Συνεντεύξεις

Νίκος Φίλης: Από τα κινήματα ξεκινήσαμε, εκεί πρέπει να επιστρέψουμε

Ο τομεάρχης Παιδείας του ΣΥΡΙΖΑ σε μια εφ’ όλης της ύλης συνέντευξη για τα ελληνοτουρκικά, την κρίση της πανδημίας, αλλά και τα εσωκομματικά του ΣΥΡΙΖΑ.

• Παρατηρούμε μια συνεχιζόμενη προκλητική στάση εκ μέρους της Τουρκίας, που το τελευταίο διάστημα εστιάζεται πέριξ του Καστελόριζου. Θεωρείτε ότι η πρόσφατη πρόταση του Αλέξη Τσίπρα για επέκταση των χωρικών μας υδάτων στα 12 μίλια στην Κρήτη και στην ανατολική Μεσόγειο μπορεί να αναχαιτίσει αυτή την προκλητικότητα;

Η τουρκική προκλητικότητα με την κλιμακούμενη αμφισβήτηση κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας συντελείται σε μια περίοδο κατά την οποία η Τουρκία, παρά τους τωρινούς οικονομικούς κλυδωνισμούς, έχει πετύχει τεράστια ανάπτυξη του ΑΕΠ της, που σε συνδυασμό με την πληθυσμιακή έκρηξη τροφοδοτεί την επιδίωξη του Ερντογάν να καταστεί ισχυρή περιφερειακή δύναμη. Την ίδια ώρα η Ελλάδα ακολουθεί αντίστροφη πορεία στην οικονομία και στο δημογραφικό. Κι όλα αυτά συμβαίνουν καθώς δεν υπάρχει διπολισμός, έχουν καταρρεύσει οι διευθετήσεις του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου στην περιοχή, χωρίς μάλιστα η Ευρώπη να συγκροτεί τη δική της διπλωματική παρέμβαση. Η τουρκική προκλητικότητα έναντι της Ελλάδας στην ουσία είναι πίεση προς την Ευρώπη.

Μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο, αποδεικνύεται λανθασμένη η κυρίαρχη ελληνική πολιτική δεκαετιών που ήταν κατά οποιουδήποτε διαλόγου, επειδή δήθεν «το στάτους κβο συνέφερε την Ελλάδα». Αλλά και στην Κύπρο, η ήττα του Ακιντζί φέρνει πιο κοντά από ποτέ τη διχοτόμηση του νησιού. Ο διάλογος, λοιπόν, και η διεθνής διαιτησία είναι η μόνη ορατή διέξοδος. Η Ελλάδα πρέπει να σχεδιάσει τη στρατηγική που θα φέρει την Τουρκία στο τραπέζι, αξιοποιώντας την ευρωπαϊκή προοπτική της γειτονικής χώρας. Εξυπηρετεί κάτι τέτοιο η αιφνίδια πρόταση του κ. Μητσοτάκη για αναστολή της τελωνειακής σύνδεσης Τουρκίας – Ευρώπης; Μήπως ενισχύει τον Ερντογάν, αποδυναμώνοντας τις ελπίδες για δημοκρατική εξέλιξη στην Τουρκία;

Ειδικά τα 12 μίλια, που είναι ένα δυνητικό δικαίωμα, είναι λογικό να ασκηθεί, με συμφωνημένο τρόπο, όταν ωριμάσουν οι συνθήκες. Οχι, ως ανταπάντηση στην τουρκική προκλητικότητα. Γιατί τότε, ποια θα ‘ναι η επόμενη μέρα; Χρειάζονται συνεννοήσεις με τον διεθνή παράγοντα, καθώς η χώρα μας οφείλει να αναζητεί πολυδιάστατα ερείσματα. Εφόσον ξεκινούν και πάλι οι διερευνητικές συνομιλίες με τους Τούρκους, το ζήτημα των 12 μιλίων θα είναι παρεμπίπτον θέμα, συνδεόμενο με την οριοθέτηση ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας, κάτι το οποίο έχει συμβεί ξανά στη μακρόχρονη διαδικασία των διερευνητικών συνομιλιών.

Τούτων δεδομένων, αποκτά ιδιαίτερη σημασία η πρόταση του Αλέξη Τσίπρα να συγκληθεί συμβούλιο των πολιτικών αρχηγών. Αντιθέτως, ο κ. Μητσοτάκης, εγκλωβισμένος σε διαμετρικά αντίθετες γραμμές στο εσωτερικό του, επιλέγει τη μυστική διπλωματία, φοβούμενος πιθανό πολιτικό κόστος. Είναι όμως η στιγμή να μιλήσουν όλα τα κόμματα χωρίς πολιτική υστεροβουλία, να πουν την αλήθεια για τα ελληνοτουρκικά στον ελληνικό λαό και να ζητήσουν την ενεργό στήριξη σε μια πολιτική διαλόγου και ειρήνης. Απαραίτητο για να συμβεί αυτό, η κοινή γνώμη να ενημερώνεται διαρκώς και υπεύθυνα.

• Υπάρχουν φωνές εντός του ΣΥΡΙΖΑ που τόσο για τα 12 μίλια όσο και για τη συμφωνία της ΑΟΖ με την Αίγυπτο πριν από λίγο καιρό εξέφρασαν διαφορετική άποψη, τροφοδοτώντας έτσι δημοσιεύματα για την απουσία ενιαίας γραμμής στον ΣΥΡΙΖΑ στα εθνικά θέματα. Θα ήθελα το δικό σας σχόλιο επ’ αυτού.

Η κουλτούρα διαλόγου και σύνθεσης των διαφορετικών απόψεων είναι δύναμη για τη δική μας Αριστερά αλλά και γενικότερα για τη δημοκρατική διαπαιδαγώγηση του λαού μας. Οι άλλοι, όπως τα στρατευμένα κατά του ΣΥΡΙΖΑ ΜΜΕ και τα παραδοσιακά αρχηγικά κόμματα, το προσεγγίζουν ως πρόβλημα. Ο διάλογος όμως για μεγάλα θέματα όπως η εξωτερική πολιτική αφορά και ολόκληρη την κοινωνία.

Η διγλωσσία στην εξωτερική πολιτική, η εκ του ασφαλούς πατριδοκαπηλία και εθνικιστική πλειοδοσία στο εσωτερικό, συνδυαζόμενη μάλιστα με την ενίσχυση των δεσμών υποτέλειας της χώρας, αποτελούν αιτίες της πολιτικής κρίσης, που μαζί με την εκτόξευση των υπερεξοπλισμών οδήγησαν τη χώρα στην πολιτική και οικονομική χρεοκοπία. Η Συμφωνία των Πρεσπών όμως έχει αφήσει τη σφραγίδα της, αποτελώντας αφετηρία για μια διαφορετική άσκηση εξωτερικής πολιτικής.

• Στο πνεύμα της προηγούμενης ερώτησης θα ήθελα να μιλήσουμε για το εσωκομματικό τοπίο του ΣΥΡΙΖΑ. Ο Αλέξης Τσίπρας ενεργοποίησε ένα όργανο δεοντολογίας την ώρα που τα κρούσματα ανταλλαγής «πυρών» στα social media έχουν αποκτήσει μια χρονική κανονικότητα. Είδαμε πρόσφατα κείμενο στελεχών που ανέφερε ότι ο ρόλος των τάσεων έχει υπερβεί τα όριά του. Πολλοί είναι εκείνοι που πιστεύουν ότι η εσωτερική αναταραχή εμποδίζει τον ΣΥΡΙΖΑ να κάνει το βήμα προς τα εμπρός. Ποια είναι η δική σας άποψη;

Σ’ αυτή τη μεταβατική περίοδο, ο ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία αναζητά τη φυσιογνωμία του. Μετά τις εκλογές, δεν συζητήσαμε εγκαίρως τα αίτια της ήττας, αναβάλαμε το συνέδριο, αποφύγαμε την προγραμματική επανατοποθέτησή μας και μοιραία (;) περιπέσαμε σε εσωστρέφεια. Η δημοκρατική λειτουργία συρρικνώθηκε. Ενώ όλοι συμφωνούμε στην ανάγκη διεύρυνσης του κόμματος και κανείς δεν έχει θέσει θέμα ηγεσίας, από ορισμένες πλευρές τέθηκαν διχαστικά διλήμματα, όπως «ποιοι είναι με τη διεύρυνση και ποιοι όχι», «ποιοι είναι με τον πρόεδρο και ποιοι όχι».

Μέσα σε μια τέτοια πραγματικότητα, τα συστημικά μίντια αξιοποίησαν ή και διόγκωσαν συμπεριφορές (και δευτερευόντως απόψεις) που πλήττουν την αξιοπιστία του κόμματος. Το πρόβλημα δεν είναι οι τάσεις, δηλαδή τα ρεύματα αξιών και θέσεων, αλλά η έλλειψη ουσιαστικών δημοκρατικών διαδικασιών, όταν μάλιστα επιχειρείται η συγκρότηση ενός πολιτικού σχήματος με πολλές και διαφορετικές πολιτικές προελεύσεις.

Το πραγματικό πρόβλημα είναι η αδυναμία συμμετοχής των μελών σε έναν συγκροτημένο διάλογο με στόχο τη σύνθεση απόψεων και τη δράση. Αδυναμία που έχει ως αποτέλεσμα την ψευδαίσθηση πολιτικού διαλόγου στο καφενείο των σόσιαλ μίντια.

• Για σας και άλλα παλαιότερα στελέχη, ορισμένοι λένε ότι είστε προσκολλημένοι στο κόμμα του 3%. Αναρωτιέμαι αν αισθάνεστε έτσι και τι απαντάτε σ’ αυτές τις επικρίσεις.

Ολες οι μεγάλες πολιτικές πρωτοβουλίες που έδωσαν νίκες στον ΣΥΡΙΖΑ είχαν ως σημείο εκκίνησης το βαλλόμενο από τις δυνάμεις του συστήματος 3%. Στο οποίο ανήκαμε όλοι, με τον Αλέξη μάλιστα σε πρωταγωνιστικό ρόλο. Ο ΣΥΡΙΖΑ ως νέο κόμμα εξέφραζε ηγεμονικά το πλειοψηφικό αντιμνημονιακό ρεύμα. Οσοι λοιπόν επιδιώκουν να αντιπαραθέσουν το 3% στο 36% στην ουσία επιδιώκουν να εγκαταλείψει ο ΣΥΡΙΖΑ τα αριστερά ριζοσπαστικά χαρακτηριστικά του, σε μια περίοδο μάλιστα που η Δεξιά δίνει ιδεολογική μάχη για να νομιμοποιήσει αντιλαϊκές επιλογές.

Η διεύρυνση του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. θα αποδειχθεί αποδοτική εφόσον γίνει με τις αξίες της Αριστεράς και όχι μέσω εσωτερικών γραφειοκρατικών διευθετήσεων ή ανεδαφικών οργανωτικών στόχων. Είναι τυχαίο άραγε που δεν είχε το προσδοκώμενο αποτέλεσμα το εγχείρημα του iSyriza, στο οποίο ορισμένοι έβλεπαν τη «βασιλική οδό» για την ανασυγκρότηση του κόμματος;

Αποδείχθηκε ότι η αυτοπρόσωπη συμμετοχή παραμένει ουσιαστική προϋπόθεση για την πολιτική συμμετοχή. Η επανασύνδεση του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. με την κοινωνία και τα κινήματα, σε μια περίοδο που καταγράφονται κινήσεις ριζοσπαστισμού στη νεολαία, όπως φάνηκαν μάλιστα με την κινητοποίηση στη δίκη για τη Χρυσή Αυγή και τις μαθητικές κινητοποιήσεις, είναι το πρώτο καθήκον μας. Εκεί λοιπόν βρίσκεται κατά προτεραιότητα το «36%», που μπορεί να μετασχηματιστεί σε πλειοψηφικό, πολιτικό και κοινωνικό, προοδευτικό ρεύμα.

• Βρεθήκατε στην Ευελπίδων πριν από λίγες μέρες με αφορμή την 4ήμερη κράτηση του 14χρονου στη ΓΑΔΑ. Η κοινωνία που εκφράζεται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης εμφανίστηκε διχασμένη για το θέμα. Η κυρία Κεραμέως από την πλευρά της απέφυγε να τοποθετηθεί σχετικά στη Βουλή. Οδεύουμε ολοταχώς σε άλλες, σκοτεινές εποχές ή είναι η ιδέα μου;

Η κοινωνία που υποχρεώνει 14χρονους μαθητές να κοιμούνται τέσσερα βράδια στην Ασφάλεια έχει αποτύχει. Τι περιμένουμε από τη νεολαία όταν βλέπει να την αντιμετωπίζουν με χημικά, με νερό υπό πίεση, με αλαλάζοντες αστυνομικούς να τους περνάνε χειροπέδες και άλλες απειλές; Τα αιτήματα των νέων για σχολεία με υγειονομική ασφάλεια, για σχολεία ποιότητας και ισότητας, για αντιμετώπιση της γενικότερης κρίσης που πλήττει τις οικογένειές τους είναι αιτήματα όλου του λαού.

Η στοχοποίηση των νέων πράγματι παραπέμπει σε αλήστου μνήμης εποχές αυταρχισμού και απροκάλυπτης κρατικής καταστολής. Αυταρχισμού ακόμα και στα σχολεία, αν επιβεβαιωθεί η εντολή της κ. Κεραμέως να αποβάλλονται από την εξ αποστάσεως εκπαίδευση οι μαθητές που κάνουν κατάληψη.

• Το δεύτερο κύμα της πανδημίας είναι ήδη εδώ. Τελικά φταίνε μόνο οι πολίτες που δεν αυτοπροστατεύονται ή το αφήγημα της κυβέρνησης περί πετυχημένης αντιμετώπισης της πανδημίας είχε κοντά πόδια;

Η κυβέρνηση άφησε ανοχύρωτη την κοινωνία στο δεύτερο κύμα του κορονοϊού που όλοι οι ειδικοί προειδοποιούσαν ότι θα ερχόταν. Με τέτοια συμπεριφορά της πολιτείας, με λεωφορεία κατάμεστα, με σχολεία που έχουν ακόμα και αυξημένο σε σχέση με πέρυσι αριθμό μαθητών σε τμήματα, με καμία πρόσληψη μόνιμου προσωπικού σε ΜΕΘ παρά τις εξαγγελίες, με τη συντριπτική πλειοψηφία των τουριστών από το εξωτερικό χωρίς τεστ, το μήνυμα για την αναγκαία, σίγουρα, ατομική ευθύνη υπονομευόταν.

Πανικοβλημένη η κυβέρνηση από την αύξηση των κρουσμάτων, στοχοποίησε τον πολίτη και ιδιαίτερα τους νέους. Πιο κυνικός από όλους, ως συνήθως, ο Αδωνις Γεωργιάδης, δήλωνε προκλητικά ότι τα κρούσματα αυξήθηκαν λόγω της συγκέντρωσης για τη Χρυσή Αυγή στο Εφετείο, επιβεβαιώνοντας ουσιαστικά τη, μόλις συγκαλυπτόμενη, απογοήτευσή του για την καταδίκη των ναζί εγκληματιών και την απέχθειά του για τη μαζική διαδήλωση. Την ίδια εξάλλου στάση κράτησε την ίδια μέρα ο κ. Χρυσοχοΐδης, διαλύοντάς την. Φυσικά, η δήλωση Γεωργιάδη δεν στηριζόταν σε κανένα στοιχείο και κανείς ειδικός δεν την υιοθέτησε.

• Η φθορά της κυβέρνησης αποτυπώνεται ήδη στις δημοσκοπήσεις. Ο ΣΥΡΙΖΑ όμως δεν φαίνεται να κεφαλαιοποιεί αυτή τη φθορά. Είναι θέμα άσκησης και περιεχομένου της αντιπολίτευσης ή κάτι διαφορετικό;

Οι αιτίες είναι πολλές και σύνθετες. Εχουμε μια παγκόσμια κυριαρχία νεοσυντηρητικών ιδεών που επηρεάζει και τη χώρα μας. Εχουμε όμως και μια αδυναμία. Να συγκροτήσουμε έναν πειστικό αντιπολιτευτικό λόγο, όχι συνθηματολογικό, αλλά στη βάση εναλλακτικών προγραμματικών προτάσεων, που θα λαμβάνουν υπόψη τη διπλή κρίση της χρεοκοπίας και της πανδημίας, την υπεράσπιση των δημόσιων αγαθών και του κοινωνικού κράτους, τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, την ορμή του ψηφιακού καπιταλισμού και το προσφυγικό.

Χρειάζονται αποφασιστικές παρεμβάσεις μέσα κι έξω από τη Βουλή, που να δημιουργούν πολιτικά γεγονότα, να διεμβολίζουν το τείχος προστασίας του μιντιακού συστήματος στην κυβέρνηση και να δεσμεύουν για την επόμενη διακυβέρνησή ΣΥΡΙΖΑ. Αυτό σηματοδοτεί η πρόταση μομφής στον Σταϊκούρα. Ο αγώνας είναι αντοχής και όχι ταχύτητας. Οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης θα δοκιμάσουν την κυβέρνηση και θα προκαλέσουν πολιτικές ανακατατάξεις, και στα δεξιά και στα αριστερά της. Λυδία λίθος της πολιτικής μας παρέμβασης πρέπει να είναι η σύνδεσή μας με την κοινωνία και τα κινήματά της. Από κει ξεκινήσαμε, εκεί πρέπει να επιστρέψουμε.

Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών