Οι ταξικοί αγώνες στη νεωτερικότητα δεν άρχισαν επειδή κάποιοι ανεγκέφαλοι προλετάριοι, παρακινούμενοι από τις ιδέες του Μαρξ, αποφάσισαν να κάνουν επανάσταση, αλλά επειδή οι καπιταλιστές, από τις απαρχές της καπιταλιστικής νεωτερικότητας, δηλαδή από τη Βιομηχανική Επανάσταση, έχουν εξαπολύσει ανηλεή και ακατάπαυστη επίθεση εναντίον των λαϊκών τάξεων. Τούτη η επίθεση δεν ήταν πάντα ένοπλη, αν και στηριζόταν και στηρίζεται και στα όπλα. Κυρίως ήταν οργανωμένο σχέδιο πειθάρχησης των λαϊκών τάξεων με κάθε μέσο, ούτως ώστε να μπορούν οι καπιταλιστές να τις εκμεταλλεύονται προς όφελός τους. Από τη σκοπιά των λαϊκών τάξεων και της (όποιας) Αριστεράς που τις εκπροσωπεί, οι ταξικοί αγώνες δεν είναι παρά η αντίσταση σε αυτή την οργανωμένη επίθεση που υφίστανται από την τάξη των καπιταλιστών. Ο σοσιαλισμός με δημοκρατία και ελευθερία, ως στρατηγικός στόχος της σύγχρονης ανανεωτικής Αριστεράς, αν κάποτε φτάσουμε σε αυτόν, δεν θα είναι παρά η έμπρακτη και γνήσια αποκατάσταση των αρχών του Διαφωτισμού και των οικουμενικών αξιών της κοινωνικής δικαιοσύνης, της ισότητας και της ελευθερίας.Η παραπάνω παράγραφος θα μπορούσαμε να πούμε ότι αποτελεί την υπόρρητη θεωρητική και ταυτόχρονα ιδεολογικο-πολιτική αφετηρία του βιβλίου μου «Φαντάσματα του (αντι)κομμουνισμού: Πολιτική και ιδεολογία στη σύγχρονη Ελλάδα» (εκδόσεις Τόπος), που θα παρουσιαστεί την ερχόμενη Παρασκευή, 21 Φεβρουαρίου, 7.30 μ.μ., στο βιβλιοπωλείο «Ιανός» (με ομιλητές τούς Κώστα Καναβούρη, Τάσο Κωστόπουλο και Γαβριήλ Σακελλαρίδη, και συντονίστρια τη Μαρία Γιαννακάκη). Στο σημερινό άρθρο θα αναφερθώ σε κάποιες συγκεκριμένες προεκτάσεις του παραπάνω θεωρητικού σχήματος, που δεν διατυπώνονται άμεσα στο εν λόγω βιβλίο, σχετικά με τη σύγχρονη ελληνική ιδεολογικο-πολιτική κατάσταση.
Τις τελευταίες σειρές του βιβλίου τις έγραψα τον Ιούλιο του 2024. Ως προς τη γενικότερη πολιτική κατάσταση, δεν είχαν προκύψει τα νέα στοιχεία για το εγκληματικό δυστύχημα των Τεμπών και οι μαζικές καταγγελίες για την απόπειρα συγκάλυψης των ευθυνών που οδήγησαν και στις μεγαλειώδεις συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας. Και ως προς την κατάσταση της (Κεντρο-)Αριστεράς, δεν είχε ακόμη αποχωρήσει ο Κασσελάκης από τον ΣΥΡΙΖΑ.
Για τον Κασσελάκη, η θέση μου στο βιβλίο, αλλά και σε αρκετά σχετικά άρθρα μου στην «Εφ.Συν.», είναι πως επρόκειτο για οργανωμένο σχέδιο του κοινωνικο-πολιτικού καθεστώτος που σκόπευε στην καταστροφή της Αριστεράς. Σχέδιο που, όπως αποδείχτηκε στην πράξη, υπήρξε αποτελεσματικότατο. Η οργανωμένη ανανεωτική Αριστερά όντως καταστράφηκε.
Οσοι/ες θέλησαν να παραμείνουν στην Αριστερά, το φθινόπωρο του 2023 και μετά την εκλογή του Κασσελάκη στην προεδρία αναγκάστηκαν να αποχωρήσουν και να ιδρύσουν τον δικό τους φορέα εκ του μηδενός. Η καταστροφή του ΣΥΡΙΖΑ ήταν μη αναστρέψιμη – γι’ αυτό και δεν αρκεί προφανώς η αποχώρηση του Κασσελάκη για να επιστρέψει σε μια αριστερή «κανονικότητα». Οπως φαίνεται και στις δημοσκοπήσεις, όσοι τον ανέχτηκαν και τον στήριξαν επί έναν χρόνο έχουν χάσει οριστικά την αξιοπιστία τους και η αποχώρησή του μαζί με όσους βουλευτές εξακολουθούν να τον στηρίζουν απλώς είχε ως συνέπεια να μην είναι πλέον ο ΣΥΡΙΖΑ το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης.
Αν και επιφανειακά ασύνδετα μεταξύ τους, η καταστροφή της οργανωμένης ανανεωτικής Αριστεράς και η συγκάλυψη των ευθυνών για το έγκλημα των Τεμπών σχετίζονται σε ένα βαθύτατο επίπεδο, που παραπέμπει κατ’ ευθείαν στην πρώτη παράγραφο του σημερινού μου άρθρου. Ανεξάρτητα από τις συγκεκριμένες ευθύνες, η καθεστωτική εγκληματική αμέλεια που οδήγησε στην τραγωδία των Τεμπών εντάσσεται στο ευρύτερο πλαίσιο της πολιτικής των ιδιωτικοποιήσεων και της συστηματικής παραμέλησης της κοινωνικής μέριμνας – που περιλαμβάνει πρώτα και κύρια τη στοιχειώδη ασφάλεια των μαζικών συγκοινωνιών. Με λίγα λόγια και σχηματοποιώντας, η απόλυτη ασυδοσία του μεγάλου κεφαλαίου, καθώς και του κράτους που ελέγχεται από αυτό, αποτελεί τον κεντρικό στόχο των νεοφιλελεύθερων πολιτικών. Πώς εξασφαλίζεται η εν λόγω ασυδοσία αν όχι με την καταστροφή της οργανωμένης και κοινοβουλευτικά ισχυρής Αριστεράς;
Δεν θα ήταν αυθαίρετο να θεωρήσουμε πως η εκλογική εκτίναξη του ΣΥΡΙΖΑ το 2012 ήταν η πολιτική έκφραση της λαϊκής δυσαρέσκειας που είχε προκύψει κατά τα αμέσως προηγούμενα χρόνια: μια πολιτική αντίσταση των λαϊκών τάξεων στην ταξική επίθεση εναντίον τους που είχε αποτελέσει η εφαρμογή του πρώτου μνημονίου.
Στο βιβλίο μου ασχολούμαι με τις ευρύτερες ιστορικές συνθήκες που οδήγησαν στην ήττα εκείνης της αντίστασης. Το κρίσιμο ερώτημα που τίθεται στις μέρες μας είναι αν θα μπορέσει να εκφραστεί πολιτικά το τεράστιο κίνημα της λαϊκής οργής που έχει ξεσπάσει για τα Τέμπη αλλά που εκφράζει και γενικότερη αγανάκτηση. Η τωρινή κατάσταση της ηττημένης Αριστεράς δεν αφήνει πολλά περιθώρια αισιοδοξίας.
Ο Κύρκος Δοξιάδης είναι ομότιμος καθηγητής της Κοινωνικής Θεωρίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών
