Στο προηγούμενο άρθρο μου («Καλοκαιρινές εικασίες» – «Εφ.Συν.», 6.8.2024) διατύπωσατο ακόλουθο πιθανό –αλλά ατεκμηρίωτο, όπως τόνισα– σενάριο: ότι κυοφορείται νέο πολιτικό σχήμα με αρχηγό τον Αλέξη Τσίπρα και βασικούς συμμετέχοντες τα δυσαρεστημένα (με τον Κασσελάκη) στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ, καθώς και τα απογοητευμένα (κυρίως με το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών) μέλη της ηγεσίας της Νέας Αριστεράς.
Το ιδρυτικό ιδεολογικό στίγμα του νέου φορέα, όπως υποστήριζα, θα είναι ο «εκσυγχρονισμός» όπως αυτός εκφράζεται αρχικά επί τη βάσει ενός «αντι-πολακισμού». Εκλεινα εκφράζοντας την ελπίδα ότι θα διαψευστεί το σενάριο, ιδίως όσον αφορά τη συμμετοχή των στελεχών της Νέας Αριστεράς. Δεν χωρούσε στο ίδιο άρθρο η επεξήγηση τούτης της ελπίδας/άποψής μου, αλλά ούτως ή άλλως τη θεωρούσα λίγο-πολύ αυτονόητη. Φαίνεται όμως πως δεν είναι.
Ακολουθώντας μια «κλασική» μορφή επιχειρηματολογίας, θα εκθέσω πρώτα τα υπέρ της προοπτικής για τη δημιουργία ενός τέτοιου νέου φορέα. Το βασικό «υπέρ» είναι πως τούτη η προοπτική στηρίζεται πρώτα απ’ όλα στη συνειδητοποίηση του μεγέθους της καταστροφής που έχει επέλθει με την εκλογή του Κασσελάκη στην προεδρία του ΣΥΡΙΖΑ. Συνειδητοποίηση όχι μόνο από όσους διαφώνησαν εξ αρχής ή έστω ύστερα από κάποιο διάστημα και αποχώρησαν από το κόμμα, αλλά και από όσους παρέμειναν και εξακολουθούν να παραμένουν. Η έκφραση «κάλλιο αργά παρά ποτέ» αρμόζει λοιπόν στους τελευταίους, που φαίνεται πως έπρεπε να διαπιστώσουν πρώτα στην πράξη την παντελή ανικανότητα του Κασσελάκη να λειτουργήσει ως ηγέτης οποιουδήποτε κόμματος – όχι μόνο ενός κόμματος της Αριστεράς.
Οι περισσότεροι πλέον, εντός και εκτός ΣΥΡΙΖΑ, συνειδητοποιούν ότι, αν δεν φύγει ο Κασσελάκης (πράγμα δύσκολο, υπό τις παρούσες συνθήκες τουλάχιστον), χρειάζεται επειγόντως η συγκρότηση ενός νέου φορέα, που θα κληρονομήσει επάξια τον παλιό ΣΥΡΙΖΑ ως κόμμα εξουσίας. Εφόσον το κύριο πρόβλημα εντοπίζεται στην παρούσα ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ, και ειδικότερα στην κραυγαλέα ηγετική ανικανότητα του Κασσελάκη, αυτό που χρειάζεται ο νέος φορέας είναι πρώτα και κύρια ένας αρχηγός που έχει ήδη αποδείξει τις ηγετικές του ικανότητες. Ποιος άλλος λοιπόν από τον Αλέξη Τσίπρα;
Επιπλέον, ο Τσίπρας θεωρείται ότι είναι ο μόνος που μπορεί να επανενώσει τους διασπασθέντες. Επειτα από τόση εκατέρωθεν πικρία, όπου οι μεν κατηγορούσαν τους δε ως αποστάτες και προδότες και οι δε έψεγαν τους μεν ως συνυπεύθυνους για την καταστροφή του ΣΥΡΙΖΑ και της Αριστεράς, δεν θα ήταν δυνατόν να βρεθεί άλλο πρόσωπο κοινής αποδοχής για τη θέση του ηγέτη. Γιατί ο Τσίπρας όμως; Διότι εκείνος είχε την προνοητικότητα να μείνει εξ ολοκλήρου εκτός της σκληρής διαμάχης που συνόδευσε τα διάφορα στάδια της διάσπασης του ΣΥΡΙΖΑ. Ποτέ δεν εκφράστηκε ανοιχτά για κανένα από τα επίμαχα ζητήματα και οι μόνες πληροφορίες για τις σχετικές απόψεις του προέκυπταν είτε ως φημολογούμενες «διαρροές» για κατ’ ιδίαν συνομιλίες του είτε ως εικασίες που στηρίζονταν στη στάση προσώπων θεωρούμενων ως «κολλητών» του. Σαν να είχε βάλει τον εαυτό του «στην κατάψυξη» – σε πλήρως αμέτοχη αναμονή.
Αρκετά εξέθεσα τα «υπέρ». Δεν θα επιμείνω στο επιχείρημα ότι αν μπορούσε να εντοπιστεί η αρχική τουλάχιστον ευθύνη για το ολέθριο φαινόμενο Κασσελάκη σε ένα άτομο τούτο θα ήταν ο Τσίπρας. Με δεδομένη την κρισιμότητα της κατάστασης αφ’ ενός και δεδομένου ότι κανείς μας δεν είναι άμοιρος ευθυνών αφ’ ετέρου, τούτο το επιχείρημα εύκολα θα μπορούσε να απαντηθεί με ένα «περασμένα ξεχασμένα, τώρα προέχει η επανίδρυση του κόμματος». Δεν θα δώσω ιδιαίτερη έμφαση ούτε στο ότι, αν όντως το αρχικό ιδεολογικό προφίλ του νέου φορέα είναι ο «εκσυγχρονισμός», τούτο άνετα θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια εκδοχή «εκσυγχρονισμένης Κεντροαριστεράς» που ελάχιστη σχέση θα είχε με την Αριστερά. Ο «εκσυγχρονισμός» ως όρος είναι τόσο αόριστος ώστε μπορεί να είναι και για καλό – αρκεί να του δοθεί ένα αριστερό περιεχόμενο.
Το πρόβλημά μου βρίσκεται όντως στην ιδεολογία τού υπό τον Τσίπρα νέου φορέα, αλλά σε μια άλλη διάσταση. Ο Τσίπρας δεν είναι απλώς ένα πολιτικό πρόσωπο – είναι μια ολόκληρη ιδεολογία. Το όνομα αυτής: αρχηγισμός. Τούτη την ιδεολογία είναι «καταδικασμένος» να την κουβαλάει μαζί του όπου πηγαίνει. Ενα κόμμα με ηγέτη τον Τσίπρα θα είναι αρχηγικό από γεννησιμιού του και εξ ορισμού. Αν λοιπόν επαληθευτεί τούτο το απευκταίο σενάριο, όσοι συμμετέχουν σε αυτό θα επαναλάβουν το αρχικό και βασικό αίτιο που βαθμιαία αλλά αναπόδραστα οδήγησε στην καταστροφή του ΣΥΡΙΖΑ – σε μια μακροπρόθεσμη καταστροφή της οποίας η λαίλαπα «Κασσελάκης» ήταν απλώς το αποκορύφωμα.
Ο Κύρκος Δοξιάδης είναι Ομότιμος καθηγητής της Κοινωνικής Θεωρίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών
