Ο Νικήτας Μυλόπουλος είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, διευθυντής του Εργαστηρίου Υδρολογίας και Ανάλυσης Υδατικών Συστημάτων. Κατά συνέπεια η συζήτησή μας θα ξεκινούσε από την περιοχή του και τα όσα έχουν συμβεί εκεί μετά το πέρασμα της θεομηνίας «Ντάνιελ» που κυριολεκτικά δεν άφησε τίποτε όρθιο. Πλην αυτών συζητήσαμε για την κλιματική αλλαγή, για την κρίση της Αριστεράς και για τους λόγους για τους οποίους οι πολίτες οφείλουν να αφήσουν τον καναπέ τους και να συμμετάσχουν στις ευρωεκλογές της 9ης Ιουνίου.
● Εχετε ασχοληθεί αρκετά με το θέμα της Θεσσαλίας μετά το πέρασμα της θεομηνίας «Ντάνιελ». Εχετε κατηγορήσει την κυβέρνηση για ιδιωτικοποίηση του νερού στην περιοχή μέσω του φορέα διαχείρισης κι έχετε αναφερθεί και στο ξεπούλημα της γης σε ιδιωτικά κεφάλαια. Επειτα απ’ όλα αυτά δεν θα έπρεπε να έχει ξεσηκωθεί ο κόσμος και η αντιπολίτευση να έχει στριμώξει την κυβέρνηση;
Αυτό που συμβαίνει στη Θεσσαλία είναι ενδεικτικό έως και εμβληματικό της πολιτικής κατάστασης που βιώνουμε. Στην περιφέρεια με τα πιο έντονα σημάδια λεηλασίας των περιβαλλοντικών συστημάτων, συμβαίνουν διαδοχικά, λόγω της κλιματικής κρίσης, δύο ακραία πλημμυρικά φαινόμενα («Ιανός» 2020, «Ντάνιελ» 2023) με καταστροφικά αποτελέσματα. Η περιοχή ήταν παντελώς ανοχύρωτη, παρά τις προειδοποιήσεις των επιστημόνων. Ειδικά η αγνόηση των χαρτών πλημμυρικών κινδύνων, ακόμη και ύστερα από την πρώτη καταστροφή του «Ιανού», είναι εγκληματική.
Αντί όμως για μια προσέγγιση με σχέδιο, επιστημονική ανάλυση και πραγματική διαβούλευση, έχουμε τη γνωστή, από τα χρόνια της Θάτσερ, κερδοσκοπία πάνω στον βούρκο και στα συντρίμμια. Η κυβέρνηση δίνει κυριολεκτικά γην και ύδωρ στα funds και μάλιστα, εκμεταλλευόμενοι το σοκ της καταστροφής και της απαξιωμένης (πλημμυρισμένης) γης, τους αφήνουν τεράστια περιθώρια κερδοφορίας. Σοκ και δέος σε όλο τους το μεγαλείο… Το ότι ο κόσμος δεν ξεσηκώνεται ή ότι η αντιπολίτευση δεν στριμώχνει την κυβέρνηση είναι ένα ακόμη σημάδι του πολιτικού αδιέξοδου των τελευταίων χρόνων, που κάνει όμως αυτές τις ευρωεκλογές κατεπείγουσας σημασίας για τη συγκρότηση ενός αντίπαλου δέους στην κυβέρνηση και στα συμφέροντα που τη στηρίζουν.
● Ο πλανήτης βιώνει την κλιματική κρίση. Εχω την αίσθηση ότι για την πλειονότητα της κοινωνίας αυτό δεν λέει κάτι. Θεωρείτε ότι είναι θέμα κουλτούρας ή έλλειψης εκπαίδευσης σε θέματα περιβάλλοντος;
Δεν είναι καινούργια ιστορία η υποβάθμιση των περιβαλλοντικών ζητημάτων σε ένα αφήγημα για «ευαίσθητους» φυσιολάτρες και οικολόγους, καθώς στον κυρίαρχο λόγο, το «περιβάλλον» είναι κάτι σαν οικόσιτο που πρέπει να προστατέψουμε. Αυτό που είναι καινούργιο όμως είναι ότι η κλιματική κρίση είναι εδώ όσο ποτέ και η Ελλάδα, ως μεσογειακή χώρα, είναι στη δίνη του κυκλώνα. Εχουμε μπει σε έναν φαύλο κύκλο με πυρκαγιές, πλημμύρες και ξηρασίες που στροβιλίζει τα οικοσυστήματα, τις κοινωνίες και τις οικονομίες τους σε ένα σπιράλ καταβύθισης προς ένα μέλλον αχαρτογράφητο και ζοφερό.
Ως είθισται οι εξουσίες βολεύονται με την άγνοια ή την αδιαφορία των πολιτών. Από την πλευρά μας οφείλουμε να επιμείνουμε στο πρόταγμα της πολιτικής οικολογίας που θέλει το περιβάλλον, όχι ένα απονευρωμένο ιδεολόγημα που συμπληρώνει την οικονομία, αλλά αντικείμενο σφοδρότατης σύγκρουσης αντίπαλων συμφερόντων, και εν τέλει πεδίο πολιτικής πάλης. Σε αυτό το πεδίο να διεκδικήσουμε ξανά τους φυσικούς πόρους ως συλλογικά, κοινά αγαθά.
● Η Αριστερά βιώνει περίοδο κρίσης όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά γενικότερα. Γιατί πιστεύετε ότι συνέβη αυτό; Γιατί υποχώρησε τόσο πολύ στη συνείδηση των πολιτών;
Το πώς και το γιατί απέτυχε η Αριστερά να συγκροτήσει έναν πειστικό πόλο εξουσίας είναι μια ολόκληρη συζήτηση που παραδοσιακά τα τελευταία χρόνια μένει ημιτελής. Στα σίγουρα πρέπει να ξεπεράσουμε την αριστερή μελαγχολία, αλλά και να αποφύγουμε τους πειρασμούς μιας απολίτικης «κυβερνησιμότητας» με χαμόγελο Colgate, που καταλήγει, μοιραία, σε τρίπτυχα τύπου Πατρίς – Θρησκεία – Οικογένεια ή στη δαιμονοποίηση της διανόησης.
Η συζήτηση πρέπει να ξανανοίξει συμπεριλαμβάνοντας τους προβληματισμούς περί «μεταπολιτικής» και «μεταδημοκρατίας», τις νέες ταυτότητες και τις νέες ιδεολογικές και ταξικές συγκρούσεις, τον πόλεμο των πολιτισμών, τη βιοπολιτική και τις σύγχρονες μορφές της, την ιδεολογική ηγεμονία της Δεξιάς κ.λπ. Πάνω απ’ όλα όμως πρέπει να είναι σύγχρονη και να αντιλαμβάνεται τις τεκτονικές αλλαγές που έχουν προκύψει σε πλανητικό επίπεδο, ανιχνεύοντας τους τρόπους συνάρθρωσης όλων των κινημάτων για κοινωνική δικαιοσύνη και χειραφέτηση με το επείγον οικολογικό αίτημα στο νέο κλιματικό καθεστώς. Τα νέα διακυβεύματα μας αναγκάζουν να σκεφτούμε και να πράξουμε προς μια άλλη κατεύθυνση, με λιγότερα τσιτάτα, ακόμη λιγότερες βεβαιότητες και με κάποια στοιχεία πολιτικής φαντασίας που τα τελευταία χρόνια έχει σχεδόν εξαφανιστεί. Η Αριστερά οφείλει να ονειρευτεί τον κόσμο από την αρχή.
● Ποια είναι τα βασικά επίδικα των ευρωεκλογών; Γιατί ο κόσμος πρέπει ν’ αφήσει τον καναπέ και να πάει να ψηφίσει;
Στις έξι προτεραιότητες που έθεσε η Νέα Αριστερά αποτυπώνονται τα επίδικα με μια πρώτη ιεράρχηση. Για μένα είναι σαφές ότι η τραγική εικόνα της χώρας που φιγουράρει στις τελευταίες θέσεις της Ευρώπης σε όλους τους πίνακες οικονομίας, ακρίβειας, ποιότητας ζωής, υγείας, παιδείας, δημοκρατίας, κράτους δικαίου κ.λπ. είναι αρκετή για μια πρώτη αφύπνιση.
Η ταυτόχρονη ανάδυση έντονης οσμής σήψης σε όλη την επικράτεια, με παρακρατικές αναφορές παρακολουθήσεων, συγκαλύψεων και κάθε λογής σκανδάλων, κάνει τη συμμετοχή όλων μας πιο απαιτητική και επείγουσα, για τον αέρα που αναπνέουμε, αν μη τι άλλο. Πέρα όμως από αυτά οι ευρωεκλογές δίνουν και μία ακόμη ευκαιρία αμφισβήτησης της δεξιάς λογικής του μονόδρομου. Στο Ευρωκοινοβούλιο λαμβάνονται σήμερα κρίσιμες αποφάσεις για τις ζωές μας, από τα επείγοντα ζητήματα της πράσινης μετάβασης έως το εκτοξευμένο εξωτερικό χρέος, αλλά και τη μετανάστευση και την (ανύπαρκτη στην Ελλάδα) πολιτική για τον πολιτισμό. Το πεδίο πολιτικής διαπραγμάτευσης στην Ε.Ε. είναι ευρύ και κρίσιμο για τις ευρωπαϊκές κοινωνίες και το μέλλον τους.
● Σας ανησυχεί το γεγονός ότι στις δημοσκοπήσεις η επιλογή του «Κανένα» συγκεντρώνει υψηλά ποσοστά; Πώς μπορεί η Νέα Αριστερά να αντλήσει δυνάμεις από τον προοδευτικό χώρο και να αποτελέσει μια νέα πρόταση, τη στιγμή που στις ίδιες δημοσκοπήσεις δεν έχει τις καλύτερες επιδόσεις;
Ο «Κανένας» μπορεί να δηλώνει απογοήτευση ή κούραση του κόσμου, αλλά ταυτόχρονα είναι και μέρος του απολιτίκ παιχνιδιού, του «όλοι ίδιοι είναι». Σε αυτόν τον χυλό της ισοπέδωσης είναι που ευδοκιμούν τα ακροδεξιά αφηγήματα, αυτή τη λογική πρέπει να χτυπήσουμε στη ρίζα της. Η Νέα Αριστερά έχει κεντρικό σύνθημα την επιστροφή της πολιτικής. Επομένως αυτό που τη διακρίνει είναι η πίστη στον Λόγο, στο επιχείρημα, στη συγκεκριμένη ανάλυση της συγκεκριμένης κατάστασης, στη συγκεκριμένη πρόταση. Αυτή είναι η δύναμή της και αυτό, πιστεύω, αποτυπώνεται τόσο στον λόγο της όσο και στη σύνθεση του ευρωψηφοδελτίου της, μακριά από λογικές διασημοτήτων και δισδιάστατους «επιτυχημένους». Το γάντι σηκώθηκε, το παιχνίδι για την Αριστερά ξαναρχίζει, το στοίχημα είναι ανοιχτό…
Δημήτρης Τερζής
