Επισφαλής υποθέσεις
Δυστυχώς και οι δύο υποσχέσεις είναι επισφαλείς και μάλλον εξωπραγματικές. Γιατί η ισχυρή ανάκαμψη οφείλεται κυρίως στη χαμηλή βάση εκκίνησης του 2020 και στα προσωρινά δημοσιονομικά και νομισματικά μέτρα στήριξης. Επίσης, γιατί οι μεν εμβολιασμοί προχωρούν αργά, οι δε νέες μεταλλάξεις του ιού υποχρεώνουν σε νέους εμβολιασμούς (ενδεχομένως με νέα εμβόλια), την ίδια ώρα που στις αναπτυσσόμενες χώρες η συντριπτική πλειονότητα του πληθυσμού μένει ανεμβολίαστη, πολλαπλασιάζοντας τον κίνδυνο μετάδοσης και τα λοκντάουν στις οικονομίες.
Αυτό δε που μπορεί να προκαλέσει την άνοδο των επιτοκίων είναι ένας εκτός ελέγχου πληθωρισμός. Τον οποίο πληθωρισμό προκαλεί τόσο η αύξηση της καταναλωτικής ζήτησης μετά το ξεκλείδωμα των οικονομιών και την αύξηση των αποταμιεύσεων, όσο και η αδυναμία αντίστοιχης αύξησης της προσφοράς εξαιτίας της (προσωρινής λόγω πανδημίας) έλλειψης εργατικών χεριών, της προκληθείσας δυσλειτουργίας στις διεθνείς αλυσίδες προμηθειών και της αύξησης του κόστους των πρώτων υλών (βλ. πίνακα).
Βεβαίως, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των κεντρικών τραπεζών, οι αυξήσεις των τιμών προκαλούνται από διαταραχές τής προσφοράς που σχετίζονται με την επιδημία και θεωρούνται παροδικές. Ωστόσο, εκτός του ότι η πανδημία έχει μακρύ δρόμο να διανύσει ακόμη, ο πληθωρισμός δεν περιορίζεται σε μόνο μερικές επιμέρους συνιστώσες του, αλλά είναι ευρείας βάσης, με κεντρικό πυρήνα την ενέργεια.
Στο μεταξύ, η παγκόσμια έλλειψη ημιαγωγών (microchips) που πλήττει την παγκόσμια αυτοκινητοβιομηχανία, απειλώντας παράλληλα την προσφορά καταναλωτικών ηλεκτρονικών προϊόντων, όπως τα smartphones, τείνει να εξελιχθεί σε πανδημία, αλλάζοντας την πολιτική και στρατηγική των εταιρειών, όπως και την εφοδιαστική αλυσίδα, και πιέζοντας αυξητικά τον πληθωρισμό.
Ο μόνος παράγοντας που φαίνεται ικανός να συγκρατήσει την πληθωριστική άνοδο είναι η επιβράδυνση της οικονομικής δραστηριότητας που, όχι τυχαία ίσως, ήδη συντελείται σε ΗΠΑ και Κίνα τους τελευταίους μήνες (βλ. διάγραμμα). Τάση η οποία, εφόσον συνεχιστεί, οδηγεί στον στασιμοπληθωρισμό, δηλαδή μια κατάσταση κρίσης στην οποία ο υψηλός πληθωρισμός συνδυάζεται με στασιμότητα στην παραγωγή, όπως συνέβη στη δεκαετία του ’70, για να ακολουθήσει η αύξηση των επιτοκίων τη δεκαετία του ’80. Με τη διαφορά ότι σήμερα το ποσοστό των παγκόσμιων χρεών ως προς το ΑΕΠ βρίσκεται σε επίπεδα-ρεκόρ (πάνω από 300%), ενώ οι αγορές είναι μια μεγάλη φούσκα: την τελευταία πενταετία στις ΗΠΑ η αγορά ακινήτων έχει ανατιμηθεί κατά 44% και οι μετοχές (S&P 500) κατά 111% !
