«Δεν θα καταδικάσουμε όσους γεννήθηκαν φτωχοί να πεθάνουν φτωχοί». «Η κοινωνική δικαιοσύνη δεν θα λείπει από την κυβερνητική ατζέντα». «Αυτή η ακραία ανισότητα θα εξαλειφθεί».
Προτάσεις που μαζί με τις λέξεις «λαός», «αξιοπρέπεια», «εθνική κυριαρχία» -που επανέλαβε δεκάδες φορές ο νέος πρόεδρος του Μεξικού, Λόπες Ομπραδόρ, κατά την ανάληψη των καθηκόντων του την 1η Δεκεμβρίου- έκαναν στην κεντρική πλατεία της Πόλης του Μεξικού, τη μεγαλύτερη της Λατινικής Αμερικής, σύμβολο ελπίδας για ολόκληρη την ήπειρο.
Ο 65χρονος AMLO, όπως τον αποκαλούν, συγκίνησε τα πλήθη που τον άκουγαν επί δύο ώρες να ανακοινώνει 100 βασικά μέτρα της διακυβέρνησής του.
Ανάμεσά τους, αύξηση του κατώτατου μισθού και των συντάξεων, συμβάσεις εργασίας για δύο εκατομμύρια νέους, 10 εκατομμύρια μικρο-υποτροφίες ώστε να εξαφανιστεί η γενιά των «nini» (οι νέοι που ούτε σπουδάζουν ούτε εργάζονται), δημιουργία 100 νέων δημόσιων πανεπιστημίων, δάνεια για μικροπαραγωγούς, χειροτέχνες, εμπόρους και επιδοτήσεις σε αγρότες «που θα δίνονται χωρίς μεσάζοντες και προμήθειες», καθολική δωρεάν υγεία, μεγάλα δημόσια έργα, «λιτότητα των θεσμών», δηλαδή περιστολή των προνομίων των κρατικών αξιωματούχων.
Οι προσδοκίες είναι πάμπολλες για δεκάδες εκατομμύρια πολίτες που ταυτίζονται με τον πρώτο πρόεδρο που δηλώνει πως «τίποτα υλικό δεν με ενδιαφέρει», πουλά το προεδρικό Boeing γιατί θα ταξιδεύει με εμπορικές πτήσεις, παραμένει στο σπίτι του μετατρέποντας το προεδρικό μέγαρο σε μουσείο, δεν θέλει φρουρά. Και κυρίως τον πρόεδρο που υπόσχεται: «Δεν θα πω ψέματα, δεν θα κλέψω, δεν θα προδώσω».
Αλλά οι προκλήσεις είναι τεράστιες και οι ισορροπίες εξαιρετικά δύσκολες.
Εμπόριο, μεταναστευτικό
Λέει πως η εποχή του νεοφιλελευθερισμού τελείωσε, πως δεν θα κυβερνά μόνο για τις χρηματοπιστωτικές αγορές και υπόσχεται ελεύθερη αγορά χωρίς ιδιωτικοποιήσεις, αναδιανομή των δαπανών προς τις κοινωνικές επενδύσεις, κατάργηση της ενεργειακής μεταρρύθμισης της κυβέρνησης Πένια Νιέτο.
Αποκαλύπτοντας μάλιστα ότι στις διαπραγματεύσεις του νέου συμφώνου ελεύθερου εμπορίου ΗΠΑ-Μεξικού-Καναδά που αντικατέστησε το NAFTA, πέτυχε να απαλειφθεί όρος για άνοιγμα του μεξικανικού ενεργειακού τομέα στο ιδιωτικό κεφάλαιο.
Οι εμπορικές σχέσεις δεν είναι το μόνο πεδίο προστριβών με τον Ντόναλντ Τραμπ, καθώς το μεταναστευτικό έχει επισκιάσει τις σχέσεις των δύο χωρών. Ο AMLO επιμένει πως δεν θα αποδεχθεί τη στρατιωτικοποίηση του προβλήματος ή την οικοδόμηση του τείχους.
Προτάσσει την επίλυση των αιτιών του προβλήματος, προτείνοντας ως μόνη βιώσιμη λύση για τα καραβάνια των μεταναστών που διασχίζουν τη χώρα του με προορισμό τις ΗΠΑ ένα νέο «Σχέδιο Μάρσαλ»: αναπτυξιακές επενδύσεις στις χώρες της Κεντρικής Αμερικής και τις φτωχές νότιες Πολιτείες του Μεξικού, αύξηση της βοήθειας, ιδίως των κονδυλίων του Σχεδίου για την Ευημερία, ώστε να φτάσουν το 1,5 δισ. δολάρια από 600 εκατ. που ισχύουν σήμερα, ελαστικοποίηση των διαδικασιών για τους μετανάστες, παρέχοντας ανθρωπιστικές βίζες εργασίας.
Στόχος, η νέα συμφωνία να έχει υπογραφεί έως την άνοιξη του 2019 ώστε τα πρώτα αποτελέσματα να είναι απτά από το 2020. Ενα σχέδιο που θα απαιτήσει κάπου 20 δισ. δολάρια από πλευράς ΗΠΑ, Καναδά και Μεξικού.
Αδύνατα σημεία
Αν ενθουσιάζουν οι δηλώσεις του «για το καλό όλων, πρώτα οι φτωχοί», διχάζει η πρωτοβουλία του να συστήσει επιτροπή επιχειρηματιών (ανάμεσά τους τραπεζίτες, καναλάρχες, εργολάβοι, εκπρόσωποι ομίλων που περιλαμβάνουν από νοσοκομεία έως τηλεπικοινωνίες) που θα τον συμβουλεύουν ανά τρίμηνο. Χαρακτηρίζοντάς τη «θεσμό της κοινωνίας των πολιτών που θα συνδράμει την κυβέρνηση για να πετύχουμε όλοι μαζί την πρόοδο με δικαιοσύνη», ο AMLO επιδιώκει να τους κατευνάσει έπειτα από την κρίση που προκάλεσε η απόφασή του να ματαιώσει τη φαραωνική επένδυση για το νέο αεροδρόμιο και να ρυθμίσει τις προμήθειες των τραπεζών.
Υποστηρίζει πως η καταπολέμηση της διαφθοράς θα επιτρέψει στη χώρα να φτάσει σε έναν ρυθμό ανάπτυξης 4% (από 2% εδώ και κάποια χρόνια) και πως θα την αντιμετωπίσει με μηδενική ανοχή, αυστηροποίηση της νομοθεσίας και άρση της ασυλίας πολιτικών αξιωματούχων.
Αλλά δεν προτίθεται να διερευνήσει τα πρόσφατα σκάνδαλα, γιατί «η εκδίκηση δεν είναι το δυνατό μου σημείο», με πολλούς να τον κατηγορούν πως αμνηστεύει τις μαφίες των λευκών κολάρων.
Οσο για το σχέδιο ασφαλείας του, διαιωνίζει τη στρατιωτικοποίηση μεγάλων τμημάτων της χώρας, που τόσο είχε επικρίνει στο παρελθόν. Υπόσχεται πως ποτέ δεν θα διατάξει την καταστολή του λαού, αλλά η πρότασή του για δημιουργία στρατιωτικής Εθνοφυλακής που θα αναλάβει τη δημόσια ασφάλεια έχει σημάνει συναγερμό σε οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, οι οποίες καταγγέλλουν συστηματικές καταχρήσεις, εξωδικαστικές εκτελέσεις, βασανιστήρια.
Μετά τις κριτικές που δέχθηκε, ο AMLO σε συνέντευξή του εξήγησε πως αυτό αλλά και άλλα κρίσιμα θέματα μπορεί να αποφασίζονται από τον λαό μέσα από δημοψηφίσματα έτσι ώστε να μην αμφισβητούνται οι σχετικές αποφάσεις.
Μέτωπο με τους δικαστές
Το κυβερνητικό του πρόγραμμα έχει γεννήσει πολλές προσδοκίες αλλά τα μέτωπα είναι πολλά κι οι αντιδράσεις ήδη έχουν εκδηλωθεί.
Περισσότεροι από 600 δικαστές προσέφυγαν κατά της πρώτης μεταρρύθμισης της νέας κυβέρνησης που μείωσε τον μισθό του προέδρου κατά 40% (στα 5.300 δολάρια), ορίζοντας πως κανένας δημόσιος λειτουργός δεν θα αμείβεται περισσότερο από αυτόν.
Το επιχείρημα των δικαστών για την μήνιν τους; Οτι επιβουλεύεται την αυτονομία της δικαστικής εξουσίας.
Δυσοίωνη εξέλιξη αν αναλογιστούμε τις πρόσφατες εμπειρίες της Λατινικής Αμερικής με το μπρα ντε φερ δικαστικής και εκτελεστικής εξουσίας.
