Αν θέλουμε να καταλάβουμε το πρόβλημα «Ανάπλαση Αθήνας Α.Ε.» αξίζει να ακούσουμε τη μνημειώδη τοποθέτηση της Ντόρας Μπακογιάννη στην αρμόδια επιτροπή της Βουλής στις 2 Μαΐου 2018 με αφορμή την ίδρυση αυτής της ίδιας εταιρείας που σήμερα βρίσκεται στην κορυφή των ειδήσεων.
Αναζητήστε το στο youtube: Dora Bakoyannis: “Μπακογιάννη στη Βουλή στη συζήτηση για το νομοσχέδιο για την ανάπλαση της Αθήνας” 2.5.2018
Η έμπειρη πολιτικός καταγγέλλει με σθένος την τότε κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ και τους αρμόδιους υπουργούς Αλέκο Φλαμπουράρη και Χρήστο Σπίρτζη. Τους κατηγορεί ότι διαπράττουν «έγκλημα εναντίον της αυτοδιοίκησης» ιδρύοντας την εταιρεία. Συνεχίζει λέγοντας ότι η εταιρεία αποσπά αρμοδιότητες και πόρους από τους δήμους και καταλήγει: «Εμείς (sic) στον Δήμο Αθηναίων έχουμε ιστορία, και αναπλάσεις ξέρουμε να κάνουμε, και προγράμματα ξέρουμε να κάνουμε…».
Η ίδια, λίγους μήνες αργότερα, δήλωσε ότι η πρώτη εταιρεία που θα καταργηθεί μόλις αναλάβει κυβέρνηση η Νέα Δημοκρατία θα είναι η «Ανάπλαση Αθήνας».
Όμως τα πράγματα ήταν λίγο πιο περίπλοκα από όσα ειπώθηκαν στη Βουλή. Μία ακριβώς ίδιου τύπου εταιρεία, με την ίδια μορφή λειτουργούσε επί των ημερών της. Ήταν η «Ενοποίηση Αρχαιολογικών Χώρων Αθήνας» Α.Ε. (ΕΑΧΑ) η οποία παρήγαγε σπουδαίο έργο με επικεφαλής έναν άνθρωπο που κυριολεκτικά έπεσε στις επάλξεις για να πετύχει το έργο της ανάπλασης της Αθήνας με κορυφαίο τον πραγματικό «Μεγάλο Περίπατο», τον πεζόδρομο της Αποστόλου Παύλου και Διονυσίου Αρεοπαγίτου. Είναι ο αρχιτέκτονας Γιάννης Καλαντίδης που το κατόρθωσε. Ήταν από τα ελάχιστα της ολυμπιακής εποχής για τα οποία μπορούμε να μην ντρεπόμαστε. Ο φορέας διαλύθηκε από άφρονες κυβερνήτες (διαλύθηκε μαζί με άλλους δεκάδες χρήσιμους φορείς, την ΕΡΤ, τον Οργανισμό Σχολικών Κτιρίων, τον Οργανισμό Εργατικής Κατοικίας, τον Οργανισμό Ρυθμιστικού Σχεδίου) επίσης από τις ίδιες εκείνες κυβερνήσεις της ΝΔ τον καιρό των μνημονίων. Έτσι τα έργα της ενοποίησης αρχαιολογικών χώρων έμειναν στη μέση.
Η «Ανάπλαση Αθήνας» το 2018, επί ΣΥΡΙΖΑ, επιχείρησε να επαναφέρει και να συνεχίσει αυτή την κληρονομιά με μία σημαντική αλλαγή. Στη διοίκησή της, για πρώτη φορά συμμετείχαν εκτός από τα συναρμόδια υπουργεία, ο Δήμος Αθηναίων και η Περιφέρεια Αττικής με μέλη στο διοικητικό συμβούλιο και ένα Επιστημονικό Συμβούλιο με τα καλύτερα ονόματα που διαθέτουμε στον χώρο της αρχιτεκτονικής, της πολεοδομίας, του αστικού σχεδιασμού και της αρχαιολογίας. Η βασική ιδέα ήταν η ανάληψη έργων μεγάλης κλίμακας και μητροπολιτικής σημασίας, εκεί που δεκάδες φορείς εμπλέκονται και κανένας δήμος από μόνος του δεν μπορούσε να λύσει τις εμπλοκές, τις συγκρούσεις. Έτσι συνεχίστηκε το έργο της ΕΑΧΑ, δρομολογήθηκαν οι αναπλάσεις της οδού Πειραιώς και της οδού Συγγρού με τους όμορους δήμους, του Ιστορικού Τριγώνου, το πρόγραμμα των 250 εγκαταλειμμένων ακινήτων των φορέων κοινωνικής ασφάλισης μαζί με το Υπουργείο Εργασίας, το εμβληματικό έργο των Προσφυγικών της λεωφόρου Αλεξάνδρας και ο Λυκαβηττός μαζί με την Περιφέρεια Αττικής, ο Ιλισός μαζί με τα υπουργεία Υποδομών, Πολιτισμού και Περιβάλλοντος.
Όμως τον Σεπτέμβριο του 2019 τα πράγματα είχαν αλλάξει. Η «Ανάπλαση Αθήνας» άρχισε να έχει ενδιαφέρον. Πάνε οι καταγγελίες και οι υποσχέσεις για κατάργησή της. Επελέγη να περάσει η κρατική εταιρεία στον Δήμο Αθηναίων υπό τον νέο δήμαρχο Κώστα Μπακογιάννη. Τα έργα της προηγούμενης διοίκησης εγκαταλείφθηκαν, ο μητροπολιτικός φορέας αναπλάσεων της Αθήνας με συνδιοικούντες τους αυτοδιοικητικούς φορείς ταπεινώθηκε σε μία άτυπη δημοτική επιχείρηση με δυσδιάκριτο αποτύπωμα. Τα 12 εκ. ευρώ που είχαν μείνει στα ταμεία, ως προίκα, για την ανάπλαση των προσφυγικών πολυκατοικιών χάθηκαν μαζί με τις οικοδομικές άδειες, τις εγκρίσεις του ΚΣΝΜ/ΥΠΠΟ και τα τεύχη δημοπράτησης.
Ώσπου σήμερα το πρωί μάθαμε ότι ούτε αυτή η μικρή, μίζερη δημοτική «Ανάπλαση» του Κώστα Μπακογιάννη ήταν βολική. Με δεδομένη την αλλαγή στο αυτοδιοικητικό τιμόνι της Αθήνας -εδώ είναι το κρίσιμο- η «Ανάπλαση Αθήνας» ουσιαστικά καταργείται και επανιδρύεται· θα αναπλάθει αστικούς χώρους σε όλη την επικράτεια. Ας φανταστούμε μία κρατική εταιρεία η οποία θα εδρεύει στην Αθήνα, θα «μελετά» και θα δημοπρατεί τις αναπλάσεις στο θαλάσσιο μέτωπο της Πάτρας ή στην ιστορική πόλη της Κέρκυρας ή στη Διεθνή Έκθεση της Θεσσαλονίκης. Όσοι είναι μηχανικοί ή λειτουργοί του Δημοσίου γνωρίζουν ότι αυτό είναι αστείο. Ο αποκλειστικός λόγος της καινοτόμου «εθνικής» εκτίναξης της εταιρείας κατά την ταπεινή μου γνώμη είναι για να μην φανεί ότι αποσπάται (βιαίως και νύχτα) από τα χέρια του νέου δημάρχου Χάρη Δούκα.
Η Αθήνα χάνει άλλη μία ευκαιρία. Η μόνη σοβαρή ταυτότητα ενός τέτοιου φορέα είναι το πρότυπο της «Ανάπλασης Αθήνας» που οργανώθηκε το 2018-2019 σε συνέχεια όσων είχε ήδη πετύχει το 2002-2010, με τη μορφή της «Ενοποίησης Αρχαιολογικών Χώρων Αθήνας». Χρειαζόμαστε έναν μητροπολιτικό φορέα για την Αθήνα, ευέλικτο, με τη συμμετοχή της αυτοδιοίκησης και με αρμοδιότητα συντονισμού των διαφορετικών επιπέδων και δομών υπουργείων και δήμων. Να πάρει τα κρίσιμα έργα επάνω του, με δημοκρατική διαβούλευση, σοβαρότητα, σχεδιασμό. Ό,τι δρομολογείται από την κυβέρνηση, δείχνει το αντίθετο. Αυτοσχεδιασμούς, αρπακολατζίδικες κινήσεις, και στο βάθος μία αίσθηση «μεγαλειότητος» ή τελικά γελοιότητας των εμπνευστών του καινούργιου μετασχηματισμού της «Ανάπλασης».
ΥΓ Μία άγνωστη ιστορία: Το λογότυπο που βλέπετε, το Ιστορικό Τρίγωνο, οι δύο άξονες και η θέλασσα του Σαρωνικού, δώρο στην “Ανάπλαση Αθήνας” για την ίδρυσή της το 2018, είναι έργο του τότε Πρύτανη της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών Πάνου Χαραλάμπους.
Νίκος Μπελαβίλας
