Η φιλοσοφία της φράσης «Τα εν οίκω μη εν δήμω» είναι κλειδί για την κατανόηση πολλών κακών που διαφεντεύουν το παρόν. Η φράση αυτή ήταν κανόνας και ερμηνευόταν ως μέτρο της δύναμης του Δήμου, ως ένα όριο που δεν πρέπει να παραβιάζεται. Αλλά τότε οι συνελεύσεις του Δήμου ήταν ανοιχτές, η κριτική και η συμμετοχή των πολιτών στις αποφάσεις ήταν η ασφαλιστική δικλείδα. Όλα ήταν στο φως, εκτεθειμένα σε δημόσιο διάλογο. Η ρήση «τα εν οίκω μη εν δήμω» εξασφαλίζει τον σεβασμό του «άλλου» και μεταθέτει την έννοια και την εφαρμογή του δικαίου στους θεσμούς.
Αναφέρομαι στα του οίκου της Ακρόπολης. Είναι απόλυτη ανάγκη, σήμερα ειδικά, τώρα που σχεδόν δημόσια δηλώνει ο ανώτατος άρχων: «Η πολιτεία είμαι εγώ κι όποιος δεν είναι μαζί μου είναι εναντίον μου», τα εν οίκω του μέλλοντος της Ακρόπολης να είναι δημόσια, στο φως όλα. Είναι επείγον κάθε μικρή ή μεγάλη παρέμβαση στο μνημείο να είναι προϊόν δημόσιας διαβούλευσης. Είναι καλύτερο για το ίδιο το μνημείο να γίνονται μικρά αλλά προσεκτικά βήματα, επιτρέποντας στις επερχόμενες γενιές να συνεχίζουν τα έργα, χωρίς να βλάπτουν το μνημείο στη συνολική του φόρμα.
Όταν προτάθηκα από την προηγούμενη κυβέρνηση για τη θέση του μέλους του ΔΣ στο μουσείο της Ακρόπολης, δέχτηκα την τιμή και ποτέ δεν μετάνιωσα. Για την ακρίβεια ένοιωσα μεγάλη χαρά που μαζί μου διορίστηκε και ο Μανώλης Κορρές. Ήμασταν τα δυο νέα μέλη του ΔΣ και από το μυαλό μου περνούσαν ιδέες και σκέψεις που ήθελα να μοιραστώ στις δημιουργικές συνεδριάσεις του Διοικητικού Συμβουλίου. Κάποια στιγμή πληροφορήθηκα για τα έργα στο βράχο της Ακροπόλεως από ένα άρθρο του Τάσου Τανούλα. Διαπιστώνοντας το μάταιο της επιθυμίας μου να αλλάξουν ή να σταματήσουν τα έργα πάνω στην Ακρόπολη, αποφάσισα να παραιτηθώ.
Έτσι τον Δεκέμβριο του 2020 έστειλα την επιστολή παραίτησης μου με τον τίτλο «Ως πολίτης»:
«…Προσπαθώ να περιγράψω τη θλίψη μου για την κακομεταχείριση της κοινής μνήμης μας και την απαξίωση κάποιων βασικών αρχών που κάποτε ούτε καν χρειάζονταν λόγια για να κοινοποιηθούν, ήταν κοινωνικά αυτονόητα. Όπως η αίσθηση της ιστορίας και των παθών του λαού που ζωντάνευαν πάνω στον κακοτράχαλο βράχο –στα μάτια μου ιερός ως φορέας μνήμης και φορέας πολιτισμού– που η προσοχή μας στο δύσκολο βάδισμα πάνω στις πέτρες του, μας οδηγούσε στην κυριολεξία να σκύβουμε με προσοχή, να γινόμαστε ένα με τη δυσκολία του. Κι αυτό μας αναβάθμιζε σε κατ’ ουσία ερευνητές της ιστορίας των 2500 χρόνων του, γιατί δεν είναι μόνον οι ναοί του, οι Καρυάτιδες, τα αγάλματα, το θαύμα της “μη γεωμετρίας” του Παρθενώνα με τις οπτικές διορθώσεις. Είναι και η αντίσταση κατά της γερμανικής κατοχής, η σημαία του Σάντα και του Γλέζου, το τζαμί, ο βίαιος εκχριστιανισμός του, η ασεβής στάση των Άγγλων που το χρησιμοποίησαν σαν οχυρό, ο βομβαρδισμός του Μοροζίνι, οι μύθοι και η μυθοπλασία του, ο ενεργητικός ρεμβασμός των ερωτευμένων, η ληστεία του Ελγίνου, η ηρεμία που αποπνέει όταν σταθείς και κοιτάξεις τη θάλασσα χωρίς βιασύνη, χωρίς να σε εγκαλεί το καθήκον…»
Το τραγικό της υπόθεσης Ακρόπολη είναι ότι συμβαίνει ό,τι συμβαίνει εν μέσω πανδημίας, οικονομικής καταστροφής, υπεροψίας των αρχών, αυταρχισμού, αστυνομοκρατίας, γενικού τρόμου για το μέλλον της χώρας, φτώχιας, απαξίωσης των νέων, ανεργίας και όλα γίνονται εν κρυπτώ, με την υπόσχεση των πρωταγωνιστών του υπουργείου Πολιτισμού ότι αυτά που γίνονται είναι για το καλό μας. Και όχι πολλά λόγια γιατί: L’etat c’est moi, ούτε υπουργοί, υφυπουργοί, θεσμοί, πανεπιστήμια, τέχνη και πράσσειν άλογα… moi
Ακρόπολη: SOS
Παραθέτω απόσπασμα από την «Έκκληση για τις επεμβάσεις στην Ακρόπολη» που συντάχτηκε από την «Ακρόπολη: SOS».
«Στα τέλη Οκτωβρίου 2020, αιφνιδιαστήκαμε από την είδηση ότι στην Ακρόπολη είχαν ήδη αρχίσει έργα εκτεταμένων διαστρώσεων από οπλισμένο σκυρόδεμα, ενώ παράλληλα η επίσημη ενημέρωση ήταν πως οι παρεμβάσεις αυτές γίνονται για την εξυπηρέτηση ατόμων με αναπηρία. […]
Ο πρόεδρος, πάλι, της Επιτροπής Συντηρήσεως Μνημείων Ακροπόλεως (ΕΣΜΑ), καθηγητής Μανώλης Κορρές, δικαιολόγησε την πρώτη φάση των διαστρώσεων στην Ακρόπολη ως προοίμιο μεγαλύτερης επέμβασης: οικοδόμηση οριζόντιων δαπέδων σε διαφορετικές στάθμες (ταράτσες), προς αποκατάστασιν, κατά την κρίση του, της διαμόρφωσης του εδάφους του 5ου αιώνα π.Χ., και της “ορθής θέασης” των μνημείων. […]
Είναι βέβαιο ότι οι δομές αυτές θα αλλάξουν δραματικά τη μορφή και το περιεχόμενο του Μνημείου της Ακρόπολης ως αρχαιολογικού τόπου, στην παγκόσμια συνείδηση.
1. Ο φυσικός βράχος και τα αρχαία λείψανα θα καλυφθούν σε μεγάλη έκταση, από μια γιγαντιαία βαθμιδωτή επιφάνεια από νέο υλικό, με αποτέλεσμα να απαξιώνεται το φυσικό τοπίο και ο βράχος ως γεωλογικό μνημείο και φυσικό οχυρό. Επιπλέον, παραμένει ανεξήγητο γιατί στη δυτική προσπέλαση της Ακρόπολης, προκρίνεται ο 1ος μ.Χ. αιώνας, ενώ στην κορυφή του βράχου, προκρίνεται, σύμφωνα με τις εξαγγελίες, ο 5ος αιώνας π.Χ. Εκτός εάν επιβάλλονται συνυπάρξεις που προσπαθούν να οικοδομήσουν μια εικόνα “Αρχαίου Κλέους”!
2. Αρχαιότητες διαφόρων εποχών θα καταχωθούν και θα είναι απρόσιτες.
3. Η επίχωση σε ορισμένες θέσεις θα ξεπεράσει τα 3 μέτρα, ενώ για την στήριξη των βαθμίδων και τη στερέωση της εκτεταμένης νέας κατασκευής θα χρειαστούν πυκνές, ογκώδεις θεμελιώσεις που θα εδράζονται στον βράχο και στις αρχαιότητες που θα καλυφθούν.
4. Η πρόσβαση στην Ακρόπολη δια μέσου των Προπυλαίων καθ’ όλο το πλάτος τους, θα επιβάλει τον συνωστισμό των επισκεπτών τόσο κατά την είσοδο όσο και κατά την έξοδο, και θα θέσει σε μεγάλο κίνδυνο την ασφάλεια του μνημείου. Είναι αναπόφευκτη, δε, η κατασκευή νέων πρόσθετων βαθμίδων (σκαλοπατιών) για να διευκολυνθεί η άνοδος και η κάθοδος των επισκεπτών.
5. Το πρόβλημα της διακίνησης μεγάλου πλήθους επισκεπτών θα παραμείνει και, μάλιστα, θα αυξηθεί.
Με βάση τα παραπάνω
Εκφράζουμε την απόλυτη αντίθεσή μας στις διαδρομές που έχουν ήδη διαστρωθεί και σε όσες έχει εξαγγελθεί ότι θα γίνουν στην Ακρόπολη, καθώς και στην προτεινόμενη ανακατασκευή της ρωμαϊκής κλίμακας στη δυτική προσπέλαση της Ακρόπολης.
Τέτοιου είδους επεμβάσεις είναι αντίθετες στις διεθνώς αναγνωρισμένες και θεσπισμένες αρχές διαχείρισης αρχαιοτήτων, και δεν έχουν καμία σχέση με την έννοια της διατήρησης, συντήρησης και διαφύλαξης αρχαιοτήτων. Αντίθετα, ισοδυναμούν με υποβάθμιση, απόκρυψη και απαξίωση του μεγαλύτερου αρχαιολογικού και καλλιτεχνικού θησαυρού που έχει κληροδοτηθεί στη σύγχρονη Ελλάδα, στην οποία η ανθρωπότητα έχει εμπιστευθεί τη διαφύλαξή του.
Ζητούμε να αρθούν τα βλαπτικά χαρακτηριστικά των διαστρώσεων που έχουν γίνει στην Ακρόπολη, να μην πραγματοποιηθούν τα έργα τα οποία έχουν εξαγγελθεί για την κορυφή του βράχου και τη δυτική πρόσβαση της Ακρόπολης και να προγραμματισθούν επεμβάσεις που θα σέβονται το φυσικό τοπίο, τη συνύπαρξη βράχου και αρχιτεκτονημάτων, για τη βελτίωση της επισκεψιμότητας και της διακίνησης των ατόμων με αναπηρία, όσο και της εξυπηρέτησης των έργων. Η εξυπηρέτηση αυτών των αναγκών δεν πρέπει να χρησιμοποιείται ως πρόσχημα για αυθαίρετους σχεδιασμούς.»
Γενικότερα, επισημαίνουμε πως η πεποίθηση ότι κάποιος σήμερα μπορεί να «επαναποδώσει τα χαρακτηριστικά και τις αξίες» στην Ακρόπολη και να «συνεισφέρει απολύτως αποφασιστικά στην ορθή πρόσληψη» και «αυθεντικότητα» του μνημείου, είναι εξαιρετικά επικίνδυνη οδός.
Η έκκληση έχει συγκεντρώσει μέχρι σήμερα 400 υπογραφές επιστημόνων, καλλιτεχνών και διανοουμένων στη χώρα και 52 από τον διεθνή χώρο.
Ο Κυριάκος Κατζουράκης είναι ζωγράφος και ομότιμος καθηγητής στο ΑΠΘ.
Πηγή: Η Εποχή
