Κώστας Καλλωνιάτης: Συνέδριο για ένα κόμμα ανοικτό όσο και συνεκτικό

Διανύουμε μια εξαιρετικά αντίξοη για την κοινωνική συνοχή και επιβίωση περίοδο, η οποία επιβαρύνεται από την τριπλή κρίση της πανδημίας, της κλιματικής αλλαγής και της οικονομίας – ενέργειας. Με τον πληθωρισμό να αναδεικνύει τη συνεχιζόμενη από το 2009 και κλιμακούμενη σήμερα κάμψη των πραγματικών μισθών κατά 20% περίπου, τη δημοσιονομική λιτότητα να επίκειται και τις αντεργατικές και αντασφαλιστικές κυβερνητικές ρυθμίσεις να κατακερματίζουν τον κοινωνικό ιστό και να αποδιοργανώνουν τις τάξεις των εργαζομένων, είναι επείγουσα η ανάγκη να δοθούν απαντήσεις και βιώσιμες λύσεις στα συσσωρευμένα προβλήματα της μισθωτής εργασίας και της πλειονότητας της ελληνικής κοινωνίας.

Αυτός είναι ο λόγος που το συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ – Π.Σ. αποκτά μοναδική πολιτική σημασία και κοινωνικό βάρος στην τρέχουσα συγκυρία. Όχι μόνον γιατί αφορά τον κύριο φορέα της Αριστεράς και εκπρόσωπο των συμφερόντων του κόσμου της εργασίας. Αλλά και γιατί είναι το μόνο απ’ όλα τα συνέδρια των άλλων προοδευτικών κομμάτων που γίνεται με ανοιχτές δημοκρατικές διαδικασίες και παρατεταμένο όσο και βαθύ πολιτικό διάλογο επί όλων των ζητημάτων που απασχολούν το κίνημα και την κοινωνία.

Τα εύσημα για τον πολιτικό σχεδιασμό και την πραγματικά πολύ δύσκολη σε συνθήκες πανδημίας και πολιτικής προεκλογικής πόλωσης οργάνωση του προσυνεδριακού διαλόγου ανήκουν εξ ολοκλήρου στην Κ.Ε. και τον πρόεδρο που την ενορχηστρώνει. Ενδεικτικά να τονίσουμε πως, εκτός από τα οργανωτικά θέματα, το κείμενο των πολιτικών θέσεων και το Πρόγραμμα, στην ατζέντα έχει επιτέλους τεθεί και το ζήτημα του απολογισμού της διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, που ώς τώρα είχε συζητηθεί μόνον σε επίπεδο Κ.Ε.

Συμφωνώντας, λοιπόν, με την οργανωτική διάρθρωση και προετοιμασία του συνεδρίου (τρεις επιτροπές, κεντρικά κείμενα, χρονοδιάγραμμα), παράλληλα με την πολιτική καμπάνια (ακρίβεια, κατώτατος μισθός, πανδημία) και προκειμένου να συμβάλουμε ως μέλη του κόμματος στην «πλούσια, βαθιά ανταλλαγή ιδεών, προβληματισμού και αυτοκριτικής» με στόχο πάντα την ευαισθητοποίηση και κινητοποίηση της κοινωνίας, καταθέτουμε εδώ μερικές κριτικές επισημάνσεις επί ορισμένων προτάσεων της ΚΕΑ, οι οποίες αφορούν τον ρόλο, τη λειτουργία και τη στόχευση του κόμματος και οι οποίες πιστεύουμε πως χρήζουν άμεσης αλλαγής ή συμπλήρωσης.

Πρόκειται για κριτικές επισημάνσεις που τέθηκαν στην τελευταία τηλεδιάσκεψη των μελών της ΝΕΒΑ, τη σύνθεση και το πολιτικό σκεπτικό των οποίων επιχειρούμε εδώ να αναπτύξουμε.

Προσυνεδριακός διάλογος και πολιτική καμπάνια στην κοινωνία πρέπει να συνυπάρξουν χωρίς το ένα να λειτουργήσει σε βάρος του άλλου. Η πιθανότητα εκλογών εντός του 2022, η νέα τάση φτωχοποίησης και η πολιτική πόλωση επιβάλλουν το άνοιγμα στην κοινωνία. Ωστόσο, το άνοιγμα αυτό δεν μπορεί παρά να γίνεται στη βάση των νέων πολιτικών προτάσεων και απαντήσεων που δίνει ο ΣΥΡΙΖΑ – Π.Σ. στην πολλαπλή κρίση και τα κυβερνητικά αδιέξοδα, την ουσιαστική κατανόηση των οποίων μπορεί να προσφέρει μόνον ένας γόνιμος προσυνεδριακός διάλογος. Γιατί πολιτική προπαγάνδα χωρίς προηγούμενη βαθιά κατανόηση των πολιτικών ιδεών και προτάσεων που θέλουμε να προπαγανδίσουμε καταλήγει σε κενή περιεχομένου εικονική διαφημιστική προβολή του κόμματος με μηδαμινά αποτελέσματα. Τα όπλα της προπαγάνδας και των οργανωτικών εξορμήσεων δεν μπορούν σε καμία περίπτωση να υποκαταστήσουν τα όπλα της πολιτικής κριτικής και των προγραμματικών προτάσεων.

Επιπλέον, το κόμμα βρίσκεται από την επομένη των περασμένων εκλογών σε συνεχή εξωστρεφή δράση. Εξ ου και ο υπερδιπλασιασμός των μελών του, χωρίς όμως την ανάλογη ανταπόκριση σε κομματική συμμετοχή και υπεύθυνη εργασιακή συμβολή στην οργάνωση ή τους κοινωνικούς χώρους. Από την άποψη αυτή, η τρίμηνη καμπάνια εγγραφής νέων μελών δεν έχει νόημα αν δεν βασίζεται:

α) Στην προηγούμενη αφομοίωση, τοπική επεξεργασία και επικοινωνιακή ανάπτυξη των πολιτικών μας θέσεων στη λογική τού πρώτα πείθεις τον άλλο για την ορθότητα και αναγκαιότητα της πολιτικής σου και μετά τον καλείς να την στηρίξει μέσα από το κόμμα.

β) Στο προηγούμενο οργανωτικό ξεκαθάρισμα τόσο του πραγματικού στελεχιακού δυναμικού των Ο.Μ. όσο και των αιτιών της αδυναμίας ενεργοποίησής του.

Όπως ορθά έχει επισημάνει η ηγεσία μας, «το πρόγραμμα της Αριστεράς έχει και παιδαγωγικό ρόλο: το να αποκρύπτονται οι πολιτικές και ιδεολογικές ορίζουσες πίσω από στενούς εκλογικούς σχεδιασμούς και να λειαίνονται οι αιχμές διαπαιδαγωγεί με λάθος τρόπο τον κόσμο μας. Πρέπει να είμαστε σαφείς ως προς τις αξιακές και στρατηγικές μας προτεραιότητες, αλλά ταυτόχρονα ανεκτικοί προς την πολυμορφία τού εν γένει προοδευτικού χώρου. Πρέπει να παρεμβαίνουμε για να ζυμώσουμε τον κόσμο που έρχεται κοντά μας και να ζυμωθούμε μαζί του, αλλά δεν πρέπει να είμαστε παρακολούθημα της πολυμορφίας του. Δεν είμαστε κόμμα αριστερών ‘αρίστων’ ούτε, βέβαια, κόμμα προοδευτικών ‘οπαδών’. Πρέπει να γίνουμε δύναμη κοινωνικού μετασχηματισμού με συγκεκριμένο και συμπεριληπτικό πρόγραμμα και ταυτόχρονα μαζικό αριστερό κόμμα». (Απολογισμός σ. 91)

Ακόμη, προτείνουμε αντί για τρίμηνη καμπάνια με ημερομηνία λήξης εγγραφών τις 15/1, να περιοριστούμε σε δίμηνη καμπάνια ώστε να τηρηθεί το καταστατικό, που τονίζει ότι δύο μήνες πριν την έναρξη εργασιών του συνεδρίου λήγουν οι εγγραφές νέων μελών. Το μέτρο δεν είναι τυπικό αλλά ουσιαστικό ώστε να υπάρχει ο ελάχιστος χρόνος συμμετοχής στις προσυνεδριακές διαδικασίες και να προλάβουν τα νέα μέλη να γνωριστούν με τα παλιά.

Όσον αφορά τις ποσοστώσεις για συμμετοχή στη νέα Κ.Ε., εκτός από αυτή των γυναικών, η οποία μάλιστα θα μπορούσε να είναι και υψηλότερη από το 1/3, δεν νοείται οποιαδήποτε άλλη ποσόστωση. Η πρόταση για επιπλέον ποσόστωση 20% νέων μελών (50 στα 250 μέλη της Κ.Ε.), εκ των οποίων τα 35 να προέρχονται από αυτό που λέμε Προοδευτική Συμμαχία (Γέφυρα, ΔΗΜ.ΑΡ. κ.λπ.), με το σκεπτικό να εκπροσωπούνται όλες οι τάσεις, προσκρούει στις εξής τέσσερις αντιρρήσεις:

* Πρώτο, εάν με τον όρο «νέα μέλη» εννοούμε τα νέα μέλη στο κόμμα, τότε λογικά είναι μόνον όσα εγγράφονται τους τελευταίους 5-6 μήνες, αμέσως μετά τη Συνδιάσκεψη, και τα οποία είναι μάλλον απίθανο να συγκεντρώνουν τα απαραίτητα πολιτικά χαρακτηριστικά (κυρίως απειρία ή άγνοια των πολιτικών μας θέσεων) που να τα καθιστούν ικανά να εκλεγούν στην Κ.Ε. Όσοι προσχώρησαν το 2019-2020 στον ΣΥΡΙΖΑ – Π.Σ. δεν μπορούν να θεωρούνται πλέον νέα μέλη. Εάν πάλι με τον όρο «νέα μέλη» εννοούνται τα καινούργια πρόσωπα που μπορούν να εκλεγούν στην Κ.Ε., τότε πρέπει να τονιστεί:

α) Ότι η ανανέωση της Κ.Ε. είναι ζήτημα πολιτικών ιδεών και όχι προσώπων.

β) Η ανανέωση σε πρόσωπα είναι διπλάσια της ποσόστωσης, δεδομένου ότι προτείνεται διεύρυνση της Κ.Ε. από 150 σε 250, δηλαδή εξασφαλίζεται αυτομάτως.

* Δεύτερο, στην Ιδρυτική Διακήρυξη του ΣΥΡΙΖΑ – Π.Σ., που ψηφίστηκε ομόφωνα, ξεκάθαρα λέγαμε: «Όλες και όλοι εμείς, άνθρωποι με διαφορετικές παραδόσεις, αριστεροί, σοσιαλιστές, αγωνιστές και αγωνίστριες του κομμουνιστικού, του οικολογικού και του φεμινιστικού κινήματος, προοδευτικοί δημοκρατικοί πολίτες του Κέντρου, όλοι εμείς διακηρύσσουμε την πρόθεσή μας να ενώσουμε τις δυνάμεις μας για να οικοδομήσουμε την Αριστερά της εποχής μας. Και καλούμε όλους τους δημοκρατικούς και προοδευτικούς πολίτες να ενταχθούν στον ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία». Με άλλα λόγια, η πρόσκληση απευθυνόταν σε όλες τις πολιτικές τάσεις και ρεύματα του δημοκρατικού τόξου, όχι μόνο στους κεντρώους και σοσιαλδημοκράτες (πασοκογενείς). Συνεπώς, είναι μεροληπτική και άδικη κάθε ποσόστωση που περιλαμβάνει μόνον τους πασοκογενείς, οι οποίοι, εκτός τού ότι δεν αποτελούν πλέον νέα μέλη, έχουν εκφρασμένες και γνωστές σε όλους απόψεις, για τις οποίες μπορούν να κριθούν και να εκλεγούν χωρίς καμία πριμοδότηση.

* Τρίτο, η έννοια της ποσόστωσης και πριμοδότησης (πλην των γυναικών) πρέπει να αποκλειστεί από τα εργαλεία και το λεξιλόγιο της Αριστεράς γιατί καθιερώνει την ευνοιοκρατία και την ανισότητα που αντιπαλεύουμε και οδηγεί σε κόμμα δύο ή και περισσότερων ταχυτήτων.

* Τέταρτο, ο ισχυρισμός ότι «αφού ποσοστώσεις είχαμε και στο παρελθόν, γιατί όχι και τώρα;» πολύ απλά στερείται λογικής: ένα λάθος που έγινε στο παρελθόν δεν δικαιολογεί την επανάληψή του σήμερα.

Αντίστοιχα, πιστεύουμε ότι πρέπει να αποσυρθεί η πρόταση της Κ.Ε. για 100-150 επίσημους προσκεκλημένους συνέδρους, οι οποίοι θα επιλεγούν ως «άριστοι» και «προσωπικότητες του δημόσιου βίου» για να συμμετάσχουν με δικαίωμα ψήφου στο συνέδριό μας.

* Πρώτο, γιατί η διάκρισή τους σε κάποιο συγκεκριμένο χώρο των γραμμάτων, των τεχνών ή του αθλητισμού δεν τους καθιστά αυτομάτως και γνώστες των πολιτικών προβλημάτων της χώρας και πολύ περισσότερο των αναγκών και δυνατοτήτων του κόμματός μας.

* Δεύτερο, γιατί η έννοια της κομματικής πριμοδότησης της «αριστείας» δεν συνάδει με τις δημοκρατικές αξίες της Αριστεράς περί συλλογικών διαδικασιών, που βρίσκονται στους αντίποδες των αριστοκρατικών προσεγγίσεων: «Πρέπει να ξεφύγουμε από την πολιτική των προσωπικοτήτων και να δουλέψουμε κατά βάση με οργανωμένες συλλογικότητες. Να μη φοβηθούμε τη μαζικοποίηση, αλλά και να μην δημιουργήσουμε λέσχη οπαδών» (Απολογισμός, σ. 88). Όπως επίσης δεν συνάδει με τη λογική της πραγματικής αριστείας, αφού οι πραγματικά άριστοι δεν χρειάζονται καμία πριμοδότηση για να ξεχωρίσουν, καθώς το επιτυγχάνουν με την αξία τους, ενώ είναι αρκετά ταπεινοί ώστε να μη δεχθούν καμία προνομιακή μεταχείριση.

* Τρίτο, γιατί είναι άλλο να καλείς ως προσκεκλημένους κάποιες αναγνωρισμένες προσωπικότητες με προοδευτικό πρόσημο -κάτι απολύτως θεμιτό- και άλλο να τους δίνεις και δικαίωμα ψήφου κανονικού σύνεδρου. Αν πάντως περάσει το προτεινόμενο μέτρο, ελπίζουμε η επιλογή τους να γίνει σε ομόφωνη βάση.

Τέλος, οφείλουμε να τονίσουμε πως η πορεία προς το συνέδριο ασφαλώς και πρέπει να γίνει με ταυτόχρονο άνοιγμα στην κοινωνία και κάλεσμα, πάνω στις πολιτικές μας θέσεις, των πιο συνειδητοποιημένων στοιχείων της να πλαισιώσουν το κόμμα, αρκεί να συνοδεύεται από το βάθεμα της εσωκομματικής δημοκρατίας και του προσυνεδριακού διαλόγου και την ιδεολογικοπολιτική αφομοίωση των νέων μελών, κάτι που δεν είναι καθόλου ευκαταφρόνητο και απαιτεί μεγάλη προσπάθεια και επιμονή στον ελάχιστο χρόνο που απομένει.

Να θυμίσουμε μόνο πως: «Οφείλουμε επίσης να συνειδητοποιήσουμε ότι η κατάκτηση της εξουσίας αποτελεί σύνθετο και απαιτητικό εγχείρημα, που απαιτεί τη συγκρότηση ενός πολιτικού υποκειμένου ικανού να διαχειριστεί τα πλέγματα εξουσίας εντός και εναντίον του όλου καπιταλιστικού πλαισίου… Τα υπάρχοντα πλέγματα εξουσίας επιβάλλουν να διαμορφώσουμε μια αριστερή στρατηγική εξουσίας, η οποία θα αντιλαμβάνεται ότι η εκλογική νίκη και η κυβερνητική ανέλιξη είναι εγγενώς ατελής αφετηρία για να διαμορφωθεί ένα εγχείρημα κοινωνικού μετασχηματισμού. Το τελευταίο είναι ιδιαίτερα απαιτητικό, χρειάζεται ισχυρή κοινωνική γείωση και προϋποθέτει ένα πολιτικό υποκείμενο έτοιμο να δίνει κρίσιμες μάχες τόσο κεντρικά όσο και τοπικά. Προϋποτίθεται, δηλαδή, ένα πολιτικό υποκείμενο το οποίο θα λειτουργεί ως συλλογικός διανοούμενος, αλλά ταυτόχρονα ως εκπρόσωπος και οργανωτής της κοινωνικής δυναμικής και της κοινωνικής αντίστασης» (Απολογισμός σ. 93 και 95).

Πηγή: Η Αυγή