Αποσπάσματα από κείμενο του Άγγελου Ελεφάντη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό “Ο Πολιτης” τον Φεβρουάριο του 1995 για τα Δεκεμβριανά του 1944.
– Η ιστορία δεν ήταν τετελεσμένη αλλά απολύτως αστάθμητη, ζώσα, αφού δυο πανίσχυρες αλήθειες, ένοπλες μάλιστα, αντιμάχονταν η μια την άλλη.
– Από την άλλη μεριά είτε σε ομόκεντρους κύκλους, από το κέντρο προς την περιφέρεια, είτε πολυεστιακά σε μια αχανή και αδιαμόρφωτη περιφέρεια, εκτείνονταν μια άλλη Αθήνα, μια Αθήνα φερτική, άρριζη, ρευστή, κινούμενη άμμος, μια επαρχιακή Αθήνα.
– Την κατοικούσαν μετανάστες της αργόσυρτης εσωτερικής μετανάστευσης, η επαρχιακή φτωχολογιά που ακόμη κοίταζε προς το χωριό της, οι «βλάχοι» που τόσο φιλόξενα υποδέχτηκε η χλεύη του Καραγκιόζη, την κατοικούσαν οι εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες, οι Σμυρνιοί, οι Κωνσταντινοπουλίτες, οι Ελληνορώσοι, οι Αρμένηδες, οι Πόντιοι.
– Εδώ η μύγα σύννεφο, η σκόνη, η λάσπη, οι δρόμοι ανύπαρκτοι, το νερό ελάχιστο, το φως από τη λάμπα πετρελαίου και την ασετυλίνη, η δουλειά λίγη, προσωρινή, οι συγκοινωνίες ανύπαρκτες – κάποια λεωφορεία περνούσαν κατά τύχη από τις γειτονιές, τα παιδιά πετροπόλεμο από μαχαλά σε μαχαλά, πιο εύκολο ήταν κανείς να πάει από την Αθήνα στην Πάτρα, παρά από το Μεταξουργείο στα Πετράλωνα.
– Το Κέντρο, δηλαδή η Αθήνα της Εξουσίας με τον σκληρό πυρήνα και τα συμπαρομαρτούντα, εκτείνονταν περίπου στην ίδια περιοχή της «Σκομπίας» των Δεκεμβριανών, μεταξύ Ομόνοιας και πλατείας Συντάγματος και σε μερικούς θύλακες μέσα στην αχανή και άμορφη περιφέρεια: Γουδί, Χασάνι, Μακρυγιάννη, Σχολή Ευελπίδων, Φυλακές, Ακρόπολη, Λυκαβηττός, λιμάνι του Πειραιά, Χατζηκυριάκειο, τους θύλακες ακριβώς που κατείχε η εθνικόφρων παράταξη και οι Εγγλέζοι τις πρώτες μέρες των Δεκεμβριανών, θύλακες από τους οποίους εφόρμησε να καταλάβει ολόκληρη την πόλη.
– Οι πρώτοι λοιπόν, οι κάτοικοι του ιστορικού Κέντρου, κατείχαν, κυβερνούσαν την Αθήνα κι από εκεί ολόκληρη την Ελλάδα. Εκεί τα κύρια δρώμενα, τα πολιτικά, τα οικονομικά, τα πολιτιστικά, εκεί η Τέχνη και η Πολιτική, εκεί η Πόλη, από εκεί και οι εκστρατείες εκπολιτισμού της περιφέρειας.
– Οι άλλοι, της περιφέρειας, απλώς κατοικούσαν την Αθήνα, δούλευαν όπου έβρισκαν, ένοικοι μόνιμοι ή προσωρινοί, μετανάστες σε ξένο τόπο, πληρώνοντας ακριβό το ενοίκιο της χαμοζωής στους κυρίους και τις κυρίες του πλούτου, της πολιτικής, της τέχνης, της εξουσίας. Αυτοί ήταν εκτός εξουσίας, εκτός ουσίας. Γι΄ αυτό όταν ήθελαν να πάνε για ψώνια στην Ερμού ή για δουλειές στα Υπουργεία έλεγαν: «θα κατέβουμε (ή θα ανέβουμε) στην Αθήνα» κι ας έμεναν στους Αμπελόκηπους ή στο Μεταξουργείο.
– Η εαμική παράταξη είχε εισβάλλει στο κέντρο […] έτσι η πόλη άλλαξε χέρια. […] Η ενδοχώρα, η περιφέρεια, η αχανής περιφέρεια του κέντρου απειλούσε να παραμείνει στο κέντρο ως εξουσία. Τα πάντα έγιναν αστάθμητα, διακυβευόμενα, η ίδια η Αθήνα από κέντρο εξουσίας με τους παλιούς απαράγραπτους τίτλους μετατράπηκε σε διακύβευμα.
– Έτσι, από τη δυναμική των πραγμάτων και τη δράση των ανθρώπων αναδείχτηκε το ανήκουστο ερώτημα σε ποιόν ανήκει η Αθήνα, ερώτημα στο οποίο δεν μπορούσε να απαντήσει κανένα υποθηκοφυλακείο, μια και οι παλαιοί, ακόμη και οι παλαιότατοι τίτλοι κυριότητας είχαν αχρηστευθεί. Για το ερώτημα αυτό απάντησε ο Δεκέμβρης.
Άγγελος Ελεφάντης
Η ΕΠΟΧΗ
