* Πλούσια συζήτηση αναπτύσσεται γύρω από τον όρο γυναικοκτονία. Πώς εξηγούνται οι αντιδράσεις στην καθιέρωσή του;
Ποιος/α φοβάται τον όρο γυναικοκτονία (femicide) ύστερα από 11 φόνους σε εννέα μόνο μήνες; Γιατί αντιδρά το μισογυνικό νομικό μας σύστημα στη χρήση του; Και, το χειρότερο, πώς γίνεται αριστεροί κορυφαίοι νομικοί να συμμερίζονται αυτή την άποψη, παραγνωρίζοντας πως πρόκειται για την πιο ακραία μορφή έμφυλης βίας, που τη διαφοροποιεί από τις γενικότερες ανθρωποκτονίες;
Το βασικό κίνητρο μιας γυναικοκτονίας είναι το φύλο του θύματος, αλλά συχνά και η άρνηση συμμόρφωσής του στα πατριαρχικά προτάγματα, άρνηση που επιτάσσει την τιμωρία του με τον πιο ακραίο τρόπο. Αφορά όλες τις μορφές και τα είδη σεξιστικής δολοφονίας, ανεξάρτητα από το εάν προκαλούνται από μισογυνισμό, από σεξουαλική ευχαρίστηση ή από την αίσθηση της κυριαρχίας επί των γυναικών και άλλων θηλυκοτήτων. Πρόκειται, κατά συνέπεια, για ένα σεξιστικό, τιμωρητικό έγκλημα.
* Πότε πρωτοεμφανίστηκε ο όρος;
Η γυναικοκτονία περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, τη δολοφονία μιας γυναίκας ως αποτέλεσμα της βίας από τον σύντροφό της ή άλλο μέλος της οικογένειας, τα βασανιστήρια και τον μισογυνικό φόνο των γυναικών, όπως και μελών της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας άλλωστε, τη δολοφονία γυναικών και κοριτσιών στο όνομα της λεγόμενης τιμής κ.λπ. Και εκτίθενται οι έγκυροι/ες νομικοί που μιλούν για νεολογισμό.
Ο όρος femicide κατεγράφη για πρώτη φορά στη νομική ορολογία στην Αγγλία το 1801 για να ορίσει «τη δολοφονία μιας γυναίκας», το 1848 δημοσιεύτηκε στο νομικό λεξικό Wharton και με το πέρασμα του χρόνου εγκαταλείφθηκε. Η τρέχουσα χρήση προέκυψε στο πλαίσιο των φεμινιστικών κινημάτων της δεκαετίας του 1970 από φεμινίστριες νομικούς, οι οποίες θέλησαν να φωτίσουν έμφυλα και πολιτικά το πλήθος των δολοφονιών με θύματα γυναίκες. Όπως τόνιζαν, έπρεπε να αναγνωριστεί πως πρόκειται για συγκεκριμένη πατριαρχική, σεξιστική πολιτική με εργαλείο τη δολοφονία.
* Γιατί δεν επαρκεί ο όρος ανθρωποκτονία;
Αξίζει να σημειωθεί πως στην Ελλάδα προτιμώνται όροι περιγραφικοί και, προφανώς, λιγότερο αποκαλυπτικοί ή/και ενοχλητικοί: «Θύμα βίας στην οικογένεια», «τη σκότωσε γιατί τη ζήλευε», «έγκλημα πάθους / τιμής» κ.ά., αν και φαίνεται ευκολότερος ο όρος «ανθρωποκτονία», που μπορεί να τα συμπεριλάβει όλα. Θεωρείται δε η γυναικοκτονία όρος καταχρηστικός, εφεύρημα εμμονικών, γραφικών αριστερών, φεμινιστριών. Την απάντηση την έδωσε, φυσικά, με τον καλύτερο τρόπο στο πρόσφατο εμπνευσμένο άρθρο της σε καθημερινή εφημερίδα η Πρόεδρος της Δημοκρατίας.
Κατά την άποψή μας, ο όρος γυναικοκτονία (femicide), μεταξύ άλλων, ξεπερνάει τη σημασία του εγκλήματος και συμπυκνώνει την αντίσταση στα πολλαπλά είδη της γυναικοκτονίας. Στην ουσία πρόκειται για υποκίνηση σε πολιτιστική αλλαγή, που δεν θα ανέχεται την έμφυλη ανισότητα και βία και δεν θα έχει χώρο γι’ αυτού του είδους τα φαινόμενα. Ο ίδιος ο όρος είναι μια πολιτική ατζέντα, όπως εύστοχα αναφέρεται στη Διακήρυξη της Βιέννης του ΟΗΕ (2013) και όπως επιμένει σχετικά το Ινστιτούτο Φύλου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EIGE).
Η Μαρία Γκασούκα είναι ομότιμη καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου
Πηγή: Η Αυγή
