Παρατηρητήριο Ποιότητας Περιβάλλοντος Σύρου
Ξάφνου, οι καμπάνες ακούστηκαν και στη Σύρο. Το νησί που μέχρι τώρα είχε μείνει αλώβητο από την επιστροφή της φεουδαρχίας στις Κυκλάδες. Με ακραίο παράδειγμα την Ίο. Το 2022 σε μια σημαντική (για τον πλούτο των στοιχείων της) συνέντευξη του επιχειρηματία Α. Μιχαλόπουλου στην Καθημερινή και τον δημοσιογράφο Γιώργο Λιάλιο, ο αναγνώστης διαπίστωνε έκπληκτος ότι ο επιχειρηματίας έχει αγοράσει το 25% της Ίου, μέσα από πέντε εταιρείες του (όσες και τα παιδιά του, όπως έλεγε). Συνολικά κατείχε, την εποχή της συνέντευξης, περίπου 27 από τα 108 τετραγωνικά χιλιόμετρα του νησιού. Τη γη αυτή ο κ. Μιχαλόπουλος είχε αγοράσει από 2.137 πρώην ιδιοκτήτες!
Θυμίζει Μεσαίωνα και Βυζάντιο. Στη μεσαιωνική Αγγλία, ανάλογα με την περίοδο, οι 150 πιο πλούσιες οικογένειες αριστοκρατών κατείχαν το 20-50% του νησιού. Και αυτό σήμερα μας φαίνεται μια απολύτως παρωχημένη κατάσταση, που δίκαια γκρεμίστηκε. Ας αναλογιστούμε, λοιπόν, τι σημαίνει την ίδια έκταση να κατέχουν σε ένα Κυκλαδονήσι όχι 150 οικογένειες, αλλά μία!
Βέβαια η ιδιοκτησία Μιχαλόπουλου δεν πέρασε στα χέρια του υπό την απειλή περιστρόφου. Βρέθηκαν 2.137 ιδιοκτήτες που θεώρησαν συμφέρον τους να πουλήσουν. Να τους μεμφθεί κανείς; Αλλά να μην μεμφθεί πρώτα τη νομοθεσία, που επιτρέπει την κατοχή ενός μεγάλου νησιού από μια οικογένεια; Πρόκειται για διάλυση της έννοιας της κοινότητας και ανάδειξη στο εσωτερικό της ενός προσώπου ή μικρής ομάδας, που αναπόφευκτα γίνεται πανίσχυρη. Ποιος δήμαρχος, ποιος διοικητής της αστυνομίας, ποιος ειρηνοδίκης, ποιος διευθυντής κρατικής υπηρεσίας θα σταθεί όρθιος μπροστά στον ιδιοκτήτη του νησιού; Να υπάρχει άραγε λειτουργία της κοινωνίας, της αγοράς, της ασφάλειας, της εκπαίδευσης, που να μην επηρεάζεται από τις επιλογές του;
Πώς επιτρέπει λοιπόν η νομοθεσία τη δημιουργία σύγχρονων «δουκάτων» στα νησιά; Τέτοια ζητήματα η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ ούτε που τα άγγιξε και ας ξετυλίγονταν μπροστά στα μάτια της. Πού να τα αγγίξει, έτσι ζαλισμένη που ήταν από τη διαχείριση του μνημονίου; Εδώ για να ασχοληθεί με τις ξαπλώστρες και τις ομπρέλες στις παραλίες, ελευθερώνοντάς τις για τους πολίτες, έπρεπε να περάσουν τέσσερα χρόνια διακυβέρνησης και ασφυκτικές πιέσεις από τους ίδιους τους βουλευτές της, που κατέθεταν κοινοβουλευτικές ερωτήσεις. Και έφτασε έτσι το 2018 για να νομοθετήσει, κάτι που ουδέποτε πρόλαβε να εφαρμοστεί – με αποτέλεσμα εύκολα να το ξηλώσει η κυβέρνηση Μητσοτάκη από τους πρώτους μήνες της διακυβέρνησής της.
Αλλά ας αφήσουμε την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ και το 2018. Γιατί δεν έχουν κατεβάσει από τότε ως σήμερα τα κόμματα της Αριστεράς πρόταση νόμου για όριο κατοχής της γης στα νησιά; Ένα μέγιστο ποσοστό που θα εύρισκε εύλογο (π.χ. 1%). Ειδικά για την Ίο συνοδευόμενο από την αναδιανομή του «δουκάτου» σε ανθρώπους χωρίς περιουσία. Δεν θα είναι εύκολο φυσικά, αλλά θεωρώ βέβαιο ότι υπάρχουν τα κατάλληλα νομικά και συνταγματικά ερείσματα. Εκτός αν τα ιστορικά ρηξικέλευθα βήματα, μας ενδιαφέρουν μόνο ως ιστορικά αναγνώσματα.
Όμως ξεκίνησα γράφοντας για τη Σύρο. Η Σύρος δεν απειλείται να βρεθεί άμεσα στη θέση της Ίου, δηλαδή να ξυπνήσει με έναν ιδιοκτήτη γίγαντα. Αλλά βρίσκεται πρώτη φορά στη νεότερη ιστορία της αντιμέτωπη με τη δημιουργία μιας πόλης – κράτους, στο δυτικό της τμήμα (πλησίον του χωριού Γαλησσάς για όσους τη γνωρίζουν λίγο καλύτερα). Εκεί, μια οικογένεια αγόρασε έκταση 531 στρεμμάτων για να χτίσει ξενοδοχείο 5 αστέρων, δυναμικότητας 166 κλινών και επιπλέον 69 Τουριστικές Επιπλωμένες Κατοικίες (ΤΕΚ). Κοντολογίς, να διαλύσει αισθητικά και περιβαλλοντικά μια ολόκληρη περιοχή. Να εξαφανίσει το άγριο τοπίο, βάζοντας στη θέση του ένα ολόκληρο οικισμό που είναι άγνωστο τι νερό θα καταναλώσει, τι θα κάνει τα απορρίμματά του, πού θα αποχετευτεί. Σε ένα νησί, σημειώνω, που το νερό παράγεται αποκλειστικά από αφαλάτωση και ο ΧΥΤΑ του έχει κορεστεί εδώ και δύο χρόνια.
Σε αντιγραφή της «στρατηγικής» ολιγαρχών σε άλλα κυκλαδονήσια να αγοράζουν μεγάλες εκτάσεις και να σπέρνουν τσιμεντένια χωριά – φρούρια, που αποκόπτουν παραλίες και άλλους δημόσιους χώρους από τους μόνιμους κατοίκους τους. Χωριά – φαντάσματα το χειμώνα, σε πλήρη αντιστροφή της ιστορικής εξέλιξης, που θέλει τους οικισμούς να ξεκινούν σε σημεία που προσφέρουν πόρους, δυνατότητα εργασίας και καλύτερου βίου μεγαλώνοντας σταδιακά. Όχι το αντίστροφο. Όχι δηλαδή οικισμούς γίγαντες που φύονται σε μια μέρα και τρέχει κατόπιν η κοινότητα να βρει τρόπο να «ξεδιψάσει» κάθε τους ανάγκη.
Πριν λίγες μέρες η Enterprise Greece, η κρατική εταιρεία που έχει αναλάβει τη «βρώμικη» δουλειά, να αδειοδοτεί «στρατηγικές επενδύσεις» σε χρόνο ρεκόρ, άνοιξε στην ιστοσελίδα της τη διαδικασία «διαβούλευσης» για τη συγκεκριμένη «επένδυση». Καθώς ένας μεγάλος αριθμός συμπολιτών μας έσπευσε να καταθέσει αρνητική γνώμη, η εταιρεία φρόντισε να κατεβάσει άρον – άρον τη διαβούλευση και να εξαφανίσει το αρχείο της. Πρόεδρός της, είναι ο Γενικός Γραμματέας Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων & Εξωστρέφειας του Υπουργείου Εξωτερικών, Δημήτρης Σκάλκος.
Ο Δήμος έχει υποχρέωση να παίξει βασικό ρόλο εδώ. Η δική του γνώμη, με το θεσμικό της χαρακτήρα, έχει βαρύνουσα σημασία σήμερα και αύριο. Θα ζυγιστεί διαφορετικά, όταν ενδεχομένως κριθούν προσφυγές από το ΣτΕ για τη συνταγματικότητα της διαδικασίας αδειοδότησης. Το αν θα μπει και η Σύρος στον χορό των τουριστικών πόλεων πάνω από τις ακτές της, όπως συνέβη σε άλλα κυκλαδονήσια, ή θα υπάρξει ένα νικηφόρο κίνημα αντίστασης και σωτηρίας, μένει να το δούμε.
