Υπερασπιζόμενος την πρόσφατη ομιλία του στον ΣΕΒ περί συνεργασίας εργοδοτών-εργαζομένων μέσω παροχής μερισμάτων στους δεύτερους και φοροαπαλλαγών στους πρώτους, ο νέος πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ., Στέφανος Κασσελάκης, δήλωσε πως «το κεφάλαιο είναι ένα εργαλείο για να μπορέσουμε να μειώσουμε τις ανισότητες».
Πρόκειται για μια δήλωση που προκαλεί τουλάχιστον έκπληξη. Γιατί ενώ είναι φυσικό να καταλογίζεται στον κ. Κασσελάκη άγνοια της ελληνικής πραγματικότητας, δεδομένου ότι την ενήλικη ζωή του την έχει ζήσει στην Αμερική, η άγνοια για τα τεκταινόμενα στις ΗΠΑ, την πατρίδα του κεφαλαίου και των ανισοτήτων, δεν δικαιολογείται με τίποτα.
Γιατί η πιο δραματική αλλαγή στην αμερικανική οικονομία και κοινωνία κατά τη διάρκεια του τελευταίου μισού αιώνα ήταν η εμφάνιση εταιρικών γιγάντων, όπως η Amazon, και η συρρίκνωση των εργατικών συνδικάτων. Η προκύπτουσα ανισορροπία ισχύος έχει δημιουργήσει σχεδόν ρεκόρ ανισοτήτων εισοδήματος και πλούτου, διαφθορά της δημοκρατίας από το μεγάλο κεφάλαιο και εγκατάλειψη της εργατικής τάξης.
Πριν από πενήντα χρόνια, η General Motors (GM) ήταν ο μεγαλύτερος εργοδότης στην Αμερική. Ο τυπικός εργαζόμενος της GM κέρδιζε 35 δολάρια την ώρα σε σημερινά δολάρια και είχε σημαντικό λόγο στις συνθήκες εργασίας. Οι μεγαλύτεροι εργοδότες σήμερα είναι η Amazon και η Walmart, καθεμία από τις οποίες πληρώνει πολύ λιγότερα ανά ώρα και εκμεταλλεύεται συστηματικά τους εργαζομένους της, οι οποίοι έχουν ελάχιστη συνδικαλιστική υποστήριξη.
Η διαφορά είναι ότι οι εργαζόμενοι της GM είχαν τότε ένα ισχυρό συνδικάτο. Υποστηρίχτηκε από τη συλλογική διαπραγματευτική δύναμη περισσότερο από το ένα τρίτο του συνόλου του αμερικανικού εργατικού δυναμικού. Σήμερα, οι περισσότεροι εργαζόμενοι είναι μόνοι τους. Μόνο το 6,4% των εργαζομένων στον ιδιωτικό τομέα της Αμερικής είναι συνδικαλισμένοι.
Επίσης, πριν από πενήντα χρόνια, το εργατικό κίνημα είχε αρκετή πολιτική επιρροή για να διασφαλίσει την επιβολή της εργατικής νομοθεσίας. Σήμερα, η πολιτική επιρροή της οργανωμένης εργασίας είναι συγκριτικά μικροσκοπική. Οι μεγαλύτεροι πολιτικοί παίκτες είναι γιγάντιες εταιρείες, όπως η Amazon, που χρησιμοποιούν την πολιτική τους δύναμη για να στειρώνουν αντιμονοπωλιακούς νόμους, να επιβάλλουν φοροελαφρύνσεις, να υποστηρίζουν αντεργατικούς νόμους και να εφαρμόζουν σκανδαλώδεις τακτικές διάλυσης των συνδικάτων ώστε να κρατούν έτσι τους μισθούς χαμηλά.
Αυτή η επί δεκαετίες μετατόπιση εξουσίας –η άνοδος των εταιρικών Λεβιάθαν και η διάλυση των εργατικών συνδικάτων– έχει οδηγήσει σε μαζική αναδιανομή προς τα πάνω του εισοδήματος και του πλούτου. Το πλουσιότερο 0,1% των Αμερικανών έχει τώρα σχεδόν τόσο πλούτο όσο το φτωχότερο 90% μαζί. Σύμφωνα, δε, με τον ΟΟΣΑ, επί 38 αναπτυγμένων χωρών οι ΗΠΑ έχουν την 5η χειρότερη επίδοση στον δείκτη εισοδηματικής ανισότητας, όταν η Ελλάδα έχει τη 17η…
Κώστας Καλλωνιάτης
