Με πρόσφατο νόμο του υπουργείου Τουρισμού ψηφίστηκαν νέες ρυθμίσεις για τον καταδυτικό τουρισμό, ανοίγοντας τον ασκό του Αιόλου για τη δυνατότητα παραχώρησης σε ιδιώτες της διαχείρισης ενάλιων αρχαιοτήτων. Ο νέος νόμος αποτελεί την τέταρτη νομοθετική απόπειρα κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας σε αυτό το πεδίο. Εχουν προηγηθεί ένας νόμος του 2005 και δυο τροποποιήσεις το 2013 και το 2014, με τα οποία η Ν.Δ. δεν πέτυχε ούτε καταδυτικά πάρκα να λειτουργήσουν ούτε ενάλιοι αρχαιολογικοί χώροι να γίνουν επισκέψιμοι.
Παράλληλα, το 2014 με προγραμματικές συμβάσεις υπήρξε προσπάθεια παραχώρησης σε ιδιώτες της χρήσης, διαχείρισης και εμπορικής εκμετάλλευσης ενάλιων αρχαιολογικών χώρων στην εκλογική περιφέρεια του τότε πρωθυπουργού (Μεθώνη και Πύλος). Με το υπουργείο Πολιτισμού να επωμίζεται όλο το κόστος φύλαξης και προστασίας, αλλά να εισπράττει ένα πενιχρό ποσοστό μόλις 5% επί του εισιτηρίου.
Εκείνη την περίοδο γενική γραμματέας του ΥΠΠΟ, που υπέγραψε τις προγραμματικές συμβάσεις, ήταν η σημερινή υπουργός. Της αναλογεί, λοιπόν, σημαντικό μερίδιο ευθύνης τόσο για το αποτυχημένο πλαίσιο καταδυτικού τουρισμού του παρελθόντος όσο και για την προσπάθεια ιδιωτικοποίησης ενάλιων αρχαιολογικών χώρων σε βάρος του Δημοσίου.
Η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, αντίθετα, με σταθερά και πρακτικά βήματα χάραξε την πορεία ώστε να ξεκινήσει η λειτουργία επισκέψιμων ενάλιων αρχαιολογικών χώρων (ΕΕΑΧ) με όρους δημοσίου συμφέροντος. Υπήρξαν νέες κατευθυντήριες για τις προγραμματικές συμβάσεις, που βρήκαν εφαρμογή στην περιοχή Σποράδων και Παγασητικού. Παράλληλα, έτρεξε με επιτυχία το πρόγραμμα Bluemed, με 14 εταίρους από πέντε χώρες της Μεσογείου, το οποίο επεξεργάστηκε τις αρχές και τους πρακτικούς όρους για τη λειτουργία των ΕΕΑΧ.
Ετσι, σε συνέχεια των όσων υλοποιήθηκαν κατά τη διακυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, φέτος το καλοκαίρι θα λειτουργήσει πιλοτικά, για πρώτη φορά, επισκέψιμος ενάλιος αρχαιολογικός χώρος, το αρχαίο ναυάγιο της Περιστέρας στην Αλόννησο με τους 3.000 οινοαμφορείς. Ταυτόχρονα, με την κήρυξη τεσσάρων νέων ΕΕΑΧ στην Αλόννησο διαμορφώθηκε ευρύ δίκτυο επισκέψιμων ενάλιων αρχαιολογικών χώρων στην περιοχή, καθιστώντας το εγχείρημα περισσότερο ανταγωνιστικό στον παγκόσμιο χάρτη του καταδυτικού τουρισμού.
Επιπλέον, με βάση τη δουλειά που εξελισσόταν στο πεδίο, προχωρήσαμε στην επεξεργασία για την επικαιροποίηση του νομοθετικού πλαισίου των ΕΕΑΧ. Επίσης, προγραμματίσαμε την ενίσχυση της στελέχωσης και των μέσων της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων, εν όψει της έναρξης λειτουργίας των ΕΕΑΧ, και επεξεργαστήκαμε τον κανονισμό καταδυόμενου προσωπικού του ΥΠΠΟ, ζητήματα που δυστυχώς δεν συνεχίστηκαν από τη νέα κυβέρνηση. Τέλος, επαναφέραμε στο προσκήνιο το Μουσείο Ενάλιων Αρχαιοτήτων στην Πολιτιστική Ακτή Πειραιά με τις αποφάσεις μας για το master plan του Οργανισμού Λιμένος Πειραιά.
Το υπόδειγμα που εφαρμόσαμε με τις υπηρεσίες του ΥΠΠΟ είχε ήδη αρχίσει να αποδίδει καρπούς. Αποτελούσε στέρεη βάση για τον αρχαιολογικό καταδυτικό τουρισμό, ανοίγοντας τον δρόμο για μια καινούργια μορφή ανάπτυξης στην ελληνική περιφέρεια. Και μάλιστα, με όρους αμοιβαία επωφελείς τόσο για το δημόσιο συμφέρον όσο και για όσους συμμετέχουν στην αγορά των καταδυτικών υπηρεσιών. Από τη μια διασφαλίζοντας την προστασία των ενάλιων αρχαιοτήτων και τα δημόσια έσοδα από τη διαχείρισή τους. Και από την άλλη, διαμορφώνοντας συνθήκες υγιούς ανταγωνισμού με ίσους κανόνες για όλους, όπως ισχύει για τους χερσαίους αρχαιολογικούς χώρους και τα μουσεία σε σχέση με τα τουριστικά γραφεία.
Ομως, η εμμονική συνέπεια της Ν.Δ. οπισθοδρομώντας οδήγησε σε έναν νέο νόμο με τέσσερα αρνητικά σημεία συγκεκριμένης στόχευσης. Μάλιστα, ενώ άλλες διατάξεις του νομοσχεδίου τροποποιήθηκαν από την κυβέρνηση κατά την κοινοβουλευτική διαδικασία, τα συγκεκριμένα σημεία ψηφίστηκαν απαράλλακτα ως είχαν, αποτελώντας παραδοχή για τους κυβερνητικούς σχεδιασμούς.
Πρώτον, ο νέος νόμος έχει σταθερή προσήλωση στην ιδέα της παραχώρησης της διαχείρισης επισκέψιμων ενάλιων αρχαιολογικών χώρων σε ιδιώτες, όπως είχε επιχειρηθεί με τις προγραμματικές συμβάσεις του 2014. Αφενός, ορίζεται ότι φορέας διαχείρισης για τους ΕΕΑΧ μπορεί να είναι και άλλος εκτός της αρμόδιας Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων του ΥΠΠΟ. Αφετέρου, παρέχεται η δυνατότητα σε καταδυτικά πάρκα να περιλαμβάνουν ΕΕΑΧ, αλλά και νεότερα ναυάγια που είναι κηρυγμένα ενάλια μνημεία, τη στιγμή που η διαχείριση των καταδυτικών πάρκων και η είσπραξη αντιτίμου μπορούν να ανήκουν σε νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου ή ακόμα και σε φυσικό πρόσωπο.
Δεύτερον, από τον νόμο απουσιάζει οποιαδήποτε αναφορά στην καταβολή αντιτίμου (πληρωμή εισιτηρίου) προς το ΥΠΠΟ για την υποβρύχια επίσκεψη, όπως ισχύει για τους χερσαίους αρχαιολογικούς χώρους. Αν, όμως, το υπουργείο Πολιτισμού δεν εισπράττει εισιτήριο, το κόστος της φύλαξης θα το επωμίζεται το Δημόσιο, δηλαδή ο Ελληνας φορολογούμενος, ενώ την ίδια στιγμή τα έσοδα θα τα καρπώνεται ο ιδιώτης διαχειριστής.
Τρίτον, δεν προβλέπεται η πλήρης εποπτεία των παροχέων καταδυτικών υπηρεσιών και των καταδυόμενων επισκεπτών από τις αρμόδιες υπηρεσίες του ΥΠΠΟ, είτε με αυτοπρόσωπη παρουσία (κατάδυση) είτε με τη χρήση σύγχρονων μέσων παρακολούθησης (υποβρύχιες κάμερες κ.ά.), όπως είχε το επικαιροποιημένο πλαίσιο του ΣΥΡΙΖΑ.
Τέταρτον, οι ερασιτέχνες αυτοδύτες υποχρεώνονται να πληρώνουν παροχέα καταδυτικών υπηρεσιών για να επισκεφτούν τα νεότερα ναυάγια πλοίων και αεροσκαφών που είναι άνω των πενήντα ετών από την ημερομηνία ναυαγήσεώς τους, ακόμα και αυτοί που είναι οργανωμένοι σε συλλόγους και έχουν υψηλά καταδυτικά προσόντα. Πρόκειται για μια πολυπληθή κοινότητα με πάνω από 250 χιλ. αυτοδύτες, που έχει συμβάλει σημαντικά στον εντοπισμό και στην ταυτοποίηση νεότερων ναυαγίων.
Αν λοιπόν θέλουμε να χαρακτηρίσουμε συνοπτικά τα πεπραγμένα της Νέας Δημοκρατίας και στο πεδίο αυτό, πρόκειται για τη διαχρονική αγκύλωση σε παρωχημένες και αποτυχημένες ιδέες εξυπηρέτησης συμφερόντων που αφίστανται τόσο από το δημόσιο συμφέρον όσο και από τον ρόλο του Δημοσίου να διασφαλίζει, ιδίως σε φυσικά μονοπώλια, τον υγιή ανταγωνισμό και ίσους κανόνες για όλους.
Στόχους που, αντίθετα, υπηρετούσε το πλαίσιο για τον αρχαιολογικό καταδυτικό τουρισμό της κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ. Οπως αυτονόητα θα έπρεπε να γίνεται σε ένα κράτος που θέλει όχι μόνο να λέγεται αλλά και να είναι ευνομούμενο και φιλοαναπτυξιακό, με όρους δημοσίου συμφέροντος που διαχέουν τα οφέλη σε όλους.
Ο Κώστας Στρατής είναι πρώην υφυπουργός Πολιτισμού
Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών
