Παραθέτω απόσπασμα από την ομιλία του προέδρου της Βουλής Κώστα Τασούλα για το νομοσχέδιο περί του γάμου ομόφυλων ζευγαριών: «Εχουν γνώση οι φύλακες και κυρίως έχουν εμπιστοσύνη στην παραδοσιακή μορφή της οικογένειας και γι’ αυτό και ψηφίζουν και καλωσορίζουν στη θεσμική οικογένεια εκείνους τους συμπολίτες μας οι οποίοι σήμερα, με αυτό το νομοσχέδιο, θα νιώσουν ότι έχουν ίσα δικαιώματα και υποχρεώσεις. Υπό αυτή την έννοια στηρίζω αυτό το νομοσχέδιο όχι παρά το ότι είμαι συντηρητικός, αλλά επειδή ακριβώς είμαι συντηρητικός».
Συνοψίζοντας τις δύο κεντρικές (και αντιτιθέμενες) απόψεις των κορυφαίων στελεχών της Ν.Δ. για το εν λόγω νομοσχέδιο, θα μπορούσαμε να τις σχηματοποιήσουμε ως εξής: από τη μια, ο αγκυλωμένος (ακρο)δεξιός λόγος του Αντώνη Σαμαρά, σύμφωνα με τον οποίο ο συντηρητικός θεσμός του γάμου πλήττεται από το δικαίωμα να παντρεύονται ομόφυλα ζευγάρια. Από την άλλη, ο ευφυής (ακρο)δεξιός λόγος του Κώστα Τασούλα, σύμφωνα με τον οποίο ο συντηρητικός θεσμός του γάμου επεκτείνεται και στα ομόφυλα ζευγάρια. Το ενδιαφέρον είναι πως και οι δύο ακολουθούν την υπερσυντηρητική παρακαταθήκη της ιστορίας της Ν.Δ., έχοντας διατελέσει και οι δύο στα νιάτα τους στενοί συνεργάτες και «πνευματικά τέκνα» του Ευάγγελου Αβέρωφ.
Δεν πρόκειται λοιπόν μόνο για μια οπορτουνιστική κίνηση που σχετίζεται με την προσπάθεια να «εξευμενιστεί» η Ε.Ε. κατόπιν της καταδίκης της Ελλάδας σε ζητήματα κράτους δικαίου λίγες μέρες πριν από την ψήφιση του νομοσχεδίου. Παρ’ ότι βέβαια έπαιξε ρόλο και αυτό. Οπως επίσης μπορούμε να υποθέσουμε, σε ένα πιο «πονηρό» επίπεδο, πως παίζει ρόλο και η ιδεολογική προετοιμασία για το νομοσχέδιο περί «μη κρατικών» πανεπιστημίων – με το υφέρπον (και πολλαχώς έωλο) επιχείρημα: «Αφού αποδέχεστε εξευρωπαϊσμό στο οικογενειακό δίκαιο, αποδεχτείτε τον και στην ανώτατη εκπαίδευση».
Σε ένα πιο θεμελιώδες επίπεδο, και παρά τις σαφείς διαφοροποιήσεις μεταξύ κορυφαίων (και όχι μόνο) στελεχών της Ν.Δ. όπως αυτές φάνηκαν και στην ψηφοφορία: δεν υπάρχουν σημαντικές αποκλίσεις στο κόμμα της Δεξιάς όσον αφορά τις βασικές ιδεολογικές θέσεις. Το κράμα νεοφιλελευθερισμού και υπερσυντηρητισμού που προσδιορίζει την ιδεολογική ταυτότητα της Ν.Δ. εδώ και μερικά χρόνια έχει λίγο-πολύ εσωτερικευθεί από όλους τους μετέχοντες σε αυτήν. Ως προς τον πρώτο, δεν ξεχνάμε βέβαια ότι ο Σαμαράς ήταν πρωθυπουργός κατά την περίοδο 2012-2015. Και ως προς τον δεύτερο, η αποκαλυπτική τοποθέτηση του Τασούλα μαρτυρεί πως ακόμη και η υπερψήφιση του νομοσχεδίου για τον γάμο ομόφυλων ζευγαριών δεν παρεκκλίνει από το γνωστό μεταξικό και μετεμφυλιακό τρίπτυχο «πατρίς-θρησκεία-οικογένεια». Πρόκειται όμως για διαφορετικές ιδεολογικές στρατηγικές. Και πάλι σχηματοποιώντας, η στρατηγική που εκφράζεται με τον λόγο του Σαμαρά στηρίζεται στην αδιάλλακτη εκδοχή του ακροδεξιού ιδεολογήματος, σύμφωνα με την οποία η οικογένεια ταυτίζεται απαρέγκλιτα με την παραδοσιακή πατριαρχική εκδοχή της. Ενώ ο Τασούλας εκπροσωπεί μια εκσυγχρονισμένη εκδοχή της οικογενειακής ιδεολογίας, παρ’ ότι, κατά δήλωσή του κιόλας, δεν απομακρύνεται από τον ιδεολογικό συντηρητισμό.
Η στρατηγική στόχευση του Σαμαρά είναι να εξασφαλιστεί με κάθε τρόπο πως η Ν.Δ. δεν θα χάνει ψήφους προς τα δεξιά της. Αποτελεί σταθερή στρατηγική του επιλογή, τουλάχιστον από τότε που με αφορμή τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα είχε επιδιώξει, ως πρωθυπουργός, την εξαφάνισή της Χρυσής Αυγής από την πολιτική σκηνή διά μέσου της ποινικής δίωξής της. Τότε στόχευε στον «επαναπατρισμό» των ακροδεξιών ψήφων στη Ν.Δ., δεδομένου πως δεν υπήρχε στη Βουλή άλλο ακροδεξιό κόμμα. Τώρα, με τα νέα δεδομένα της κοινοβουλευτικής εκπροσώπησης, ευελπιστεί πως θα ηγεμονεύσει η δική του ακροδεξιά ρητορική έναντι εκείνης των μικρών ακροδεξιών κομμάτων που ήδη υπάρχουν στη Βουλή.
Η μετριοπαθέστερη στρατηγική του Τασούλα λαμβάνει υπ’ όψη τα νέα κοινωνικά δεδομένα. Είναι η στρατηγική που κυρίως συνίσταται σε αυτό που θα μπορούσαμε να αποκαλέσουμε «θεσμική κανονικοποίηση της διαφορετικότητας». Πιο συγκεκριμένα, μια «διαφορετικότητα» που έχει ήδη κανονικοποιηθεί από πρότυπα που προβάλλονται σε δημοφιλείς καθημερινές τηλεοπτικές εκπομπές δεν έχει κανέναν λόγο να μην αποκτήσει και τη θεσμική κανονικότητά της. Ο συστημικός της έλεγχος καθίσταται πληρέστερος.
Απολύτως δικαιολογημένα και αναμενόμενα, η Αριστερά είχε χαρεί και ανακουφιστεί με την ποινική δίωξη της ναζιστικής Χρυσής Αυγής. Χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν γνώριζε τα αληθινά κίνητρα της κυβέρνησης Σαμαρά πίσω από εκείνη τη δίωξη. Παρομοίως, δεν μπορεί παρά να αισθάνεται και να εκφράζει ανακούφιση και χαρά για τη θεσμική κατοχύρωση θεμελιωδών δικαιωμάτων των ομόφυλων ζευγαριών. Ο πρόεδρος της Βουλής με την τοποθέτησή του μας αποκάλυψε απλώς και την άλλη πλευρά του ζητήματος.
Ο Κύρκος Δοξιάδης είναι Ομότιμος καθηγητής της Κοινωνικής Θεωρίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών
