Μαρία Καραμεσίνη: «Ο δικός σου ΟΑΕΔ», η δική τους ΔΥΠΑ

Το νομοσχέδιο Χατζηδάκη, που προωθεί την αναδιοργάνωση του ΟΑΕΔ μετονομάζοντάς τον σε Δημόσια Υπηρεσία Απασχόλησης (ΔΥΠΑ) προκειμένου, σύμφωνα με τον υπ. Εργασίας, το νέο όνομα να σηματοδοτήσει «το τέλος μιας περιόδου και την έναρξη μιας νέας εποχής», μας υποχρεώνει να αξιολογήσουμε τις προτεινόμενες από την κυβέρνηση της Ν.Δ. θεσμικές αλλαγές, με βάση δύο παραμέτρους. Αφενός τη μεγάλη μεταρρυθμιστική προσπάθεια που έλαβε χώρα στον Οργανισμό τα προηγούμενα χρόνια και τα επιτεύγματα επί κυβερνήσεων ΣΥΡΙΖΑ, αφετέρου τις πολιτικές ανάγκες αναχαίτισης της διαφαινόμενης αύξησης της ανεργίας το επόμενο διάστημα λόγω των συνεπειών του πολέμου, της ενεργειακής κρίσης, της ακρίβειας και της φτωχοποίησης του πληθυσμού στην πορεία της οικονομίας, που έχει ήδη μπει σε φάση επιβράδυνσης, και στην απασχόληση, που ήδη σημείωσε κάμψη τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΡΓΑΝΗ.

Ας δούμε αναλυτικά τις δύο παραμέτρους, ξεκινώντας από τη δεύτερη. Ο κ. Χατζηδάκης βαφτίζει «τέλος περιόδου» και «νέα εποχή» την εκκαθάριση του μητρώου του ΟΑΕΔ από τους «πλασματικούς» ανέργους, κατηγορώντας ένα μέρος των εγγεγραμμένων ανέργων ως ρετιρέ – καταχραστές και ένα άλλο μέρος ως αδρανείς – βολεμένους, που όλοι εκμεταλλεύονται τις παροχές του Οργανισμού χωρίς να αναζητούν ενεργά εργασία. Συγκεκριμένα, αξιοποιεί τους 40 χιλ. «πλούσιους» ανέργους, σε σύνολο 1,1 εκατομμυρίου εγγεγραμμένων στο μητρώο, για δημιουργία εντυπώσεων και περιορισμό των παροχών γενικότερα, παρ’ όλο που η κατάσταση ανεργίας είναι ανεξάρτητη του ύψους εισοδήματος και οι περισσότερες παροχές πλην του επιδόματος ανεργίας δίνονται με βάση εισοδηματικά κριτήρια. Ταυτόχρονα, κηρύσσει πόλεμο κατά των «πλασματικών ανέργων», με κίνητρα και κυρώσεις, σε έναν Οργανισμό που παραδοσιακά προσφέρει πολύ λίγες (και ακόμα λιγότερες κατάλληλες) θέσεις εργασίας στους ανέργους και μόνο μέσω των προγραμμάτων απασχόλησης, ενώ το πλέγμα επιδομάτων και παροχών στους ανέργους είναι από τα λιγότερο γενναιόδωρα στην Ε.Ε. και δεν δημιουργεί αντικίνητρα για εργασία.

Επιπλέον, ο υπ. Εργασίας βαφτίζει προκλητικά «επανεκκίνηση του ΟΑΕΔ» και ιστορική τομή τη δήθεν μαζική του στροφή από τις παθητικές (επιδόματα και κοινωνικές παροχές) στις ενεργητικές πολιτικές αγοράς εργασίας, ταυτίζοντας σκόπιμα και αυθαίρετα τις τελευταίες μόνο με τα προγράμματα κατάρτισης, τα οποία πρόκειται να χρηματοδοτηθούν τα επόμενα χρόνια με πάνω από 2 δισ. ευρώ από το ταμείο ανάκαμψης και το νέο ΕΣΠΑ, και διαγράφοντας μονοκοντυλιά τη μακρόχρονη παράδοσή του Οργανισμού στα προγράμματα διατήρησης ή προώθησης της απασχόλησης ανέργων στον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα, τα οποία, κατά τη διάρκεια των Μνημονίων, αρχικά περιόρισαν την ανεξέλεγκτη αύξηση της ανεργίας, ενώ επί κυβερνήσεων ΣΥΡΙΖΑ απορρόφησαν μέρος της, ανακουφίζοντας πολλές χιλιάδες απελπισμένους ανέργους και φτωχοποιημένα νοικοκυριά που βρήκαν μέσω του ΟΑΕΔ δουλειά. Αποτελεί λοιπόν ειρωνεία το να σηματοδοτεί τη «νέα εποχή» η μετονομασία ενός Οργανισμού Απασχόλησης με έμφαση στα προγράμματα απασχόλησης σε Δημόσια Υπηρεσία Απασχόλησης με έμφαση στα προγράμματα κατάρτισης, ακόμα και εάν η κατάρτιση είναι πολύ συχνά απαραίτητη για να αποκτήσουν οι άνεργοι με τα λιγότερα προσόντα και δεξιότητες ίσες ευκαιρίες πρόσβασης στις νέες θέσεις εργασίας.

Εν κατακλείδι, σε ένα νομοσχέδιο με τίτλο «Δουλειές ξανά», ο υπ. Εργασίας διατείνεται ότι, σε μια χώρα που υπέστη παραγωγικό ακρωτηριασμό κατά τη διάρκεια της κρίσης του 2008 και των Μνημονίων, με τεράστια έλλειψη θέσεων εργασίας και το μικρότερο ποσοστό κενών θέσεων εργασίας στην Ε.Ε., για την ανεργία φταίνε οι άνεργοι που είτε δεν αναζητούν ενεργά εργασία γιατί τους συμφέρει να απολαμβάνουν κοινωνικές παροχές είτε δεν έχουν τα κατάλληλα προσόντα για να καταλάβουν τις προσφερόμενες θέσεις εργασίας. Δυστυχώς όμως, ούτε η ενεργή αναζήτηση εργασίας ούτε η κατάρτιση δημιουργούν «δουλειές ξανά».

Τέλος, η δικαιολόγηση της μετονομασίας του ΟΑΕΔ σε ΔΥΠΑ στη βάση της συνολικής προσπάθειας «επανεκκίνησης του Οργανισμού» για την ενίσχυση της απασχόλησης επιδιώκει να ρίξει στη λήθη το μεγάλο πρόγραμμα μεταρρύθμισης του ΟΑΕΔ (reengineering) που σχεδιάστηκε το 2012, επανασχεδιάστηκε το 2015 και υλοποιήθηκε επί των κυβερνήσεων ΣΥΡΙΖΑ σε συνδυασμό με την ψηφιακή αναβάθμιση του Οργανισμού και την ενδυνάμωσή του με νέο προσωπικό.

Επιτεύγματα της περιόδου: τα νέα ψηφιακά εργαλεία ανάλυσης του προφίλ των ανέργων και ηλεκτρονικής παρακολούθησης της ανεργίας, της ζήτησης των επαγγελμάτων και της επιχειρηματικότητας ανά κλάδο στις τοπικές αγορές εργασίας και η πρόσληψη μέσω ΑΣΕΠ ενός μεγάλου αριθμού μόνιμων εργασιακών συμβούλων με σκοπό την υποστήριξη της εργασιακής ένταξης των ανέργων, η αναμόρφωση των προγραμμάτων απασχόλησης και η ανάπτυξη καινοτόμων προγραμμάτων επιχειρηματικότητας, η πιλοτική εφαρμογή ενός νέου μοντέλου ανοιχτών προγραμμάτων απασχόλησης – κατάρτισης – επιχειρηματικότητας, η κατάρτιση του συνόλου του προσωπικού του ΟΑΕΔ, ο θεσμός των μηνιαίων συνελεύσεων του προσωπικού στα Κέντρα Προώθησης της Απασχόλησης, η υιοθέτηση ενός νέου μοντέλου διοίκησης με διαφάνεια, συμμετοχή, διαπερατότητα ιεραρχικών επιπέδων και ενός νέου οργανισμού που εισήγαγε διοικητικές – οργανωτικές αλλαγές για πρώτη φορά ύστερα από 50 χρόνια.

Τα παραπάνω δεν θα μπορούσαν να υλοποιηθούν χωρίς τη ενεργή συμμετοχή των εργαζομένων, ενώ με την ανάπτυξη προγραμμάτων κοινωφελούς εργασίας και για την κάλυψη επιτακτικών αναγκών του δημόσιου τομέα, επιπλέον αυτών που απευθύνονταν στον ιδιωτικό και κοινωνικό τομέα, ο Οργανισμός κέρδισε την εμπιστοσύνη των ανέργων.

«Ο δικός σου ΟΑΕΔ» υπήρξε το κεντρικό σλόγκαν και σήμα κατατεθέν της μεταρρύθμισης του ΟΑΕΔ επί κυβερνήσεων ΣΥΡΙΖΑ, που περιλαμβάνονταν σε όλα τα διαφημιστικά σποτ και αφίσες της εποχής. Σηματοδοτούσε το όραμα και τον τελικό σκοπό της τεράστιας προσπάθειας: να καταστεί ο ΟΑΕΔ ένας σύγχρονος οργανισμός που να βρίσκεται δίπλα στον άνεργο και γι’ αυτό ο τελευταίος να τον αισθάνεται φιλικό και οικείο, δικό του. Η τιμωρητική αντιμετώπιση των ανέργων που επαγγέλλεται η σημερινή κυβέρνηση κινείται στον αντίποδα του παραπάνω οράματος. Ο «δικός σου ΟΑΕΔ» ας παραμείνει το δικό μας.