O Αντρές Μανουέλ Λόπες Ομπραδόρ (Άμλο για τους φίλους του) προετοιμαζόταν χρόνια γι’ αυτή τη στιγμή. Στην τρίτη του προσπάθεια, ο αρχηγός του ΜΟΡΕΝΑ (μιας λέξης που στα μεξικάνικα σημαίνει «μελαχρινή» και ως αρκτικόλεξο αντιστοιχεί στο «Κίνημα για την Εθνική Αναγέννηση»), αριστερός και πρώην δήμαρχος της Πόλης του Μεξικού, ο άνθρωπος που φιλοδοξεί να μετασχηματίσει ένα κράτος που βρίσκεται σε κατάσταση αποσύνθεσης, εξελέγη πρόεδρος της Δημοκρατίας. Οι εκλογές της περασμένης Κυριακής τον έφεραν στην πρώτη θέση με ποσοστό 53% (και πάνω από 30 μονάδες διαφορά από τον υποψήφιο που βρέθηκε στη δεύτερη θέση). Πέτυχε έτσι ένα ιστορικό ρεκόρ για προεδρικές εκλογές, και μάλιστα σε μια εποχή ακραίας δυσπιστίας και κόπωσης από την τάξη των πολιτικών. Ταυτοχρόνως, ο συνασπισμός που τον υποστήριξε στις προεδρικές εκλογές υπό το όνομα «Μαζί θα γράψουμε Ιστορία», κέρδισε την απόλυτη πλειοψηφία τόσο στη Βουλή όσο και στη Γερουσία.
Με συμμετοχή ρεκόρ της τάξης του 61%, η ψήφος στον Άμλο πήρε τη μορφή μιας μαζικής απόρριψης του καθεστώτος της ενδημικής βίας, της μαζικής μετανάστευσης, των προβληματικών ιδιωτικοποιήσεων και της μισθολογικής στασιμότητας που προκάλεσαν τα χειρότερα αποτελέσματα όσον αφορά την οικονομική ανάπτυξη μεταξύ όλων των χωρών της Λατινικής Αμερικής τα τελευταία 30 χρόνια. Ο Λόπες Ομπραδόρ κατάφερε να συντονιστεί με την κυρίαρχη ψυχική κατάσταση, σε μια χώρα όπου η διαφθορά έχει οδηγήσει στον πλουτισμό μιας πολιτική ελίτ, αφήνοντας το μισό πληθυσμό σε συνθήκες ακραίας φτώχειας και ενώ η βία διαβρώνει τους ανθεκτικούς πολιτισμικούς και κοινωνικούς δεσμούς του μεξικανικού λαού.
Το μυστικό της επιτυχίας
Το μυστικό της επιτυχίας του Άμλο θα μπορούσε να συνοψιστεί στα παρακάτω: χρησιμοποίησε έναν ηρωικό δημόσιο λόγο που υποσχέθηκε ένα ριζικό κοινωνικό μετασχηματισμό, μια ειρηνική επανάσταση αντίστοιχης εμβέλειας με την Ανεξαρτησία (1821), τον Πόλεμο της Μεταρρύθμισης (1858-61) και την Επανάσταση (1910). Κατηγορήθηκε για λαϊκισμό και μεσσιανισμό, ωστόσο ο τεχνοκρατικός λόγος χωρίς ιστορικό αφήγημα θεωρείται σήμερα, και όχι μόνο στο Μεξικό, αναχρονιστικός και απωθητικός.
Αρνούμενος να υποταχθεί στα προαπαιτούμενα του εταιρικού μάρκετινγκ, ο Λόπες Ομπραδόρ εκμεταλλεύτηκε την αξιοπιστία που του πρόσφερε η ηλικία του και η επιμονή του, και φιλοτέχνησε μια εικόνα υποψήφιου που με χιούμορ και ειρωνεία ήρθε αντιμέτωπος με το σύστημα, αξιοποιώντας ακόμη και την αδυναμία του να προσαρμοστεί στο τηλεοπτικό περιβάλλον, για να έρθει πιο κοντά με το μέσο πολίτη και τα λαϊκά στρώματα της μεξικανικής κοινωνίας.
Συνδύασε στην προεκλογική του καμπάνια τα σύγχρονα μέσα επικοινωνίας, όπως τα κοινωνικά δίκτυα, με την παλαιού τύπου προεκλογική εκστρατεία οργανώνοντας πολυάριθμες ομιλίες ακόμη και στα πιο απομακρυσμένα χωριά, ενώ απομακρύνθηκε από το λεξιλόγιο και τη συμβολοποιία της παραδοσιακής Αριστεράς.
Επέλεξε ως αιχμή για την εκστρατεία του θέματα που συνήθως χαρίζουν ψήφους στην ακροδεξιά, όπως την εγκληματικότητα και τη βία ή τη διαφθορά. Αντί να υποσχεθεί μεγαλύτερο αυταρχισμό και αστυνομικού και στρατιωτικού τύπου μέτρα, ο Άμλο έθεσε το πρόβλημα της βίας σε κοινωνική και οικονομική βάση, δηλώνοντας: «χωρίς ανάπτυξη, δεν υπάρχει δουλειά, χωρίς δουλειά υπάρχει φτώχεια, και η φτώχεια γεννάει βία». Πρότεινε, μάλιστα, και αμνηστία για τους φτωχούς νέους και άνεργους χωριάτες που είχαν εμπλακεί στη διακίνηση ναρκωτικών. Μια πρόταση πολύ τολμηρή, που όμως αξιοποίησε την αποτυχία της στρατιωτικοποιημένης εκστρατείας κατά του οργανωμένου εγκλήματος από τον πρώην πρόεδρο Φελίπε Καλντερόν (2006-2012). Το ίδιο πέτυχε και με τη διαφθορά, που συνήθως όταν μπαίνει στην πολιτική αντιπαράθεση προσφέρει προβάδισμα στους συντηρητικούς πολιτικούς. Την έκανε σημαία της προεκλογικής του εκστρατείας, καταγγέλλοντας τα δύο κόμματα που εναλλάσσονταν στην εξουσία τις τελευταίες δεκαετίες στο Μεξικό. Εναντιώθηκε στις ιδιωτικοποιήσεις στους κλάδους των υποδομών και της ενέργειας υποστηρίζοντας ότι αντί να λύνουν, επιδεινώνουν το πρόβλημα της κατασπατάλησης δημόσιου χρήματος και της δωροδοκίας.
Λούλα ή Τσάβες;
Η νίκη του Άμλο και του ΜΟΡΕΝΑ αποκτά ιδιαίτερη σημασία στο πεδίο της λατινοαμερικάνικης πολιτικής, στο βαθμό που διακόπτει την πολιτική «αλλαγή σκυτάλης» στην περιοχή, δηλαδή την πτώση των αριστερών κυβερνήσεων στη Βραζιλία, τη Χιλή, την Αργεντινή και άλλες χώρες. Η νίκη της μεξικανικής Αριστεράς «ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο για την ιστορία της αξιοπρέπειας του λατινοαμερικάνικου λαού», δήλωσε από τη Βολιβία ο πρόεδρος Έβο Μοράλες. Τα αποτελέσματα των μεξικανικών εκλογών θεωρείται πολύ πιθανό να επηρεάσουν τις βραζιλιάνικες προεδρικές εκλογές του φθινοπώρου, ενισχύοντας τη δυναμική του Λούλα. Άλλωστε, πολλοί διεθνείς αναλυτές τον συγκρίνουν με τον πρώην πρόεδρο της Βραζιλίας, παρόλο που για χρόνια οι πολιτικοί του αντίπαλοι φρόντιζαν να τον παρουσιάζουν ως «κίνδυνο για το Μεξικό» και ως «δίδυμο αδελφό» του Ούγκο Τσάβες. Κάτι που πάντως είχαν ανασκευάσει με άρθρο τους οι New York Times ήδη από τον περασμένο Δεκέμβριο.
Το οικονομικό πρόγραμμα του Λόπες Ομπραδόρ βασίζεται στην ενίσχυση της εσωτερικής ζήτησης μέσω της αύξησης των μισθών, σε αύξηση της κρατικής συμμετοχής στη διαχείριση της οικονομίας και στην επίτευξη αυτάρκειας όσον αφορά τα βασικά διατροφικά προϊόντα, στην αύξηση των δημόσιων επενδύσεων και στην καταπολέμηση της ανισότητας. Ωστόσο, η πρόσφατη μετριοπάθειά του κράτησε χαμηλούς τόνους στις αντιδράσεις των αγορών και των διεθνών οίκων αξιολόγησης την επομένη του θριάμβου του στις προεδρικές εκλογές. Αν και η συνέχεια, δηλαδή η κατάκτηση της πλειοψηφίας τόσο στη Γερουσία, όσο και στη Βουλή, ίσως να τους προκαλεί λίγο μεγαλύτερη ανησυχία.
Έφη Γιαννοπούλου
Πηγή: Η Εποχή
