Υπάρχει μία ανερχόμενη τάση στην Αριστερά, η οποία θεωρεί πως οι νέες τεχνολογίες (ίντερνετ, πλατφόρμες, ρομπότ και τεχνητή νοημοσύνη) όχι μόνο διαφωτίζουν τον κόσμο ως νέος Προμηθέας, αλλά και τον βελτιώνουν αισθητά με την αλλαγή των σχέσεων εργασίας και παραγωγής, την αντικατάσταση της ταξικής πάλης με νέα διαταξικά κινήματα, νέα αιτήματα, νέες μορφές οργάνωσης και οριζόντιας επικοινωνίας των νέων που οδηγούν ακόμη και στην «απελευθέρωση της σεξουαλικής επιθυμίας και φαντασιώσεων χάρις στη διάδοση της γνώσης, πληροφορίας και πορνογραφίας που επιτρέπει το ίντερνετ» (Δ. Παπανικολόπουλος, «Τι πάει καλά στον κόσμο», «Εποχή», 30-31/12/2022).
Το πόσο αντέχει όμως αυτή η «τεχνολογική» προσέγγιση και θεώρηση του κόσμου στη δοκιμασία της πραγματικότητας φαίνεται από μερικά αδιαμφισβήτητα στοιχεία της πραγματικότητας της γενιάς του διαδικτύου:
1. Σύμφωνα με έρευνες η Generation Z είναι η πιο συγχυσμένη γενιά μέχρι σήμερα. Μόλις το 45% της γενιάς Ζ αναφέρει ότι η ψυχική τους υγεία είναι πολύ καλή/εξαιρετική, ενώ το 37% –υψηλότερο ποσοστό από οποιαδήποτε προηγούμενη γενιά– αναφέρει ότι έχει επισκεφθεί έναν/μία επαγγελματία ψυχικής υγείας.
2. Το 43% της γενιάς Ζ δηλώνει ότι βιώνει καθημερινά άγχος που δυσκολεύεται να διαχειριστεί.
3. Το 59% της ίδιας γενιάς δηλώνει ότι έχει πέσει θύμα σχολικού ή διαδικτυακού εκφοβισμού.
4. Το 12-16% της γενιάς Ζ παρουσιάζει αυτοτραυματικές συμπεριφορές σε μία λανθασμένη προσπάθεια ρύθμισης των συναισθημάτων που βιώνει. (Πηγή «ΚΛΙΜΑΚΑ» για τα σημεία 1-4)
5. Δύο στους τρεις Ελληνες (70%) ηλικίας 18-34 ετών ζουν με τους γονείς τους έναντι 50% στην Ε.Ε. και στις ΗΠΑ κατά μέσον όρο. (Πηγή Eurostat και Pew Research Center)
6. Η συμβίωση των νέων με τους γονείς τους προφανώς συσχετίζεται με την έξαρση της ενδοοικογενειακής και σχολικής βίας: από τις 81.100 γυναίκες που δολοφονήθηκαν το 2021 παγκοσμίως, το 56% έχασαν τη ζωή τους στα χέρια μελών του οικογενειακού τους περιβάλλοντος. (Πηγή ΟΗΕ)
7. Η επιθετική σεξουαλική συμπεριφορά των νέων οφείλεται επιπλέον στη στρεβλή σεξουαλική διαπαιδαγώγηση που γίνεται μέσω της πορνογραφίας: τα παιδιά εκτίθενται σε πορνογραφικό περιεχόμενο από πολύ μικρή ηλικία. (Ελληνικό Κέντρο Ασφαλούς Διαδικτύου, «Καθημερινή», 13/1/2023)
8. Περισσότεροι από 40 εκατομμύρια ενήλικες στις ΗΠΑ επισκέπτονται τακτικά ιστότοπους πορνογραφίας (2016). Σύμφωνα με τους ειδικούς, οποιοσδήποτε περνά 3-4 ώρες τη νύχτα κοιτάζοντάς τέτοιο υλικό αναπότρεπτα εθίζεται και παραμελεί τις πραγματικές σχέσεις του.
9. Νέα έρευνα από το Πανεπιστήμιο του Αμπερντίν της Σκοτίας διαπίστωσε ότι οι συνταγές ψυχοφαρμάκων για παιδιά αυξήθηκαν κατά 56% από το 2015. (NewsΝow, 10 Ιανουαρίου 2023)
10. Η δημόσια σχολική περιφέρεια του Σιάτλ κατέθεσε αγωγή εναντίον των γιγάντων των μέσων κοινωνικής δικτύωσης TikTok, Instagram, Facebook, YouTube και Snapchat για συμβολή στην κρίση ψυχικής υγείας των μαθητών – βλέπε αύξηση άγχους, κατάθλιψης και διαδικτυακού εκφοβισμού. (NewsΝow, 10 Ιανουαρίου 2023)
11. Ο αριθμός των νέων (κυρίως υποβαθμισμένων περιοχών) ηλικίας 12 έως 17 ετών, στους οποίους συνταγογραφήθηκαν αντικαταθλιπτικά στην Αγγλία, υπερδιπλασιάστηκε μεταξύ 2005 και 2017. Παρόμοια αύξηση παρατηρήθηκε και σε άλλες χώρες.
12. Περισσότεροι από 500 άνθρωποι αυτοκτονούν τα τελευταία χρόνια ετησίως στην Ελλάδα (αύξηση σχεδόν 25% την τελευταία διετία) με τις μη θανατηφόρες απόπειρες να είναι 25 φορές περισσότερες. (ΚΛΙΜΑΚΑ)
Συνεπώς, σε συνθήκες καπιταλιστικής κρίσης οι νέες τεχνολογίες δεν βελτιώνουν αλλά επιδεινώνουν την κατάσταση της κοινωνίας και των νέων. Το ιδιωτικοποιημένο και ολιγοπωλιακά συγκεντρωμένο διαδίκτυο απειλεί την ίδια τη λειτουργία της δημοκρατίας καθώς οι πολυεθνικές GΑFAM [Google, Apple, Facebook, Amazon και Microsoft] μας παρακολουθούν μέσω των εφαρμογών τους στα smartphones. Εχοντας δημιουργήσει ένα πλήρες οικοσύστημα γύρω τους, συλλαμβάνουν προσωπικά δεδομένα και τα μεταπωλούν ως χρηστικά εργαλεία σε άλλους (βλέπε περίπτωση Cambridge Analytica, η οποία χρησιμοποίησε δεδομένα του Facebook για να παραμορφώσει τις εκλογικές διαδικασίες).
Επίσης, με την τεχνητή νοημοσύνη αυτόματα αναγνωρίζονται πρόσωπα και συνδέονται σε βάσεις δεδομένων για να ταυτοποιηθούν, να ανιχνευτούν επικίνδυνες συμπεριφορές κ.λπ. Το αποτέλεσμα είναι ότι όταν περπατάς στον δρόμο σε κατασκοπεύουν. Χάρη στην τεχνητή νοημοσύνη, η μαζική επιτήρηση δεν έχει όρια! Σήμερα, όταν βάζεις ένα μπράβο σε μια εφαρμογή λες πολλά για το ποιος είσαι. Φανταστείτε τι μπορούν να γνωρίζουν αυτές οι εταιρείες για εσάς όταν βάλετε 100, 500 ή 1.000 αντίχειρες.
Γι’ αυτό και προκαλεί τεράστια αρνητική εντύπωση που στην εποχή της εμπορευματοποίησης των πάντων, της μαζικής επιτήρησης και της διαφημιστικής εκμετάλλευσης των προσωπικών δεδομένων και των ερωτικών σχέσεων υπάρχει «αριστερή» ανάλυση που εκθειάζει τις νέες τεχνολογίες ως διαβατήριο μετάβασης σε έναν νέο καλύτερο κόσμο και την πορνογραφία ως μέσο σεξουαλικής απελευθέρωσης. Η τεχνολογία είναι ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο. Αλλά αλίμονο αν ξεχνάμε ποιος το ελέγχει…
Ο Κώστας Καλλωνιάτης είναι Οικονομολόγος
