Στήριξη των επιχειρήσεων αλλά με σαφείς δεσμεύσεις και όρους, λ.χ. για τη στροφή του προσανατολισμού της χώρας προς την “πράσινη οικονομία”, την εξισορρόπηση των ανισοτήτων μεταξύ Βορρά και Νότου και την αντιμετώπιση της ψηφιακής υστέρησης, εισηγείται μέσω της “Repubblica” η καθηγήτρια του University College London Μαριάνα Ματσουκάτο, σύμβουλος του Ιταλού πρωθυπουργού Τζ. Κόντε, η οποία συμμετέχει στην ομάδα εργασίας των 17 εμπειρογνωμόνων υπό τον Β. Κολάο, που συνεργάζεται επίσης με το Covid-19 Response Team του Βατικανού. “Το κράτος πρέπει να διαμεσολαβεί με τις επιχειρήσεις, αναλαμβάνοντας τα ρίσκα του ως επενδυτής, αλλά εισπράττοντας και τα κέρδη του, εφόσον οι επιχειρήσεις έχουν κέρδη”.
Συνέντευξη στον Φραντσέσκο Μανακόρντα
Τι σχεδιάζει η ομάδα εργασίας σας για το μέλλον της Ιταλίας;
«Η ομάδα εργασίας αυτή τη στιγμή έχει εστιάσει την προσοχή της στο βραχυπρόθεσμο: επεξεργαζόμαστε μια σειρά από προτάσεις προς την κυβέρνηση, προκειμένου να αποφασίσει, πώς θα διαμορφώσει τη διαδικασία της επαναλειτουργίας – επανεκκίνησης της χώρας. Ακόμα μεγαλύτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η αντιμετώπιση των προοπτικών της χώρας στο βραχυπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο μέλλον, αλλά και η ευκαιρία που έχει διαμορφωθεί προκειμένου να αλλάξουμε την ιταλική οικονομία, και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο κλήθηκα από τον πρωθυπουργό τον Φεβρουάριο».
Πώς πρέπει να κινηθεί το κράτος;
«Έχω ασχοληθεί με την προσέγγιση ‘mission oriented’ σε ευρωπαϊκό επίπεδο, δηλαδή στο πόσο σημαντικό είναι να υπάρξει μια αλλαγή προσανατολισμού στην κατεύθυνση των επενδύσεων, τόσο του δημόσιου τομέα όσο και του ιδιωτικού, σε χώρους που μπορούν να αξιοποιήσουν την καινοτομία σε διακλαδικό επίπεδο, για να αντιμετωπίσουν θέματα από την πράσινη ανάπτυξη έως το πρόβλημα της γήρανσης του πληθυσμού. Με αυτό τον τρόπο το κράτος αποκτά καταλυτικό ρόλο εντοπισμού και κατεύθυνσης των επενδύσεων. Στην Ιταλία, το πρόβλημα συνίσταται στο ότι οι επιχειρήσεις στην πλειονότητά τους πάσχουν από ένα είδος αδράνειας, με αποτέλεσμα να έχουμε χάσει σε βάθος χρόνου τους δυνητικούς πρωταγωνιστές, που μπορούσαν να καθοδηγήσουν τον παραγωγικό τομέα. Ήρθε λοιπόν η ώρα υλοποίησης μιας αποφασιστικής βιομηχανικής πολιτικής, η οποία θα κάνει χρήση της κρατικής βοήθειας, για την αναγκαία όσο ποτέ άλλοτε αλλαγή κατεύθυνσης».
Τι σκέφτεστε ακριβώς;
«Καταρχάς όλα όσα αναφέρονται στην ‘πράσινη οικονομία’, αλλά και τα θέματα φορολογικής πολιτικής. Αυτές τις εβδομάδες, π.χ. στην Αυστρία, η βοήθεια που δόθηκε προκειμένου να σωθεί η εθνική εταιρεία μεταφορών είχε ως προϋπόθεση τη δέσμευσή της για τη μείωση των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα, ενώ στη Δανία αποφασίστηκε ότι δεν θα δοθεί βοήθεια στις εταιρείες που έχουν την έδρα τους σε φορολογικούς παραδείσους».
Σε καθεστώς έκτακτης ανάγκης είναι εφικτή αυτή η διαφοροποίηση;
«Εγώ δεν ισχυρίζομαι ότι οι επιχειρήσεις θα πρέπει να προσαρμοστούν αμέσως σε μια πολιτική μείωσης των εκπομπών ή σε κάποια άλλη δέσμευση. Σε αυτή τη φάση τις στηρίζουμε αναφέροντας στους όρους ότι δεσμεύονται στην τήρηση κάποιων κανόνων, όπως σε ποιον τομέα η σε τι θα επενδύσουν. Είναι προφανές ότι στη φάση των διαπραγματεύσεων το αντικείμενο των προϋποθέσεων θα προσαρμόζεται στα χαρακτηριστικά της κατηγορίας ή του είδους της επιχείρησης που αφορά (μικρή ή μεγάλη, ιδιωτική ή με κρατική συμμετοχή)».
Στην Ιταλία αυτή η πολιτική κατεύθυνσης τι προσανατολισμό θα έχει;
«Η απόφαση είναι ζήτημα της εκάστοτε κυβέρνησης, είναι βέβαιο ότι υπάρχουν ζητήματα τα οποία είναι προφανή, όπως η επιβεβλημένη στροφή του προσανατολισμού προς την ‘πράσινη οικονομία’, η εξισορρόπηση των ανισοτήτων μεταξύ Βορρά και Νότου, η ψηφιακή υστέρηση, τόσο στη κοινωνική της διάσταση (μεταξύ των ατόμων) όσο και στην οικονομική (μεταξύ των επιχειρήσεων), οι μικρής διάστασης επιχειρήσεις που κινδυνεύουν να μην μπορέσουν να αντέξουν σε κοινωνικές και τεχνολογικές πιέσεις. Σήμερα το κράτος προσφέρει ήδη πολλά στις επιχειρήσεις, αλλά πάντα με τη μορφή βοηθήματος ή με τον καταιγισμό κινήτρων προκειμένου να επιλυθούν παρενέργειες της αγοράς. Αντ’ αυτού απαιτείται εκ μέρους του κράτους η άσκηση επιχειρηματικού ρόλου, σε σύμπνοια με το επιχειρηματικό περιβάλλον, ρόλου που θα κατευθύνει και θα συντονίζει τις επενδύσεις και τις πρωτοβουλίες και θα προωθεί τη στρατηγική και την αντίληψη για το είδος της οικονομίας που επιθυμούμε».
Μια στάση που θα προσελκύσει εκ νέου κατηγορίες περί νέου κρατισμού και μαρξισμού…
«Σκέφτομαι ότι το κράτος πρέπει να διαμεσολαβεί με τις επιχειρήσεις, αναλαμβάνοντας τα ρίσκα του ως επενδυτής, αλλά εισπράττοντας και τα κέρδη του, εφόσον οι επιχειρήσεις έχουν κέρδη, που είναι και αυτό που ευχόμαστε, και επανεπενδύουν στην ανάπτυξη και την καινοτομία. Και ότι θα πρέπει να εστιάσει στις δραστηριότητες που έχουν προτεραιότητα για τη χώρα, όπως διαπιστώνουμε αυτή την τραγική στιγμή όταν αναφερόμαστε στις ‘βασικές υπηρεσίες’, με πρώτη εξ αυτών την Υγεία και τους λειτουργούς της. Ποτέ πριν δεν αναφερθήκαμε σε αυτούς ως ‘παραγωγούς αξίας’, όπως συχνά λέγεται όταν γίνεται αναφορά στη χρηματοδοτική βιομηχανία. Όλα εξαρτώνται από τον τρόπο με τον οποίο προσμετράται η παραγωγικότητα και η αξία. Εάν οι όροι είναι νομισματικοί ή όχι».
Η ιταλική γραφειοκρατία, γνωστή για την ανεπάρκειά της, μπορεί να διαδραματίσει αυτό τον καθοδηγητικό ρόλο;
«Η διεύρυνση golden power1 σε μια σειρά από τομείς που αξιολογούνται ως στρατηγικής σημασίας είναι προς τη σωστή κατεύθυνση, όπως η ενίσχυση του CDP 2 με πόρους προκειμένου να μπορεί να παρεμβαίνει στις επιχειρήσεις που βρίσκονται σε κρίση. Η διαθεσιμότητα ενός ‘κεφαλαίου σε αναμονή’, το οποίο θα πρέπει να υπάρχει στις επιχειρήσεις και δεν θα πιέζει για άμεσα αποτελέσματα, όπως συνηθίζουν οι χρηματοοικονομικοί επενδυτές, είναι κομβική για την ανάπτυξη της χώρας και τον περιορισμό της χρηματοδοτικοποίησης του παραγωγικού συστήματος. Βέβαια, θα πρέπει να γίνουν επενδύσεις και στον δημόσιο μηχανισμό: χρειάζονται λιγότερες εταιρείες συμβούλων και περισσότερη ικανότητα ώστε ο ρόλος της δημόσιας διοίκησης να καταστεί περισσότερο ανταγωνιστικός, δυναμικός και αποφασιστικός. Ήρθε η στιγμή να ανακαλύψουμε ότι η οικονομία μας έχει μόνο να ωφεληθεί από ένα κράτος επιχειρηματία. Το αποδεικνύουν με προφανή τρόπο η Γερμανία και η Νότια Κορέα, οι χώρες που ανταποκρίθηκαν αποτελεσματικότερα στην κρίση της πανδημίας».
Σημείωμα μεταφραστή:
1 Η θεσμική παρεμπόδιση σε αλλοδαπές εταιρείες επιθετικών και ευκαιριακών εξαγορών εθνικών, στρατηγικής σημασίας επιχειρήσεων, κατά τη διάρκεια της κρίσης. Αφορά και επιχειρήσεις εντός Ε.Ε.
2 Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων
Μετάφραση: Μαρία Γαβαλά
Πηγή: Η Αυγή από La Repubblica
