Τι είναι το «σπίτι», ο τόπος κάποιου; Τι σημαίνει επιστροφή; Τι σημαίνει να επιστρέφεις «σπίτι» και τι σημαίνει να νομίζεις ότι επιστρέφεις «σπίτι»; Αυτά τα ερωτήματα είναι στον πυρήνα της νουβέλας της Μέιβ Μπρέναν που εκδίδεται για πρώτη φορά στα ελληνικά.
Το βιβλίο αφηγείται την ιστορία της νεαρής Αναστάζια Κινγκ: η Αναστάζια επιστρέφει στο Δουβλίνο, στο «σπίτι» της, να ζήσει με τη γιαγιά της, τη μητέρα του πατέρα της. Όταν ήταν δεκαέξι χρονών, η Αναστάζια είχε επιλέξει να ακολουθήσει στο Παρίσι τη μητέρα της, που είχε αποφασίσει να εγκαταλείψει τον σύζυγό της και πατέρα της Αναστάζια. Τώρα που η μητέρα της πέθανε, η Αναστάζια επιστρέφει στην Ιρλανδία, αλλά βρίσκει μπροστά της τη γιαγιά της που δεν συγχωρεί την εγκατάλειψη του γιου της: «ήσουν δεκάξι χρονών τότε, όχι κανένα παιδάκι. Είχες επίγνωση τι επιπτώσεις θα είχε αυτό στον πατέρα σου». Για να συμπληρώσει, ψυχρά αλλά αποφασιστικά: «πόσο καιρό σκοπεύεις να μείνεις εδώ, Αναστάζια;».
Η Μέιβ Μπρέναν (1917-1993), διηγηματογράφος και δημοσιογράφος, γεννήθηκε στο Δουβλίνο, την εποχή που ο πατέρας της βρισκόταν στη φυλακή, με καταδίκη σε θάνατο που μετατράπηκε σε κάθειρξη, καθώς και οι δύο γονείς της συμμετείχαν στην Εξέγερση του Πάσχα, του 1916, και γενικά στο κίνημα για την ανεξαρτησία της Ιρλανδίας από τους Άγγλους. Ο πατέρας της έγινε ο πρώτος διπλωματικός εκπρόσωπος της Ιρλανδίας στις ΗΠΑ και όλη η οικογένεια μετακόμισε εκεί το 1934. Η Μπρέναν εργάστηκε, μεταξύ άλλων, στο New Yorker, γράφοντας και δημοσιεύοντας άρθρα και διηγήματα. Η Επισκέπτρια γράφτηκε τη δεκαετία του 1940, αλλά εκδόθηκε το 2000, καθώς το ενδιαφέρον για το έργο της Μπρέναν είχε αναζωπυρωθεί εκείνα τα χρόνια, με αποτέλεσμα σήμερα η συγγραφέας να έχει βρει τη θέση που της αξίζει στα ιρλανδικά γράμματα.
Η νουβέλα της Μπρέναν αποτυπώνει την οδυνηρή σύγκρουση ανάμεσα στην αυταπάτη της Αναστάζια περί «επιστροφής στο σπίτι» και την αμετακίνητη άρνηση της γιαγιάς να συγχωρήσει, που καταργεί αυτή την έννοια του «σπιτιού» για την Αναστάζια. Έτσι, η αγωνία της επιστροφής, το ερώτημα του «ανήκειν», η αβεβαιότητα του «σπιτιού», σκιαγραφούνται πολλαπλά στο βιβλίο της Μπρέναν, παιδιού της ιρλανδικής διασποράς κι αυτής από τα δεκαεπτά της μέχρι τον θάνατό της.
Κώστας Αθανασίου
