«Ε, το λοιπόν, ότι και να είναι τ’ άστρα
εγώ τη γλώσσα μου τους βγάζω
Για μένα το λοιπόν το πιο εκπληκτικό
πιο επιβλητικό, πιο μυστηριακό και πιο μεγάλο
είν’ ένας άνθρωπος που τον μποδίζουν να βαδίζει
είν’ ένας άνθρωπος που τον αλυσοδένουνε»*
Ο Ναζίμ Χικμέτ παραμένει θαμμένος, από τον θάνατό του στις 3 Ιούνη του 1963 στην Μόσχα, στο διάσημο νεκροταφείο Νοβοντεβίτσε της ρωσικής πρωτεύουσας.
Οχι κάτω από ένα πλατάνι της Ανατολής, όπως ήθελε.
Οπως και νά ‘χει, «(…) σαν άνθρωπος μπορώ να πω πως έζησα. (…)». («Αυτοβιογραφία»)
Αλλά με έναν βαθύ καϋμό: «(…) Τα έργα μου σε τριάντα σαράντα γλώσσες τυπωθήκανε/ στην Τουρκία μου στα τουρκικά μου είναι απαγορευμένα (…)».
Είναι αλήθεια λοιπόν. Το να απαγορεύεις σε έναν ποιητή να συνομιλήσει με τον λαό του στην κοινή τους γλώσσα είναι το χειρότερο βάσανο.
Μάλλον δεν θάφτηκε ούτε με τον τρόπο που φαντάστηκε: «(…) Η μουσική να ‘ρθει και να μη ‘ρθει δεν έχει σημασία,/ θα ‘ρθουν κοντά μου τα παιδιά,/ είναι μερακλίδικα τα παιδιά με τους νεκρούς.(…)». («Η τελετή της κηδείας μου»)
Ομως, «βάλανε στο κεφάλι του ένα ανάγλυφο μπούστο του»**.
Στ’ ανάμεσα, «τις γυναίκες που αγάπησα σαν τρελός τις εζήλεψα/ τοσοδά φθόνο δεν έκαμα για το Σαρλό ακόμα (…) Το ψωμί μου το έβγαλα με τον ιδρώ πάντα του προσώπου μου/ για του αλλουνού το λογαριασμό/ πόσο ευτυχής είμαι (…)».
Μπορεί τον Λένιν να μην είδε, αλλά «σκοπός εκράτησα στο φέρετρό του/ στα 1924 (…)».
Ηταν κι «αγύριστο», κομμουνιστικό κεφάλι: «Απ’ το Κόμμα μου να με ξεκόψουν λαχτάρισαν δεν έπιασε/ και κάτω απ’ τα είδωλα που γκρεμίστηκαν δε συνθλίφτηκα (…)».
Ο Χικμέτ έδειξε το πώς ο έρωτας κι η επανάσταση είναι ένα.
«Ερχομαι απ’ την Ανατολή./ Την επανάσταση της Ανατολής/ κραυγάζοντας έρχομαι (…) Πέρασα, με τους αγέρηδες που τρέχουνε στο Βορρά/ της Ασίας στους δρόμους,/ κι έφτασα/ εσένα.».
Κι άφησε συμβουλές στα παιδιά μας.
«(…) Με το βιβλίο της γεωγραφίας σώπασέ τον/ που σε γελάει με τον “Πρωτόπλαστο Ανθρωπο”./ Εσύ μονάχα το χώμα γνώριζε/ στο χώμα πίστεψε./ Μην ξεχωρίσεις απ’ την πραγματική μάνα σου/ τη μάνα σου γη./ Αγάπα τη γη/ σαν τη μάνα σου.»…
Για τέλος, ένα τραγούδι, μια εκπληκτική συνάντηση, που ανακαλύφθηκε αργά -μετά τον θάνατο του ανθρώπου που το μελοποίησε. “Απερίγραπτη λένε”. Ποίηση Ναζίμ Χικμέτ, μετάφραση Γιάννης Ρίτσος, μουσική Μάνος Λοΐζος. Ερμηνεία: Μανώλης Ρασούλης
«Ναζίμ Χικμέτ, Τα έργα του» («Σύγχρονη Εποχή», 1997), μετάφραση, πρόλογος : Στέλιος Μαγιόπουλος
* μετάφραση Γιάννη Ρίτσου
* *Από τον πρόλογο του Σ. Μαγιόπουλου
Πηγή: Το Περιοδικό
