Η Τουρκία εξομαλύνει τις σχέσεις της με το Ισραήλ και ετοιμάζεται για τη μεγάλη ανατροπή της προσέγγισης του Ερντογάν με τον Ασαντ, ενώ την ίδια στιγμή πληθαίνουν οι φήμες, διαρροές και ενδείξεις ότι επίκειται η επανενεργοποίηση της συμφωνίας του 2015 για τον διεθνή έλεγχο του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν.
Ολα τα παραπάνω αθροιστικά φωτίζουν την ανάδυση μιας νέας Μέσης Ανατολής, με τις ΗΠΑ και εκ των πραγμάτων και το Ισραήλ να αποδέχονται αλλού ρητά και αλλού σιωπηλά τις περιφερειακές φιλοδοξίες δυνάμεων όπως η Τουρκία, η Σαουδική Αραβία, η Αίγυπτος και το Ιράν.
Είναι φανερό ότι στην Ουάσινγκτον επείγονται να υπάρξει συμφωνία με το Ιράν το συντομότερο δυνατόν για να μην αναδειχτεί η προσέγγιση με την Ισλαμική Δημοκρατία σε ένα από τα κύρια θέματα αντιπαράθεσης στην πορεία προς τις ενδιάμεσες εκλογές που θα διεξαχθούν στις αρχές Νοεμβρίου.
Εκτός απροόπτου η συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν θα δώσει στις ΗΠΑ ευελιξία και περιθώρια ελιγμών στην ευρύτερη Μέση Ανατολή χωρίς να χρειάζεται επί τόπου παρουσία αμερικανικών στρατιωτικών δυνάμεων.
Οι ΗΠΑ τις προηγούμενες δεκαετίες επένδυσαν στη συμμαχία με τα συντηρητικά σουνιτικά αραβικά καθεστώτα, μια επιλογή που αναδείκνυε την υπερδύναμη ως μέρος της σύγκρουσης σουνιτικού και σιιτικού Ισλάμ στον αραβομουσουλμανικό κόσμο.
Η πρώτη φορά που οι ΗΠΑ διαφοροποιήθηκαν από τα κοσμικά και θρησκευτικά συντηρητικά αραβικά καθεστώτα ήταν όταν στις αρχές του 2011 είχε ξεσπάσει η εξέγερση της «Αραβικής Ανοιξης».
Η στροφή των ΗΠΑ είχε προαναγγελθεί στις ομιλίες του Ομπάμα την άνοιξη του 2009, στην Κωνσταντινούπολη και στο Κάιρο.
Πολύ γρήγορα από την Αίγυπτο μέχρι τη Συρία έγινε αντιληπτό ότι οι διαχωριστικές γραμμές στο πολιτικό Ισλάμ δεν διασφαλίζουν τον διαχωρισμό των μετριοπαθών από τους τζιχαντιστές.
Οι ΗΠΑ και η Δύση, εγκλωβισμένες σε μια αντισιιτική σταυροφορία στη Μέση Ανατολή, γρήγορα συνειδητοποίησαν το αδιέξοδο στο οποίο είχαν αυτοεγκλωβιστεί.
Μέσα στο παραπάνω σκηνικό άρχισαν στις αρχές του 2013 οι μυστικές συνομιλίες Ουάσινγκτον-Τεχεράνης στο Ομάν που κατέληξαν στη συμφωνία του 2015 την οποία πολέμησαν λυσσωδώς το φιλοϊσραηλινό και το σαουδαραβικό λόμπι των ΗΠΑ, μέχρι την ακύρωσή της από τον Τραμπ το 2018.
Η εξομάλυνση των σχέσεων ΗΠΑ-Ιράν θα δώσει την απαιτούμενη ευελιξία στην αμερικανική πλευρά για να αντιμετωπίσει σήμερα την παρουσία της Ρωσίας και αύριο της Κίνας στην ευρύτερη περιοχή.
Γιώργος Καπόπουλος
