Στο προηγούμενο άρθρο μου («Η “αριστερή παρένθεση” έκλεισε» – «Εφ.Συν.», 26.11.2024), με αφορμή και την τυπική πλέον απώλεια της θέσης της αξιωματικής αντιπολίτευσης μετά από δωδεκάμισι χρόνια, αναφέρθηκα στο επίτευγμα του καθεστώτος να καταστραφεί ο ΣΥΡΙΖΑ διαμέσου του στρατηγήματος «Στέφανος Κασσελάκης». Οι νίκες και οι ήττες στην πολιτική αρένα όμως δεν είναι όπως σε μια παρτίδα σκάκι. Οι νικητές ποτέ δεν αρκούνται στη μία τους νίκη – οσοδήποτε συντριπτική και αν είναι αυτή. Ισα ίσα που η συντριβή του αντιπάλου τούς «ανοίγει την όρεξη» και δεν ησυχάζουν μέχρι την πλήρη αφάνισή του – ή, πράγμα περίπου ισοδύναμο, μέχρι την εξασφάλιση της απόλυτης άσκησης ελέγχου επ’ αυτού. Δεδομένου ότι, στην προκειμένη περίπτωση τουλάχιστον, οι δύο κύριοι «παίκτες» είναι -στην πλευρά των ηττημένων- η Αριστερά και -στην πλευρά των νικητών- ο αδηφάγος και ασύδοτος σύγχρονος νεοφιλελεύθερος καπιταλισμός και οι λυσσαλέα αντιαριστερές πολιτικές δυνάμεις που τον υπηρετούν.
Λέγεται ότι με τη διάλυση και αποδυνάμωση του ΣΥΡΙΖΑ στην Αριστερά έχει προκύψει ένα «κενό». Πρώτα απ’ όλα, αυστηρά οργανωτικά, δεν υπάρχει κενό. Εκτός απ’ το ΚΚΕ, υπάρχουν οι κοινοβουλευτικές ομάδες του ΣΥΡΙΖΑ και της Νέας Αριστεράς – πρόσφατα τα δύο κόμματα έκαναν και συνέδρια, έχουν και κανονικά πλέον εκλεγμένες ηγεσίες. Επί πλέον, ο όρος «κενό» είναι αποπροσανατολιστικός, για έναν πολύ συγκεκριμένο λόγο. Η άποψη ότι στον χώρο της Αριστεράς υπάρχει ένα «κενό», που περιμένει να «καλυφθεί» από κάποιο κόμμα, μπορεί να οδηγήσει στη βολονταριστική -ήτοι, εν προκειμένω, ιδεαλιστική- πλάνη ότι οποιοσδήποτε αριστερός φορέας θα μπορούσε στην παρούσα συγκυρία να το επιτύχει και συνεπώς να καταστεί εκλογικά υπολογίσιμη πολιτική δύναμη. Ετσι, ασκείται άστοχη κριτική στη Νέα Αριστερά, για παράδειγμα, ότι δεν «εκμεταλλεύτηκε την ευκαιρία» να ισχυροποιηθεί παρά το «κενό» που έχει προκύψει.
Μια άλλη άποψη για την Αριστερά που διαχέεται στις μέρες μας, και που ίσως είναι πιο επικίνδυνη, αφορά τον ίδιο τον ΣΥΡΙΖΑ. Στο μυαλό ορισμένων τείνει να επικρατήσει η πεποίθηση ότι, μετά την αποχώρηση του Κασσελάκη και κάποιων βουλευτών που εξακολουθούν να ταυτίζονται με εκείνον, μπορεί ο ΣΥΡΙΖΑ να έχασε τη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης, αλλά τα πράγματα οδεύουν σαφώς προς το καλύτερο, ιδίως μετά το συνέδριο και την εκλογή της νέας ηγεσίας. Οτι, με άλλα λόγια, ο Κασσελάκης ήταν ένας εφιάλτης που πέρασε, ένα ξένο σώμα που είχε εισχωρήσει και που προξένησε μεγάλη ζημιά, αλλά που επιτέλους το κόμμα κατάφερε να απαλλαγεί από αυτό. Εξ ου και το «κάλεσμα» του Σωκράτη Φάμελλου προς όλους τους αποχωρήσαντες εξαιτίας του Κασσελάκη. Κάποιοι μάλιστα ήδη δείχνουν πως πείθονται και επιστρέφουν.
Αν η προηγουμένως αναφερθείσα άποψη στηρίζεται στη βουλησιαρχική πλάνη ότι «με τις σωστές κινήσεις» θα μπορούσε η Νέα Αριστερά να είχε πάρει τα πάνω της, τούτη η πλάνη κινείται προς μια περίπου αντίστροφη κατεύθυνση. Θεωρείται πως ο Κασσελάκης επέπεσε στον ΣΥΡΙΖΑ και στρογγυλοκάθισε ως κομήτης εξ ουρανού χωρίς κανείς να μπορεί να τον σταματήσει. Δηλαδή ότι κανείς δεν ευθύνεται για την αποδοχή του και την εκλογή του, ούτε -κυρίως- για την ανοχή απέναντί του και τη συνεργασία μαζί του επί έναν ολόκληρο χρόνο. Οτι όλοι όσοι παρέμειναν μετά τον Νοέμβριο του 2023 λειτούργησαν έτσι επειδή υπήρχε κάποια «ιερή υποχρέωση» απέναντι στους ψηφοφόρους του δίευρου που «είδαν φως και μπήκαν», είτε καθοδηγούμενοι από τα καθεστωτικά κανάλια είτε βαλτοί από την ίδια τη Δεξιά.
Η επιχείρηση της άλωσης και της διάλυσης του ΣΥΡΙΖΑ διαμέσου του Κασσελάκη που διοργάνωσε πέρσι το κοινωνικο-πολιτικό καθεστώς είχε πιο μακροπρόθεσμες επιπτώσεις. Το καθεστώς δεν αρκέστηκε στην οργανωτική τριχοτόμηση -εν τέλει- του πάλαι ποτέ ενιαίου ΣΥΡΙΖΑ. Επιδίωκε -και πέτυχε- την πλήρη ιδεολογική απαξίωσή του ως κόμματος της Αριστεράς. Λιγότερο με απασχολεί εδώ η τεράστια ηθική ευθύνη όλων των στελεχών που εντελώς σκόπιμα και συνειδητά, είτε από προσωπικό καιροσκοπισμό είτε από ασυγχώρητη πολιτική αφέλεια, στήριξαν επί τόσο μεγάλο διάστημα τον Κασσελάκη (και τώρα προσποιούνται πως μόλις ξύπνησαν). Πιο σημαντικό είναι ότι ο ΣΥΡΙΖΑ πλέον, ακόμη και αν ήθελε, δεν θα μπορούσε να ανακτήσει έναν αληθινά αντικαθεστωτικό λόγο. Η διαδικασία της ιδεολογικής του αυτοαναίρεσης, που άρχισε με την -αναγκαστική, έστω- εφαρμογή του τρίτου μνημονίου το 2015-16, ολοκληρώθηκε τώρα, στη μετά τον Κασσελάκη εποχή. Εχει μετατραπεί αμετάκλητα σε ένα πλήρως συστημικό και κατά τούτο ακίνδυνο κόμμα της ελάσσονος αντιπολίτευσης. Δεδομένης της ύπαρξης του ΠΑΣΟΚ, που ξαναβρέθηκε στην αξιωματική αντιπολίτευση, ο ΣΥΡΙΖΑ πλέον δεν έχει καν λόγο ύπαρξης.
Ο Κύρκος Δοξιάδης είναι ομότιμος καθηγητής της Κοινωνικής Θεωρίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών
