελιά στο τέλος του νεοναζιστικού μορφώματος. Πρώτον, διέψευσε εν τοις πράγμασι το εισαγγελικό αφήγημα που ως χτες μιλούσε για ακίνδυνους, για μη υπόπτους φυγοδικίας. Δεύτερον, εξέθεσε σοβαρά την ελληνική αστυνομία και έθεσε εκ των πραγμάτων ζήτημα σχέσεων κρατικών υπηρεσιών με την Ακροδεξιά. Τρίτον, υπονόμευσε από τώρα τους ισχυρισμούς των εγκλείστων όταν θα ζητάνε πρόωρες απολύσεις από τις φυλακές ως μη ύποπτοι φυγής. Ο Παππάς εκπροσωπεί με τον καλύτερο τρόπο το φινάλε μιας μαφιόζικης συμμορίας.
Ευκαιρία αναστοχασμού για τη δημοκρατία
Ως εδώ καλά. Όμως δεν αρκεί η καταδίκη για να σβήσει το ακροδεξιό φαινόμενο. Κάποιοι επιχειρούν στη δικαστική απόφαση να ξεπλύνουν δικές τους ευθύνες. Τις τελευταίες μέρες δηλώνουν αντιφασίστες ακόμα και οι ακροδεξιοί. Επιπλέον, μεγάλο μέρος του πολιτικού προσωπικού δείχνει αδυναμία να διαχειριστεί το ιστορικό βάρος της δικαστικής απόφασης. Γι’ αυτό επιχειρεί να τη φέρει στα μέτρα μιας συνηθισμένης μικροκομματικής αντιπαράθεσης. Ανιστόρητες θεωρίες των δυο άκρων από τη μια, χονδροειδείς συμψηφισμοί δεξιάς και ακροδεξιάς από την άλλη. Και όλα αυτά πάνω από το πολιτικό πτώμα της νεοναζιστικής συμμορίας.
Η δημοκρατία έχει μια μοναδική ευκαιρία να αναστοχαστεί. Γιατί έφτασε εδώ; Γιατί άργησε τόσο να αντιδράσει; Πόση αδράνεια, εφεκτικότητα ή και συνέργεια κρατικών δομών χρειάστηκε; Πόσοι θύλακες της ΧΑ μέσα στην ΕΛΑΣ, αστυνομικοί που ενεργούσαν (ή ακόμα ενεργούν) σαν χαλίκια της εγκληματικής οργάνωσης στους αρμούς του κράτους; Πόσοι εισαγγελείς αδράνησαν όταν διαπράττονταν βίαιες πράξεις; Πόσα ρατσιστικά εγκλήματα έμειναν ανεξιχνίαστα ή δεν διερευνήθηκε το ρατσιστικό κίνητρο γιατί οι κρατικοί αξιωματούχοι βολικά τα απέδιδαν όλα σε «διαφορές μεταξύ αλλοδαπών»; Πόσοι θρησκευτικοί ηγέτες έβλεπαν «στα παιδιά με τα μαύρα την γλυκιά ελπίδα του έθνους»;
Η νεοναζιστική συμμορία είχε εξαπλώσει τον φόβο. Μετά από το 2010 και το 2011 πολλοί άνθρωποι φοβόνταν το άγριο πρόσωπο του φασισμού στη γειτονιά τους, στη δουλειά τους, στο σχολείο του παιδιού τους. Αγωνιούσαν, τι θα γινόταν αν οι νεοναζί ανέβαιναν κι άλλο, αν κέρδιζαν κι άλλους δρόμους, κι άλλες πλατείες. Σκέφτονταν ότι έχουν παιδιά, ότι δεν μπορούσαν να ζήσουν σε έναν κόσμο με τάγματα εφόδου. Η απόφαση δείχνει τι μπορούν να καταφέρουν οι άνθρωποι όταν νικάνε τον φόβο. Οι νεοναζί δεν ήταν άτρωτοι, μπροστά στη δικαιοσύνη έτρεχαν να γλιτώσουν. Η 7η Οκτωβρίου σημαίνει πολλά, σημαίνει και λιγότερο φόβο.
Λιγότερος φόβος, αλλά ακόμα υπαρκτός
Όμως, ακόμα και με τη Χρυσή Αυγή στη φυλακή, πολλοί άνθρωποι ακόμα φοβούνται να σταθούν στη στάση χαράματα, να πάρουν το λεωφορείο ή να περπατήσουν νύχτα. Φοβούνται τη συμπεριφορά του αστυνομικού, τον λεκτικό εξευτελισμό, την αυθαιρεσία. Φοβούνται ακόμα μην τους ζητήσει κάποιος άγνωστος τα χαρτιά τους, μην τους χτυπήσει χωρίς λέξη, μην τους στριμώξει στον ηλεκτρικό. Άλλοι φοβούνται το βράδυ που βγαίνουν από το σπίτι τους ντυμένοι όπως νιώθουν ή βαδίζοντας με τον σύντροφό τους στο πλάι.
Η Χρυσή Αυγή, το βαρύ και βίαιο μόρφωμα στο χώρο της Ακροδεξιάς, τέθηκε εκτός μάχης. Το ακροδεξιό φαινόμενο όμως είναι εδώ. Πολλοί πιστεύουν ότι η Χρυσή Αυγή «το παράκανε» με τη βία και τα εγκλήματα αλλά χωρίς αυτά θα ήταν σοβαρή και χρήσιμη. Ότι έφταιγαν οι πράξεις της ενώ οι ιδέες της ήταν καλές. Ποιος τροφοδοτεί αυτή την άποψη; Μέρος του πολιτικού κόσμου, δημοσιογράφοι και διαμορφωτές της κοινής γνώμης, επέδειξαν όψιμο «αποτροπιασμό» για την εγκληματική συμμορία, εξακολουθούν ωστόσο να κανονικοποιούν τον ρατσισμό, την μισαλλοδοξία, τον εθνικισμό.
Μια νέα προσπάθεια
Με αυτές τις σκέψεις ξεκινάμε μια νέα προσπάθεια, το Σημείο για τη Μελέτη και την Αντιμετώπιση της Ακροδεξιάς. Φιλοδοξούμε να ερευνούμε συστηματικά το ακροδεξιό φαινόμενο. Να προσφέρουμε ένα φόρουμ για να μιλάνε εκείνοι που το μελετούν και το γνωρίζουν καλά. Εκείνοι που το διδάσκουν. Αλλά κι εκείνοι που το βιώνουν, που έχουν υποφέρει από την Ακροδεξιά ή την έχουν δει δίπλα τους, στη δουλειά, στο σχολείο, στα μέσα μεταφοράς. Σκοπεύουμε να δουλέψουμε νηφάλια με έρευνες, βιβλιογραφία, τεκμηρίωση, εκπαιδευτικά υλικά και προγράμματα, ιστορικές αναφορές και χρονολόγια για την Ελλάδα και την Ευρώπη. Κυρίως θέλουμε να δώσουμε εργαλεία και επιχειρήματα για την ουσιαστική ανάπτυξη εκείνων των πολιτικών που θα αποτελέσουν ανάχωμα στην Ακροδεξιά. Και να αναδείξουμε αντιφασιστικές δημοκρατικές δράσεις, στην Ελλάδα και διεθνώς, που μπορούν να αποτελέσουν πηγή έμπνευσης και σημεία αναφοράς. Το Σημείο για τη Μελέτη και την Αντιμετώπιση της Ακροδεξιάς θέλουμε να αποτελέσει ένα ακόμα βήμα της οργανωμένης και συντεταγμένης παρέμβασης των πολιτών στο πεδίο της δημοκρατικής δράσης και της σοβαρής τεκμηρίωσης. Δείτε πώς λειτουργεί χρόνια τώρα το Δίκτυο Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας, πόσα στοιχεία έχει συγκεντρώσει. Διεθνώς θεωρείται πρωτοποριακή πρακτική. Δείτε πόσο συστηματικά, πόσο επαγγελματικά λειτούργησε το Παρατηρητήριο της Δίκης της Χρυσής Αυγής / Golden Dawn Watch. Η μάχη κατά της βίαιης Ακροδεξιάς και ειδικότερα της Χρυσής Αυγής έχει δημιουργήσει μια σημαντική τεχνογνωσία. Αυτήν θέλουμε να αναδείξουμε και να εμπλουτίσουμε. Περισσότερα στοιχεία για το Σημείο στη διεύθυνση www.simeio.org.gr
Κωστής Παπαϊωάννου
Πηγή: Η Εποχή
