Ο φασισμός μεγαλώνει όταν ο απλός άνθρωπος της διπλανής πόρτας δίνει το όνομα του απλού ανθρώπου της παραδιπλανής πόρτας. Όταν ο μικρασιάτης πρόσφυγας γινόταν δαχτυλοδειχτούμενος. Ο φασισμός δυναμώνει με τον φόβο του καλού χριστιανού γιατί είναι πολλά τα παιδιά των προσφύγων, πολλοί οι μετανάστες, πολλοί οι μουσουλμάνοι, πολλοί οι Εβραίοι. Ο φασισμός τρέφεται με την στοχοποίηση. Να γιατί μασάει ανθρώπους και φτύνει ονόματα.
Ο φασισμός τρέφεται με την διεκτραγώδηση της κρίσης, της φθοράς, της αλλοίωσης. Κοιτάει από τα παράθυρα τα τραπεζάκια του νηπιαγωγείου και βλέπει εχθρούς. Βλέπει στα πρόσωπα των παιδιών κίνδυνο αλλοίωσης. Βλέπει αφελληνισμό στα καρεκλάκια του νηπιαγωγείου. Μόνο αντίδοτο βλέπει την καθαρότητα, μόνη αυτή μπορεί να αντισταθεί στην ανομία, την κοινωνική αταξία και την ανασφάλεια. Ο φασισμός θέλει μια πρόσληψη της καθαρότητας απλή, προσιτή, ορατή στον καθένα: έξω ακριβώς από την πόρτα του σπιτιού του, στη λαϊκή αγορά, στο πεζοδρόμιο, στην πλατεία, στο σχολείο της γειτονιάς. Να αγγίζει τις καθημερινές του λειτουργίες. Να παίρνει μορφή στο δικό του πεδίο αναφοράς, να επηρεάζει τον δικό του «ακάθαρτο βιόκοσμο». Ακόμα και αν δε φοβάται, να μάθει να φοβάται.
Ο φασισμός έχει έμμονη προκατάληψη με την παρακμή της κοινωνίας, τον εξευτελισμό και τη θυματοποίηση (Paxton). Αυτό μάς θύμισε ο Μπογδάνος. Και μη νομίσει κανείς πως ο Μπογδάνος είναι ακίνδυνος επειδή είναι γραφικός. Ακόμα και μια γκροτέσκα φιγούρα, ένας μπουφόνος μπορεί να είναι επικίνδυνος. Ένας αυτάρεσκος κορδωμένος παλιάτσος που ξεστομίζει πομπώδεις βλακείες. Ένας σαλτιμπάγκος που φωτογραφίζεται κάνοντας μούτες, ένας καμαρωτός κλόουν που αποφάσισε να αναρριχηθεί τη σκάλα του δημόσιου γελωτοποιού. Μπορεί λοιπόν ο Μπογδάνος να προκαλεί γέλιο, οργή ή αηδία. Όμως είναι επικίνδυνος κι ας είναι γραφικός ή γκροτέσκος.
Η γελοιότητα μπορεί να κρύβει τον μεταφασίστα όπως έκρυβε η κουκούλα τον μπόγια. Κάποιοι είπαν «Έλα μωρέ, ποιος τον παίρνει σοβαρά;». Να το ξαναπούμε: η δημοσιοποίηση ονομάτων των μαθητών και της νηπιαγωγού τους δεν είναι λιγότερο τρομακτική επειδή την έκανε ο Μπογδάνος. Όπως και καμιά δημόσια συγγνώμη προς το Ισραήλ και την εδώ εβραϊκή κοινότητα δεν μπορεί να αλλάξει το απίστευτο: πρώτη φορά στα χρονικά έχουμε τρεις πατεντάτους αντισημίτες πρωτοκλασάτους υπουργούς. Και κρατάμε και κάτι ακόμα. Καμιά συγγνώμη δεν αρκεί, ούτε του Μπογδάνου ούτε των τριών υπουργών του ΛΑΟΣ, για έναν λόγο: προσχηματικά ελίσσονται, πετάνε το έρμα που τους εμποδίζει αλλά κρατάνε το σκάφος. Σε καμιά περίπτωση δεν αρνούνται το ιδεολογικό και αξιακό πλαίσιο, τμήμα του οποίου είναι ο ρατσισμός, ο αντισημιτισμός, η ομοφοβία που κάποτε αποκηρύσσουν. Αμετανόητοι ακροδεξιοί, «μεταμελημένοι» αντισημίτες ή κυνηγοί νηπίων.
Ο Κωστής Παπαϊωάννου είναι εκπαιδευτικός. Διευθύνει το Σημείο για τη Μελέτη και την Αντιμετώπιση της Ακροδεξιάς.
