Ν.Δ. 158, ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. 36, ΠΑΣΟΚ 32, ΚΚΕ 21, Ελληνική Λύση 12, Σπαρτιάτες 11, Νέα Αριστερά 11, Νίκη 10, Πλεύση Ελευθερίας 6, Ανεξάρτητοι 3. Τούτος είναι ο καταμερισμός των βουλευτικών εδρών μεταξύ των κομμάτων αυτή τη στιγμή στο ελληνικό Κοινοβούλιο.
Ας υποθέσουμε λοιπόν πως έβλεπε αυτόν τον καταμερισμό κάποιος «εξωγήινος», παντελώς άσχετος με τα ελληνικά πολιτικά πράγματα. Ή, καλύτερα, κάποιος που έχει ξυπνήσει από κώμα στο οποίο είχε εισέλθει πριν από τις εκλογές του περασμένου Μαΐου. Το πιθανότερο είναι πως θα πίστευε ότι η «Νέα Αριστερά» είναι κάποιο νεοεμφανισθέν αριστερό γκρουπούσκουλο, που κατόρθωσε να μπει στη Βουλή ανταγωνιζόμενο σε ποσοστά τα υπόλοιπα 4 μικρά κόμματα – τα οποία όλα βρίσκονται πολύ χαμηλότερα από τα 4 παραδοσιακά ισχυρά κόμματα της Βουλής: Ν.Δ., ΣΥΡΙΖΑ, ΠΑΣΟΚ, ΚΚΕ.
Αρχίζω διατυπώνοντας την απαισιόδοξη εκδοχή τού τι μέλλει γενέσθαι. Ο άνθρωπος που τώρα μόλις ξύπνησε από κώμα, μετά από λίγους μήνες θα συνειδητοποιήσει ότι είχε κάνει λάθος μόνο στο ότι η Νέα Αριστερά είχε κατέβει ως κόμμα στις εκλογές του Μαΐου και του Ιουνίου – δεδομένου ότι δεν γνώριζε πως πρόκειται για 11 βουλευτές που αποχώρησαν από τον ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. και συγκρότησαν δική τους κοινοβουλευτική ομάδα περίπου πέντε μήνες μετά τις εκλογές του Ιουνίου. Κατά τα άλλα, ναι, πρόκειται για γκρουπούσκουλο της Αριστεράς που έχει κατορθώσει να εκπροσωπείται στη Βουλή ανάμεσα σε άλλα –ακροδεξιά κυρίως- μικρά κόμματα.
Η αισιόδοξη εκδοχή, ευτυχώς, στηρίζεται σε μια πραγματικότητα που επίσης θα αγνοούσε κάποιος που πρόσφατα ξύπνησε από κώμα. Οτι η κοινοβουλευτική ομάδα που ονομάζεται Νέα Αριστερά δεν προέκυψε επειδή 11 βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. ξαφνικά αποφάσισαν να αποχωρήσουν και να φτιάξουν δικό τους κόμμα. Αλλά επειδή ο ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. υπέστη μια πλήρη μετάλλαξη – ουσιαστικά σταμάτησε να υπάρχει ως αριστερό κόμμα. Κατά συνέπεια όσα μέλη και στελέχη εξακολούθησαν να σκέφτονται και να πράττουν με γνώμονα την αριστερή ιδεολογία δεν είχαν άλλη επιλογή από το να προσπαθήσουν να δημιουργήσουν εκ νέου έναν πολιτικό φορέα της Αριστεράς. Και αυτό βέβαια δεν αφορά μόνο τους βουλευτές.
Τούτο σημαίνει πως υπάρχει μια σημαντικών διαστάσεων κοινωνικο-πολιτική δυναμική, η οποία καλώς εχόντων των πραγμάτων θα μπορούσε να στηρίξει το εγχείρημα της συγκρότησης νέου κόμματος πέρα από το κοινοβουλευτικό επίπεδο. Ιδιαίτερα ελπιδοφόρα ως προς αυτή την προοπτική είναι η πληροφορία πως υπάρχουν μεγάλες αριθμητικά ομάδες αποχωρησάντων από τοπικές οργανώσεις μελών που ήδη κάνουν άτυπες συναντήσεις. Αν αυτή η πρακτική γενικευτεί και –ιδίως- αν δεν ατονήσει λόγω απογοήτευσης, θα μπορούσε όντως να αποτελέσει μια ισχυρή βάση για το νέο κόμμα.
Είναι σαφές ότι το πρωταρχικό ζητούμενο στην παρούσα φάση είναι η αποφασιστική ανάληψη πρωτοβουλιών. Κυρίως από τους 11 βουλευτές, αλλά όχι μόνον. Κατά την άποψή μου, το κρίσιμο προαπαιτούμενο στοιχείο είναι η απόκτηση ιδεολογικής αυτοπεποίθησης. Γνωρίζω ότι δεν είναι δόκιμος όρος, και τον εξηγώ.
Αναφέρομαι πρώτα και κύρια στην απαλλαγή από κάποιες ιδεολογικές πλάνες που εξακολουθούν να στοιχειώνουν τη σκέψη της προερχόμενης από τον ΣΥΡΙΖΑ Αριστεράς. Σημαντικότερη εκ των οποίων είναι εκείνη που σχετίζεται με το φαινόμενο του αρχηγισμού. Εδώ δεν θα με απασχολήσουν οι οργανωτικές και πρακτικές πλευρές του φαινομένου, όπως η υπονόμευση της εσωκομματικής δημοκρατίας και οι ολέθριες πολιτικές επιλογές ενός ηγέτη που αποφάσιζε κατά μόνας με τον «πρωινό καφέ» του. Αλλά ακριβώς η καθαυτό ιδεολογική διάσταση που στήριζε την αρχηγοκεντρική δομή. Συγκεκριμένα, έχω κατά νου το αφήγημα του «χαρισματικού ηγέτη».
Εχουν περάσει μερικοί μήνες από την τραυματική εμπειρία της παταγώδους διπλής εκλογικής αποτυχίας του Μαΐου και του Ιουνίου και οφείλουμε πλέον να αντιμετωπίσουμε κατάματα μια «σκληρή» πραγματικότητα: Σε επίπεδο πολιτικών αρχηγών, ο χαρισματικός Αλέξης Τσίπρας έχασε παταγωδώς από τον κατά γενική ομολογία καθόλου χαρισματικό Κυριάκο Μητσοτάκη. Τούτο δεν σημαίνει πως ο Τσίπρας δεν ήταν αληθινά χαρισματικός. Αλλά ότι οι χαρισματικές προσωπικότητες παίζουν ελάσσονα ρόλο. Τουλάχιστον στη σύγχρονη πολιτική μετράνε οι πολιτικές των κομμάτων και οι πρακτικές τους επιπτώσεις.
Η παραίτηση Τσίπρα, η καταστροφική εκλογή Κασσελάκη και η αναπόφευκτη μαζική αποχώρηση που ακολούθησε μπορεί να αποδειχτούν τελικά «μεταμφιεσμένη ευλογία». Ο πολιτικός φορέας που θα προκύψει από την πρωτοβουλία της κοινοβουλευτικής ομάδας της Νέας Αριστεράς θα είναι μια γνήσια συλλογική προσπάθεια, ακριβώς επειδή δεν υπάρχει κάποια «εξέχουσα προσωπικότητα» που θα σηματοδοτεί την ύπαρξή του. Η απόκτηση ιδεολογικής αυτοπεποίθησης στην οποία αναφέρομαι συνίσταται στη συνειδητοποίηση πως δεν μας χρειάζονται χαρισματικοί ηγέτες. Κατά μία έννοια, ευτυχώς που μας τέλειωσαν κιόλας.
Ο Κύρκος Δοξιάδης είναι ομότιμος καθηγητής της Κοινωνικής Θεωρίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών
