Οι διεθνείς οικονομικές εξελίξεις είναι καταιγιστικές: σοβαρή επιβράδυνση των ρυθμών οικονομικής μεγέθυνσης παγκοσμίως, καλπάζων πληθωρισμός και κατακόρυφη κάμψη της αγοραστικής δύναμης των μισθωτών, αύξηση επιτοκίων με ουρά, φθίνουσες χρηματοοικονομικές αποδόσεις, εξαπλούμενες εταιρικές χρεοκοπίες λόγω υπερδανεισμού και πόλεμος που προκαλεί ρήξεις στις διεθνείς αλυσίδες τροφοδοσίας, επισιτιστική κρίση και κλιμακούμενο προστατευτισμό. Όλα αυτά εν μέσω συνεχιζόμενης πανδημίας και επιδεινούμενης κλιματικής κρίσης..
Μεγαλύτερος κράχτης του δυστοπικού αυτού οικονομικού περιβάλλοντος δεν είναι άλλος από τις αγορές οι οποίες καταρρέουν.
Από τις αρχές του 2022 ως τις 19/5 οι χρηματιστηριακοί δείκτες της Γερμανίας και Γαλλίας υποχωρούν κατά 14%, της Ιαπωνίας κατά 13%, ενώ των ΗΠΑ κατά 18% (S&P500) και 27% (τεχνολογικός Nasdaq) αντίστοιχα όταν πτώση πάνω από 20% παραδοσιακά θεωρείται ως απαρχή μακροχρόνιας πτώσης (αγορά αρκούδας).
Παράλληλα οι αγορές κρατικών ομολόγων άρχισαν να υποχωρούν από τις αρχές Αυγούστου 2021 όταν έγινε αντιληπτός ο ανερχόμενος πληθωρισμός πριν ακόμη ξεσπάσει ο πόλεμος Ρωσίας-Ουκρανίας. Συγκεκριμένα, έκτοτε οι αποδόσεις των 10ετών κρατικών ομολόγων αυξήθηκαν 167 μονάδες βάσης (μ.β.) στις ΗΠΑ, 202 μ.β. στην Πορτογαλία και 313 μ.β. στην Ελλάδα υποδηλώνοντας και την υποβόσκουσα κρίση χρέους της χώρας (η αύξηση των αποδόσεων αντιστοιχεί σε κάμψη τιμών των ομολόγων).
Καθώς ο πόλεμος διαρκεί και οι οικονομικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας προβλέπεται να συνεχιστούν και μετά την παύση των εχθροπραξιών, σύμφωνα με το διακηρυγμένο στόχο των ΗΠΑ για τιμωρία και αλλαγή καθεστώτος στη Ρωσία, η αύξηση των τιμών του φυσικού αερίου, της ενέργειας και των τροφίμων αναμένεται να συνεχιστεί το 2022-2023.
Αυτό πρακτικά σημαίνει πως για την αντιμετώπιση του πληθωρισμού θα απαιτηθούν μέσα στο 2022 από 6 έως 8 αυξήσεις επιτοκίων από τη Fed και πιθανότατα την ΕΚΤ. Εξέλιξη που σε συνδυασμό με την μείωση των κερδών (λόγω οικονομικής στασιμότητας ή και ύφεσης) θα πλήξει περαιτέρω τις αγορές και θα αυξήσει το κόστος δανεισμού των επιχειρήσεων. Μία νέα κρίση ιδιωτικών και κρατικών χρεών προδιαγράφεται στον ορίζοντα με πρώτο θύμα την Σρι Λάνκα η οποία κήρυξε αδυναμία πληρωμών σε εξωτερικό της χρέος 7 δις (επί συνόλου 50 δις) μέχρις ότου αυτό αναδιαρθρωθεί. Οι οικονομολόγοι φοβούνται ότι η Σρι Λάνκα θα μπορούσε να είναι η πρώτη σε ένα κύμα χρεοκοπιών, καθώς άλλες χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος όπως οι Αίγυπτος, Τυνησία και Πακιστάν παλεύουν με ανεξέλεγκτες κρίσεις πληθωρισμού και προσφοράς.
Πρόκειται για μία πρωτοφανή παγκόσμια οικονομική, γεωπολιτική και εν τέλει κοινωνική κρίση, χειρότερη αυτής του 1929 λόγω της παγκοσμιοποίησης και της πολλαπλής φούσκας των αγορών, στην οποία η αστική τάξη της Ελλάδας εισέρχεται με πολλές ψευδαισθήσεις περί ισχυρής εθνικής οικονομίας, χάρις στην ευρωπαϊκή ενίσχυση της ΕΚΤ και του Ταμείου Ανάκαμψης, την άνοδο του τουρισμού και το μαξιλάρι των 35-40 δις που όμως είναι πεπερασμένου βεληνεκούς και χρονικής διάρκειας.
Δυστυχώς, οι ψευδαισθήσεις διαπερνούν και το στρατόπεδο της Αριστεράς με τον ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ να πιστεύει πως με τις 5+1 δεσμεύσεις του Αλέξη Τσίπρα ως κορμό κυβερνητικού προγράμματος μπορεί να δαμάσει τον αφηνιασμένο τίγρη των αγορών σε μία συμμαχική κυβέρνηση με το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ. Θυμίζουμε πως το γενικόλογο πρόγραμμα του κόμματος αναφερόταν στην ύπαρξη πολλαπλών κρίσεων αλλά καταρτίστηκε πριν ακόμη ξεσπάσει η «τέλεια καταιγίδα», με την προοπτική εξόδου από την πανδημία, και τη σταδιακή επιστροφή στην ομαλότητα στη βάση μιας καλύτερης και αποτελεσματικότερης διαχείρισης των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης από μία προοδευτική και συμμαχική κυβέρνηση. Αυτά πια δεν υφίστανται ως δυνατότητα και προοπτική και επείγει η κατάρτιση ενός πραγματικά καινοτόμου και ριζοσπαστικού προγράμματος κοινωνικής αλλαγής.
Στο βαθμό που η νέα πολιτική ηγεσία υπό τον Αλέξη Τσίπρα δεν αντιληφθεί την δραματική αλλαγή που προκαλεί ο πόλεμος και η κρίση και την ανάγκη για αλλαγή προγραμματικής πορείας, οφείλει η αριστερή αντιπολίτευση (Ομπρέλα) εντός του ΣΥΡΙΖΑ να αναλάβει σχετική δράση αποτινάσσοντας τις δικές της αυταπάτες περί συμφωνίας με την ηγεσία στο μετριοπαθές πολιτικό της σχέδιο και πρόγραμμα. Γιατί οι ουσιαστικές διαφωνίες που προέκυψαν στη διάρκεια της τελευταίας τριετίας με την ηγεσία δεν μπορεί να περιορίζονται στα ζητήματα των δημοκρατικών διαδικασιών, του καταστατικού και της οργάνωσης και λειτουργίας του κόμματος. Αναγκαστικά έχουν πολιτικό και προγραμματικό υπόβαθρο το οποίο ως σήμερα η Ομπρέλα δεν ήθελε να αναγνωρίσει.
Αν υπάρχει, λοιπόν, ένα καλό στην τρέχουσα γενικευμένη κρίση αυτό είναι η συνειδητοποίηση των ελλείψεων και αδυναμιών της Αριστεράς και η επιτακτική ανάγκη ανάληψης δράσης για την ανασυγκρότησή της. Ο χρόνος τρέχει, τικ-τακ, τικ-τακ…
Κώστας Καλλωνιάτης
