Στο νομοσχέδιο για το “Ακροπόλ” συμπεριελήφθησαν ορισμένες ρυθμίσεις για τη χρήση της «εικόνας» των μνημείων, που είναι στο σύνολό τους αρνητικές για το δημόσιο συμφέρον. Περιττό -μάλλον- να προσθέσω ότι σε κάθε χώρα τα πάσης φύσεως μνημεία αποτελούν αγαθό προς κοινό όφελος, αξία που ώς σήμερα ο αρχαιολογικός νόμος έχει υπηρετήσει: και τα μνημεία έχουν προστατευθεί, και η ιστορία και ο πολιτισμός μας, και πλούτος έχει παραχθεί για την Ελλάδα και τους Έλληνες.
Ήταν επίσης θετική η αυστηρότητα της αρχαιολογικής νομοθεσίας. Ας έχει κατηγορηθεί από πολλούς. Όχι μόνο έσωσε τα μνημεία, αλλά καλλιέργησε στο κοινό την αντίληψη ότι η προστασία τους μπορεί καμιά φορά να προκαλεί πρόσκαιρα καθυστερήσεις, αλλά το κέρδος στον πολιτισμό και την εθνική οικονομία είναι μόνιμο και μεγάλο.
Βέβαια, το ισχυρό νομοθετικό πλαίσιο από μόνο του δεν αρκεί. Στη χώρα μας, βοήθησε καθοριστικά ότι το υπηρέτησαν άνθρωποι, επιστήμονες και τεχνικοί, με γνώσεις, φιλότιμο, αίσθηση καθήκοντος και υψηλή εθνική αντίληψη. Χωρίς αυτούς, ο νόμος θα ήταν κενό γράμμα. Και τους οφείλουμε πολλά.
Κι όμως, αυτούς τους επιστήμονες, η κ. Μενδώνη δεν τους κάλεσε καν να τους ακούσει, όπως είχε υποχρέωση, όταν το νομοσχέδιο συζητήθηκε στην Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων. Άλλοι φορείς εκλήθησαν… Θεώρησε η υπουργός ότι ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων δεν έχει γνώση και άποψη για ρυθμίσεις που αφορούσαν τα μνημεία της χώρας; Φυσικά κάτι άλλο συνέβη. Την αντίθετη άποψη με επιχειρήματα δεν ήθελε να ακούσει.
«Πονηρή» διάταξη που πέρασε στα ψιλά
Γιατί ακριβώς με το νομοθέτημα Μενδώνη προδίδεται η μακρά θετική παράδοση της ελληνικής αρχαιολογικής νομοθεσίας. Αποδυναμώνονται οι διατάξεις που θέτουν όρια στη χρήση της εικόνας των μνημείων και γεννούν εξ αυτής πόρους, προς όφελος του Δημοσίου. Με μια «πονηρή» διάταξη, που μάλλον στα ψιλά πέρασε, η πρόβλεψη του ισχύοντος αρχαιολογικού νόμου ότι τέλη καταβάλλουν, αφού απαραίτητα αιτηθούν και τη σχετική άδεια, όσοι αξιοποιήσουν την εικόνα ενός μνημείου έχοντας «άμεσο ή έμμεσο εμπορικό ή οικονομικό σκοπό» αντικαθίσταται με τη φράση όταν έχουν «σκοπό το κέρδος».
Όταν όμως αφαιρείται ο άμεσος ή έμμεσος εμπορικός ή οικονομικός σκοπός, αφαιρείται και η πλειονότητα των περιπτώσεων χρήσης της εικόνας από επιχειρήσεις και συνακόλουθα μειώνονται οι περιπτώσεις που αυτές θα καταβάλουν χρήματα στο Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων.
Αυτή την πονηρή τροποποίηση, η υπουργός επιχείρησε να δικαιολογήσει στη Βουλή με ανήκουστες απλοποιήσεις. Μια επιχείρηση όμως δεν ωφελείται μόνο όταν πουλάει μπλουζάκια και καπέλα με κάποιο μνημείο πάνω τους – αυτό ανέφερε ως παράδειγμα η κα Μενδώνη στην Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων. Μπορεί να ωφεληθεί με πολλούς έμμεσους τρόπους: μπορεί να προάγει και να αναβαθμίζει την «εικόνα» της στο κοινό κάνοντας χρήση της εικόνας ενός μνημείου, χωρίς εκείνη τη στιγμή να πουλάει ένα προϊόν και να εισπράττει χρήματα από τους πελάτες της.
Είναι κάτι που πλέον, με τη νομοθέτηση της Ν.Δ., είτε επιτρέπεται χωρίς κώλυμα είτε εξαναγκάζει τα ολιγάριθμα στελέχη της αρχαιολογικής υπηρεσίας να εξετάζουν αν προκύπτει άμεσο κέρδος και να «τσακώνονται» με τους απεσταλμένους των μεγάλων εταιρειών, που εύλογα θα ισχυρίζονται ότι η χρήση που κάνουν δεν ήταν τέτοια: «Δεν έχει σκοπό το κέρδος», θα λένε.
Και φυσικά αφήνει απ’ έξω όλες τις μη κερδοσκοπικές εταιρείες, δίνοντάς τους πλέον πάτημα να ισχυριστούν ότι «εγώ καταστατικά δεν έχω σκοπό το κέρδος», άρα κάθε ενέργεια που κάνουν (ακόμα και η πώληση ενός t-shirt) είναι μη κερδοσκοπική και δεν οφείλουν τίποτα στο ΤΑΠ.
Παραπλάνηση πολιτών και βουλευτών
Έκανε όμως στη Βουλή η υπουργός μια απίστευτη παραπλάνηση κοινού και βουλευτών (των κυβερνητικών συμπεριλαμβανομένων), γιατί, όπως αποδεικνύεται, ο κατακριτέος και εξοβελιστέος λαϊκισμός έχει πολλά ποδάρια και εκφράσεις: είπε ότι η τροποποίηση επιβάλλεται για να μπορούν να παίρνουν εύκολα… σέλφι οι τουρίστες στους αρχαιολογικούς χώρους ή να πουλάνε τα ημερολόγιά τους για να πάνε σχολική εκδρομή οι μαθητές! Θαρρείς και υπήρξε ποτέ αρχαιολόγος που κυνήγησε τουρίστα επειδή ανέβασε στο Facebook φωτογραφία των παιδιών του στον Ναό του Ποσειδώνα ή υποχρέωσε σχολείο να πληρώσει χρήματα για το ετήσιο ημερολόγιό του, επειδή είχε μέσα π.χ. φωτογραφία ενός αρχαίου θεάτρου.
Είναι φοβερό να χρησιμοποιούνται τόσο φτηνά οι μαθητές και οι νέοι για να χτυπήσει η κατάλληλη χορδή των πολιτών που ακούν, ενώ μέσω της διάταξης, στην πραγματικότητα, απαλλάσσονται οι επιχειρήσεις που θα επικαλούνται εμπορικό μεν σκοπό, αλλά υποτίθεται όχι με στόχο το κέρδος.
Αυτό εξάλλου δεν το επισημάναμε μόνο εμείς, οι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ. Το περιέλαβε ως παρατήρηση το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους στην έκθεση που συνοδεύει υποχρεωτικά τον νόμο, όπου αναφέρει την αναπόφευκτη μείωση εσόδων του Ταμείου Αρχαιολογικών Πόρων.
Πιστεύω ότι πρώτη φορά νομοθετείται μια τέτοια ξεδιάντροπη δωρεά των πολιτιστικών μας αγαθών. Δεν το είχαν επιχειρήσει ούτε οι προηγούμενες από τον ΣΥΡΙΖΑ κυβερνήσεις. Για αυτό ήμουν ειλικρινής όταν αναρωτήθηκα, στη σχετική ομιλία μου στη Βουλή, συμφωνούν άραγε όλοι οι βουλευτές της Ν.Δ. με τη ρύθμιση;
Στο μέλλον, για την απώλεια εσόδων που θα προκύψει και θα είναι ασφαλώς εύκολα μετρήσιμη, οι υπεύθυνοι θα κληθούν να απολογηθούν. Τα μνημεία είναι κοινό μας «δώρο» και αγαθό και είναι σαφές ότι θα αγωνιστούμε ώστε η προστασία της εικόνας τους από την κερδοσκοπία να επανέλθει ισχυρή με την πρώτη ευκαιρία.
Ο Νίκος Φίλης είναι βουλευτής Α’ Αθηνών ΣΥΡΙΖΑ
Πηγή: Η Αυγή
