Μετά την απόφαση του υπουργείου Πολιτισμού για τη διακοπή των σχέσεων με τους ρωσικούς πολιτιστικούς οργανισμούς, ακολούθησε η αναβολή ρεσιτάλ Ρώσου καλλιτέχνη, ο οποίος μάλιστα είχε δηλώσει τη συμπαράστασή του στον ουκρανικό λαό. Στο όνομα του ελεύθερου κόσμου και της Δημοκρατίας, έχουμε φτάσει σε αδιανόητο αντιρωσισμό, που θυμίζει τις σκοτεινότερες σελίδες της Ιστορίας.
Το βασικό επιχείρημα συμπυκνώνεται στη φράση «μα είναι δυνατόν να χειροκροτούμε σε απευθείας μετάδοση τα κρατικά μπαλέτα των εισβολέων από τη Μόσχα;». Εκ πρώτης όψεως θα μπορούσε ενδεχομένως να θεωρηθεί ότι έχει βάση. Ας το εξετάσουμε σε τέσσερα επίπεδα.
Το πρώτο είναι να τεθεί το ίδιο για τούρκικους πολιτιστικούς οργανισμούς και Τούρκους καλλιτέχνες. Είναι δυνατόν να τους χειροκροτούμε σε απευθείας μετάδοση από την Άγκυρα ή ζωντανά στις αίθουσες συναυλιών, μετά την εισβολή και τη συνεχιζόμενη κατοχή τμήματος της Κύπρου, εν μέσω διαρκούς casus belli, καθημερινών παραβιάσεων του εναέριου χώρου και παρενοχλήσεων των χωρικών υδάτων, ύστερα από τη μετατροπή ενός παγκόσμιου μνημείου με ιδιαίτερο συμβολισμό και για τη δική μας Ιστορία σε χώρο λατρείας της δικής τους θρησκείας; Αυτονόητα και χωρίς δισταγμό, ναι, είναι δυνατόν. Γιατί η τέχνη ενώνει τους λαούς. Αυτό είναι το πολιτιστικό επίπεδο.
Το δεύτερο είναι η συμβατότητα ή μη με τη νομιμότητα. Σύμφωνα με έγκριτο νομικό, πρώην υπουργό Δικαιοσύνης, προσκρούει σε νόμο που κυρώνει διεθνές σύμφωνο. Το επιχείρημα έχει ιδιαίτερη σημασία όταν αυτό που υπερασπιζόμαστε απέναντι στην απαράδεκτη εισβολή είναι το διεθνές δίκαιο και η διεθνής νομιμότητα. Η κυβερνητική σιωπή μόνο ως αποδοχή ερμηνεύεται: «ο σιωπών δοκεί συναινείν». Αυτό είναι το νομικό επίπεδο.
Το τρίτο είναι η αδιανόητη παραχάραξη της δήλωσης των Ευρωπαίων υπουργών για την Ουκρανία, ότι η διακοπή των πολιτιστικών σχέσεων είναι δήθεν ευρωπαϊκή απόφαση. Η επίκληση λάθους, με ενημέρωση μόνο ενός ενημερωτικού Μέσου και όχι διορθωτικό Δελτίο Τύπου, έχει χροιά προσχήματος. Εύλογα συμπεραίνεται ότι επιχειρήθηκε να δικαιολογηθούν σαν δήθεν κοινή ευρωπαϊκή απόφαση οι πολιτιστικές κυρώσεις που είναι κυβερνητική επιλογή, όπως ήταν και η αποστολή όπλων. Αυτό είναι το πολιτικό επίπεδο.
Το τέταρτο είναι η «άβολη» αλήθεια. Η χώρα και ολόκληρη η Ευρώπη δεν έχουν κανένα ενδοιασμό να πληρώνουν δισ. ευρώ στον εισβολέα, με τα οποία χρηματοδοτεί την εισβολή, για την εισαγωγή φυσικού αερίου. Μπορεί να είναι αποδεκτός ο ενεργειακός πόρος ρωσικού κρατικού φορέα και όχι ο πολιτισμός; Η αντίφαση αυτή είναι το ηθικό επίπεδο.
Σύμφωνα με έρευνα στην Ελλάδα και άλλες πέντε ευρωπαϊκές χώρες, η κοινή γνώμη απορρίπτει τις πολιτιστικές κυρώσεις, στη χώρα μας συντριπτικά. Αντί της ακύρωσης των εκδηλώσεων θα μπορούσαν να προηγούνται μηνύματα καταδίκης της ρωσικής εισβολής και υποστήριξης προς τον ουκρανικό λαό. Ενδεχόμενη διοχέτευση προπαγανδιστικών μηνυμάτων θα επέφερε διακοπή που θα ήταν πλήρως δικαιολογημένη. Όμως, η κυβέρνηση επέλεξε κλίμα σκοταδισμού και νεομακαρθισμού.
Ως χώρα, αλλά και ως Ευρώπη, με πικρή πείρα από εισβολές, πολέμους, εμφύλιους σπαραγμούς, εσωτερικές έριδες, έχουμε κατακτήσει τη λογική της υπέρβασης των διαιρέσεων που προκαλούν τα μεγάλα γεγονότα, ακόμα και τα αιματηρά εγκλήματα της Ιστορίας μας. Της συμφιλίωσης των μεγαλύτερων αντιθέσεων. Της συνύπαρξης όσων κάποτε υπήρξαν οι μεγαλύτεροι αντίπαλοι. Όχι, βέβαια, των εφήμερων ηγεσιών αλλά πλευρών των κοινωνιών, λαών και πολιτισμών.
Απέναντι στο σκοτάδι του πολέμου είναι το φως από τις μεγάλες πανανθρώπινες αξίες που πρέπει να επικρατήσει: ο ανθρωπισμός, η αλληλεγγύη, η αδελφοσύνη. Ανάμεσά τους και ο πολιτισμός. Είναι και αυτός μέρος όχι του μίσους και του πολέμου αλλά της λύσης και της ειρήνης.
ΥΓ. Την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές, έφταναν οι πρώτες δραματικές ειδήσεις για τον εγκληματικό βομβαρδισμό του θεάτρου της Μαριούπολης. Αυτονόητη η καταδίκη και η θερμή συμπαράσταση προς όσους υποφέρουν, μαζί με την ελπίδα για επιζώντες.
O Κώστας Στρατής είναι πρώην υφυπουργός Πολιτισμού
