Στα χρόνια της θητείας του αποψιλώθηκαν περίπου 2 δισεκατομμύρια δέντρα στον Αμαζόνιο. Στα χέρια πολιτών, οπαδών του κυρίως, υπάρχουν πολύ περισσότερα όπλα από όσα διαθέτουν μαζί στρατός και αστυνομία. Τριάντα εκατομμύρια άνθρωποι ζουν σε συνθήκες απόλυτης φτώχειας, ενώ ο μέσος μισθός είναι σήμερα στα χειρότερα επίπεδα των τελευταίων 28 χρόνων. Η διαχείριση της πανδημίας ήταν τραγική και κόστισε 688.000 νεκρούς, που είναι το υψηλότερο νούμερο θανάτων μετά τις ΗΠΑ.
Ο Ζαϊρ Μπολσονάρου ήταν ένας τραγικός στις αποφάσεις του και στους χειρισμούς του πρόεδρος για τη Βραζιλία, που βρέθηκε αρκετές φορές αντιμέτωπος με το Ανώτατο Δικαστήριο της χώρας, στην προσπάθεια του να καταργήσει βασικές αρχές του πολιτεύματος και να ενισχύσει τη δική του εξουσία. Το περασμένο καλοκαίρι και βλέποντας το φάσμα της ήττας του να ζυγώνει ξεκίνησε μια πολιτική κινδυνολογίας από τη μια και παροχής φτηνών επιδομάτων από την άλλη. Οι μιλιταριστές οπαδοί του ξεκίνησαν τον εκφοβισμό των φτωχών ανθρώπων συνεπικουρούμενοι σε πολλές περιπτώσεις από την επίσημη εκκλησία. Ο αντίπαλός του, ο Ιγκνάσιο Λούλα παρουσιάστηκε μετά τον πρώτο γύρο των εκλογών περίπου ως ο εκπρόσωπος του σατανά επί γης. Ψέμματα, συκοφαντίες, συνωμοσιολογία χαρακτήρισαν την προεκλογική στρατηγική του ακροδεξιού θαυμαστή του Τραμπ. Ακόμα και την ημέρα των εκλογών υπήρξαν καταγγελίες για «επιστράτευση» της αστυνομίας στην προσπάθεια να παρεμποδιστούν αριστεροί ψηφοφόροι να φτάσουν στις κάλπες. Στην παλέτα των επιχειρημάτων του υπήρχαν έτοιμες οι θεωρίες αμφισβήτησης μιας πιθανής εκλογικής του ήττας. Το ερώτημα είναι θα τις επιστρατεύσει τώρα που έχασε έστω και οριακά τη μάχη, όσο και αν επιστράτευσε… Θεό και δαίμονες.
Ξεκινά η μάχη με το χρόνο
Για τον Λούλα η νίκη έχει ιδιαίτερη σημασία, ακριβώς γιατί ήρθε κάτω από τέτοιες συνθήκες, απέναντι σε έναν αντίπαλο, που θεωρεί το «ευ αγωνίζεσθαι» ως αδυναμία. Είναι μια νίκη της δημοκρατίας, αλλά όχι και η τελική νίκη. Τώρα έρχεται η αναμέτρηση με την πραγματικότητα.
Τα πράγματα δεν θα είναι καθόλου εύκολα για τον καινούριο πρόεδρο. Η κατάσταση της οικονομίας είναι τραγική, τα ταμεία άδεια, ο πληθωρισμός καλπάζει, η αποβιομηχάνιση των τελευταίων δεκαετιών έχει αφήσει πολύ κόσμο άνεργο και χωρίς προοπτική. Το Κογκρέσο δεξιοκρατείται και είναι σίγουρο ότι θα προσπαθεί να βάζει εμπόδια σε οποιεσδήποτε προσπάθειες για δημοκρατικές ή κοινωνικές μεταρρυθμίσεις. Ο διχασμός στον οποίο πόνταρε «όλα του τα λεφτά» ο Μπολσονάρου, καλλιεργώντας το μίσος εναντίον της Αριστεράς δεν θα ξεπεραστεί από τη μια μέρα στην άλλη. Ο ίδιος ο Λούλα που πλησιάζει τα 80, πιθανώς να έχει τις ίδιες δυσκολίες, που είχε και προεκλογικά να επικοινωνήσει με ένα κοινό που μπορεί να μην είναι ιδιαίτερα υψηλού μορφωτικού επιπέδου, και έχει μάθει στα σύντομα και απλοϊκά μήνυματα κρατώντας το βλέμμα του κολλημένο στο smartphone. Η ακροδεξιά ψηφιακή αντιπολίτευση δεν θα κοπάσει. Πολλοί αναρωτιούνται ακόμα και αν ο απερχόμενος Πρόεδρος θα «καταδεχτεί» να παραδώσει το προεδρικό μέγαρο στον αντίπαλό του. Ακόμα και αν τελικά η διαδοχή γίνει με σχετικά ομαλό τρόπο, ο μήνας του μέλιτος θα είναι εξαιρετικά σύντομος. Ο Μπολσονάρου θα ποντάρει σε μια λογική παρένθεσης και θα συνεχίσει να ονειρεύεται «εκδίκηση». Οι ακροδεξιοί ποτέ δεν παραδέχονται τις ήττες τους. Ο Λούλα δεν θα έχει περιθώρια για χάσιμο χρόνου. Θα πρέπει να αποδείξει γρήγορα ότι μπορεί και κυρίως ότι είναι αποφασισμένος να γυρίσει τη σελίδα της βραζιλιάνικης ιστορίας.
Μια νίκη που ξεπερνά τα εθνικά σύνορα
Το αποτέλεσμα των εκλογών στη Βραζιλία είναι παρόλα αυτά ιστορικό. Σημαντικό για το μέλλον της χώρας, αλλά και για ολόκληρη τη Λατινική Αμερική, που φαίνεται να δικαιώνει σε μεγάλο βαθμό τη θεωρία για την «ροζ παλίρροια», που σαρώνει τις αντιδραστικές κυβερνήσεις της περασμένης δεκαετίες. Στις περισσότερες χώρες της περιοχής υπάρχουν πια προοδευτικές κυβερνήσεις, που δεν επαγγέλονται το σοσιαλισμό και την επανάσταση, αλλά σίγουρα απορρίπτουν το νεοφιλελευθερισμό και θα επιδιώξουν μια πιο κοινωνική στροφή, που μπορεί να βελτιώσει τη ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων, που ζουν σε συνθήκες σκληρής φτώχειας, ταλαιπωρήθηκαν επιπρόσθετα από την πανδημία και απειλούνται τώρα και από την παγκόσμια κρίση της ενέργειας. Μεξικό, Χιλή, Κολομβία, Αργεντινή, Περού, Βολιβία. Η συνεργασία αυτών των κυβερνήσεων της κεντροαριστεράς, αν μπορέσει να ξεπεράσει ιστορικές αντιπαλότητες και προκαταλήψεις μπορεί να γεννήσει ελπίδες και να είναι και μια απάντηση σε πιθανές τρικλοποδιές από το «μεγάλο αδερφό» στο Βορρά. Τις ΗΠΑ, που πάντα έβλεπαν τη Νότια Αμερική ως πίσω αυλή τους και ήθελαν να καθορίζουν αυτές την πορεία της και το βαθμό πραγματικής ανεξαρτησίας της.
Κώστας Αργυρός
