Εδώ και μήνες είναι διάχυτη η κρίση εμπιστοσύνης προς τον πρόεδρο Ν. Αναστασιάδη και την κυβέρνησή του ανάμεσα στους Κύπριους πολίτες. Δεν είναι μόνο η αβεβαιότητα για το πού πάει η Κύπρος, η διαφθορά και οι συνέπειες της πανδημίας. Σε όλα αυτά προστίθενται το αυταρχικό ύφος, οι μέθοδοι επιβολής που χρησιμοποιεί και η αποπνικτική ατμόσφαιρα που εκπέμπει το σύστημα εξουσίας που κυβερνά. Μια ματιά σε διαδοχικές έρευνες κοινής γνώμης το μαρτυρεί. Η Κύπρος φθίνει και οι επιπτώσεις της παρακμής εντείνονται, ακουμπούν πια την ποιότητα της δημοκρατίας.
Τι κάνει τον υπουργό Παιδείας Πρόδρομο Προδρόμου να πυροδοτεί με τόση άνεση τον δημόσιο παραλογισμό γύρω από την καλλιτεχνική έκφραση ενός καθηγητή Τέχνης, διευθυντή Γυμνασίου, του Γιώργου Γαβριήλ, και τον απειλεί με απόλυση από το δημόσιο σχολείο; Προφανώς, η αντιδραστική ιδεολογία εμφυτεύτηκε βαθιά στην κυβέρνηση και παρεκκλίνει σοβαρά από τα κοινώς αποδεκτά ευρωπαϊκά επίπεδα.
Αξιοσημείωτο όμως! Με την ίδια ευκολία που η κυβέρνηση Αναστασιάδη συμπεριφέρεται ως «μεσανατολικού τύπου μονοκομματικό καθεστώς» -έκφραση του καθηγητή του Πανεπιστημίου Κύπρου Χ. Τσούκα- με άλλη τόση βιασύνη τα μαζεύει και θεωρεί το θέμα λήξαν. Δεν το κάνει βέβαια γιατί άλλαξε γνώμη. Ούτε για να αναλάβει την ευθύνη, αλλά γιατί δεν πέτυχε τον κατεξοχήν στόχο της: τη χειραγώγηση της κοινής γνώμης, με εθνικολαϊκές πολιτικές και αντιλήψεις.
Ενα ισχυρό ρεύμα πολιτών παρακολουθεί με σκεπτικισμό το τι συμβαίνει με τη συμπεριφορά της κυβέρνησης. Αυτή τη φορά βρήκε τον τρόπο να ξεσπάσει στα social media. Οταν ο πρόεδρος Αναστασιάδης αντιλήφθηκε ότι δεν τον συμφέρει η υπόθεση Γαβριήλ αποφάσισε να κλείσει άρον άρον το θέμα: «Προς αποφυγή δημιουργίας εσφαλμένων εντυπώσεων» και επειδή «πολιτικές δυνάμεις και φορείς των Γραμμάτων και των Τεχνών θεώρησαν πως διώκεται η ελευθερία καλλιτεχνικής έκφρασης…» αναστέλλεται η δίωξη του καθηγητή, ανακοίνωσε το υπουργικό συμβούλιο (15/9).
Η παθογένεια της εξουσίας
Κι όμως, το θέμα δεν κλείνει εδώ! Μια βαθύτερη πολιτική κρίση σοβεί στην Κύπρο και τα πολιτικά επεισόδια που την προκαλούν πληθαίνουν το τελευταίο διάστημα. Μέχρι πού θα φτάσει αυτή η κατάσταση; Ο Γιώργος Γαβριήλ, καθηγητής Τέχνης, ζωγραφίζει πίνακες που συνδυάζουν αγιογραφίες με μοντέρνες μορφές, καυστική σάτιρα για τη διαφθορά, τον αθέμιτο πλουτισμό, τη μισαλλοδοξία κ.ο.κ. Προφανώς δεν αρέσουν στον πρόεδρο Ν. Αναστασιάδη, τον αρχιεπίσκοπο και άλλους που φιγουράρουν στα έργα του. Αυτή η υπόθεση κρατά ήδη ένα χρόνο. Ο Πρ. Προδρόμου θεώρησε ότι έφτασε η ώρα να πέσει η βαριά σκιά της εξουσίας ετοιμάζοντας το κατηγορητήριο: «ηθική αισχρότητα και έλλειψη τιμιότητας»! Πρόθυμα η Επιτροπή Εκπαιδευτικής Υπηρεσίας (ΕΕΥ) πήρε τη σκυτάλη για να δικάσει τον καθηγητή με σκοπό την απόλυσή του.
Κατά συνέπεια, μια βαθύτερη παθογένεια βγαίνει στην επιφάνεια. Δεν είναι μόνο οι υπουργοί, είναι και τα δήθεν ανεξάρτητα σώματα που υποτάσσονται στο σύστημα εξουσίας. Η ΕΕΥ -υποτίθεται- στελεχώνεται από ανεξάρτητα πρόσωπα με υψηλό παιδαγωγικό κύρος κοκ. Οι πάντες γνωρίζουν τις σκοπιμότητες διορισμού τους –που είναι αποκλειστικό προνόμιο του εκάστοτε προέδρου– και τον ρόλο που διαδραματίζουν (διορισμοί, προαγωγές, μηδέν αξιολογήσεις). Τώρα κλήθηκαν να ξεπληρώσουν την υποχρέωσή τους. Ευτυχώς, ο γενικός εισαγγελέας παρεξέκλινε της πορείας, όταν ο υπουργός Παιδείας προσπάθησε να του φορτώσει την ευθύνη για τη δίωξη.
Δεν είναι η πρώτη φορά που ο πρόεδρος Ν. Αναστασιάδης δοκιμάζει τις αντιστάσεις του πολιτικού κόσμου και της ευρύτερης κοινωνίας. Αυτή τη φορά ξεπέρασε τα ασφαλή όρια διαχείρισης των αντιδραστικών πρακτικών των υπουργών του. Προκάλεσε αντιδράσεις από ανθρώπους με βαρύτητα στον ακαδημαϊκό χώρο και μια θύελλα αναρτήσεων στα μη ελεγχόμενα social media από ευρύ φάσμα πολιτών. Το ρήγμα άνοιξε τόσο που δεν άντεξε η πολιτική παράταξη που τον στηρίζει, ο Δημοκρατικός Συναγερμός, να σιωπά. Να περισώσουν ό,τι απέμεινε από τη μετριοπάθεια του χώρου που εκπροσωπούν.
Το πρόβλημα παραμένει! Στην υπόθεση Γαβριήλ, όπως και σε πολλές άλλες περιπτώσεις, το Προεδρικό δουλεύει ως εξής: πρώτα κατασκευάζει ένα ζήτημα, το διαχέει στην κοινή γνώμη, κάνει δικές του δημοσκοπήσεις και ακολούθως επιτίθεται. Σαν γκεμπελίσκοι, οι γύρω από τον Ν. Αναστασιάδη στοχοποιούν πρόσωπα που επηρεάζονται και ενεργούν για να απομονώσουν τις αντιδράσεις. Αν βρουν έδαφος σε άλλα κόμματα και παράγοντες, τότε συντρέχουν ιδανικές συνθήκες. Αυτό που έγινε με τον Γαβριήλ, συμβαίνει κατά κόρον με το Κυπριακό, το ζήτημα της μετανάστευσης, αυτό συνέβαινε για μήνες όταν έβγαιναν στο φως οι πρώτες πληροφορίες για τα «χρυσά» διαβατήρια. Κανονικό καθεστώς! Προ μερικών ημερών αποφάσισε το σκίσιμο σελίδας από βιβλίο των Αγγλικών γιατί έκανε αναφορά στον Κεμάλ Ατατούρκ. Ομως, αυτή τη φορά δεν δούλεψε επικοινωνιακά η ταξινόμηση των αντιδράσεων, ούτε ήταν μόνο το ΑΚΕΛ για να το κατηγορήσει για ισοπεδωτική κριτική.
Ολα πήγαν λάθος… Το μόνο που διασώζει την κυβέρνηση κάθε φορά που καταποντίζεται στην κοινή γνώμη, είναι η ταχεία αλλαγή ατζέντας. Ετσι, την επομένη ονομάστηκε… μεταρρύθμιση της τοπικής αυτοδιοίκησης και ταξίδι στην Αθήνα.
Το κράτος δικαίου
Το πρόβλημα αφορά την Κύπρο ως σύνολο. Την ίδια ημέρα που η κοινή γνώμη ταλανιζόταν από τη νέα αντιδραστική συμπεριφορά της κυβέρνησης Αναστασιάδη, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν παρουσίαζε την ετήσια ομιλία της για την κατάσταση της Ενωσης. Η Ε.Ε. αποδίδει τεράστια σημασία στο κράτος δικαίου και η κυβέρνηση γνωρίζει πως σε ορατό χρόνο αναμένεται να βρεθεί υπόδικος στο Δικαστήριο Ε.Ε. για τα «χρυσά» διαβατήρια και την εκτεταμένη διαφθορά: «Δεν αποτελεί μόνο κλοπή από τους φορολογούμενους. Η διαφθορά αποθαρρύνει τους επενδυτές. Η διαφθορά έχει ως αποτέλεσμα οι πλούσιοι να μπορούν να αγοράζουν εξυπηρετήσεις και οι ισχυροί να μπορούν να παρακάμπτουν τους δημοκρατικούς κανόνες…», είπε η Λάιεν για να προσθέσει με νόημα: «Τις αξίες μας εγγυάται η έννομη τάξη μας και αυτές διασφαλίζονται από τις αποφάσεις του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ενωσης».
Τα είπε ωσάν να απευθυνόταν στις γνωστές «παράξενες» χώρες, χωρίς να τις κατονομάζει: Ουγγαρία, Πολωνία, Κύπρος… Πριν από μερικές εβδομάδες κυκλοφόρησε η δεύτερη ετήσια έκθεση της Επιτροπής για το κράτος δικαίου. Εκτός από την υπόθεση των «χρυσών» διαβατηρίων, η Ευρωπαϊκή Γενική Εισαγγελία εξετάζει τον χαριστικό ΦΠΑ (5% αντί 19%) για τις υπερπολυτελείς επαύλεις και διαμερίσματα που δόθηκαν έναντι της πολιτογράφησης. Παράλληλα, η Επιτροπή αναμένει από την Κύπρο μεταρρυθμίσεις στο σύστημα απονομής δικαιοσύνης και θέτει για πρώτη φορά επί τάπητος το ζήτημα της ανεξαρτησίας των ΜΜΕ. Εγείρει θέμα για την αδιαφάνεια του ιδιοκτησιακού καθεστώτος τους και τον ρόλο της Αρχής Ραδιοτηλεόρασης: «Σε ορισμένα κράτη-μέλη διαπιστώνουμε ανησυχητικές εξελίξεις. Και στο σημείο αυτό υπάρχει κάτι που πρέπει να είναι απολύτως ξεκάθαρο: Ξεκινούμε πάντοτε με διάλογο, αλλά πρέπει να οδηγεί σε συγκεκριμένους στόχους. Για τον λόγο αυτό ακολουθούμε μια διττή προσέγγιση, η οποία περιέχει ταυτόχρονα διάλογο και αποφασιστική δράση…».
Θα αργήσουν τα αποκαλυπτήρια της κυβέρνησης Αναστασιάδη ή θα αποσυρθεί… έγκαιρα; Κανείς δεν ξέρει. Οι συνεχείς νευρικές αντιδράσεις Αναστασιάδη, η συγκέντρωση εξουσίας σε πολύ στενό κύκλο «συμβούλων» και η συνειδητή επιλογή πολλών να θέλουν να διαχωρίσουν τη θέση τους, να μην ταυτιστούν μαζί του, δείχνουν μια τάση. Το ίδιο και η έλλειψη συνοχής στο κυβερνητικό σχήμα, οι συνεχείς προχειρότητες και αστοχίες.
Κυριάκος Πιερίδης
Το άρθρο αναδημοσιεύεται στην εφημερίδα «Πολίτης» της Κύπρου
