Ποια εκτιμάτε ότι θα είναι η έκβαση του πολέμου;
Η επικράτηση της Ρωσίας θα είναι ολοκληρωτική. Δεν υπάρχει άλλος δρόμος. Θα πρέπει να συνθηκολογήσει ο πρόεδρος της Ουκρανίας, καθώς δεν υπάρχει περίπτωση να βοηθηθεί από τους συμμάχους, διότι αυτό θα σήμανε έναν γενικευμένο πόλεμο. Επομένως, όσο πιο σύντομα συνθηκολογήσει, τόσο πιο σύντομα θα τελειώσει ο πόλεμος.
Οι τέσσερις όροι που βάζει ο Πούτιν [αναγνώριση Κριμαίας ως ρωσικού εδάφους, «αποναζιστικοποίηση» της ουκρανικής κυβέρνησης, «ουδέτερο καθεστώς» Κιέβου και αναγνώριση από την Ουκρανία των «αυτονομίστικων δημοκρατιών» του Ντόνετσκ και του Λουκάνσκ ως ανεξάρτητων εδαφών] καταργούν, ουσιαστικά, το Διεθνές Δίκαιο;
Οι αξιώσεις του Πούτιν παραβιάζουν βασικές παραμέτρους της διεθνούς δικαιοταξίας και πολιτικής, απαιτώντας από μια ηττημένη χώρα να αναγνωρίσει αλλαγή συνόρων. Αν η Ουκρανία δεχτεί τους όρους, η Δύση τι θα κάνει; Το Διεθνές Δίκαιο είναι αρκετά εύπλαστο. Δημιουργείται ανάλογα με το τι συμβαίνει. Απαγορεύει τη χρήση βίας ή την απειλή χρήσης βίας, απαγορεύει την επίθεση, απαγορεύει την αλλαγή συνόρων με τη βία. Όλα αυτά έχουν παραβιαστεί. Αν, όμως, υπογραφεί νέο Διεθνές Δίκαιο, που τα αναγνωρίζει όλα αυτά, και συμπαρασύρει και την ευρύτερη κοινότητα των κρατών να το αναγνωρίσουν, τότε θα έχουμε μια οπισθοδρόμηση μεν, αλλά νέο Διεθνές Δίκαιο. Υπάρχει και η περίπτωση να φτάσουμε σε ένα παράδοξο. Η Ουκρανία να αναγνωρίζει νέα σύνορα δικά της, και εμείς να μην της τα αναγνωρίζουμε. Αλλά οι σύμμαχοι της Ρωσίας, που είναι γύρω στα 30 κράτη, να το κάνουν. Οπότε εκεί θα έχουμε μια άλλη τάση. Και ο Πούτιν θα έχει πετύχει έναν νέο διπολισμό.
Η κίνηση της Ευρώπης να στρατιωτικοποιηθεί μπορεί να προκαλέσει πολιτικές εξελίξεις;
Η Ευρώπη είναι σε πλήρη στρατιωτική εξάρτηση από τις ΗΠΑ, με τη συμμετοχή της στο ΝΑΤΟ, και είναι σε πολύ υψηλό ποσοστό ενεργειακά εξαρτημένη από την Ρωσία. Οι εξαρτήσεις της Ευρώπης θα ήταν καλό να μην υπάρχουν. Θα έπρεπε –θα έλεγε κανείς– να έχει δικό της στρατό και δική της ενέργεια. Δεν μπορεί να τα καταφέρει και στα δύο μέτωπα. Επομένως, η Ευρώπη είναι στη μέση και δεν έχει τη δυνατότητα να ανταπεξέλθει σε αυτή τη σύγκρουση.
Ποια θα είναι η θέση της Ευρώπης, την επόμενη μέρα; Ποια μπορεί να είναι το όραμα και η πολιτική της Αριστεράς, σε αυτή τη συγκυρία που διαμορφώνεται για την Ευρώπη;
Η Ευρώπη θα προσπαθήσει να φτιάξει στρατό. Επομένως, η Αριστερά θα πρέπει να διαμορφώσει ένα άλλο αίτημα, που παρά τη στρατιωτικοποίηση –για την οποία επίσης πρέπει να πάρει θέση– να υποστηρίζει την απεξάρτηση από εξωτερικά κέντρα, όπως είναι το ΝΑΤΟ και οι ΗΠΑ. Η ευρωπαϊκή Αριστερά δεν φαίνεται να κάνει καν τέτοιες σκέψεις. Εδώ έχουμε ένα αδιέξοδο.
Φαίνεται πως τα κράτη μέλη της ΕΕ και οι θεσμοί της δεν είχαν ως απόλυτο πρόταγμα την ειρήνη. Θα μπορούσαν να είχαν γίνει διαφορετικοί χειρισμοί, πριν φτάσουμε σε αυτό το σημείο; Έγινε λάθος εκτίμηση για τον Πούτιν;
Ο Πούτιν ήταν για πολλά χρόνια ειλικρινής. Πρώτον, φτιάχνει μικρο-κράτη δορυφόρους, που τα αναγνωρίζει μόνο η Ρωσία. Έχει τέσσερα πέντε γύρω του, με ρωσικά διαβατήρια. Και έχει πει ότι δεν θα ανεχθεί η Ουκρανία να γίνει κομμάτι της Δύσης. Δεύτερον, στην Κεντρική Ασία αλλά και στην Ουκρανία, την Λευκορωσία έχει φτιάξει καθεστώτα, όχι απλώς φιλικά στην Ρωσία, αλλά οικονομικά και γεωστρατηγικά υποτελή. Ενώ η Δύση είχε κάνει μια άτυπη συμφωνία, ο Πούτιν έδειξε τα δόντια του στην Ουκρανία, όταν η Δύση προσπάθησε να πλησιάσει γεωγραφικά και γεωστρατηγικά.
Η Ευρώπη πώς μπορούσε να πιέσει για να αποφευχθούν αυτές οι εξελίξεις;
Η κατάληψη της Ουκρανίας χωρίς κυρώσεις ή αντιδράσεις είχε ήδη γίνει, το 2014. Τι έκανε η Δύση τότε; Και γιατί συνέχισε;
Από τον πόλεμο έχει προκύψει ένα τεράστιο προσφυγικό κύμα, με την Ευρώπη, που όλα τα προηγούμενα χρόνια έχτιζε τείχη, να είναι γυμνή από προσφυγική πολιτική.
Η Ευρώπη έχοντας οικοδομήσει, όχι μόνο τείχη, αλλά και έναν πολύ σκληρό λόγο απέναντι στους πρόσφυγες, εφαρμόζοντας με το ζόρι τη Σύμβαση της Γενεύης και το προσφυγικό δίκαιο και αποφεύγοντας την ανακατανομή των βαρών μεταξύ κρατών-μελών, έστρωσε το χαλί στον ακροδεξιό λόγο, ο οποίος διατρέχει πια σχεδόν όλο το πολιτικό φάσμα και βοήθησε ακροδεξιά κόμματα να βρεθούν συνέταιροι σε πολλές κυβερνήσεις. Κάνοντας αυτό το τεράστιο λάθος, ενώ είχε τα οικονομικά και πολιτικά μέσα για την υποδοχή προσφύγων και μεταναστών, έχει βρεθεί με πολλαπλάσιους πρόσφυγες, που μπορεί να φτάσουν τα 5 ή 7 εκατομμύρια. Υπέπεσε δε στο σφάλμα να μιλήσει για καλούς και κακούς πρόσφυγες, λευκούς και μαύρους, όπως ακούσαμε και από τον αρμόδιο έλληνα υπουργό. Τώρα βλέπουμε την Πολωνία, μία από τις χώρες του Βίσεγκραντ που πρωτοστάτησαν σε αυτή την αντιπροσφυγική πολιτική, να αναγκάζεται να υποδεχτεί τους Ουκρανούς. Θα πρέπει αυτή να οργανώσει μια ισοκατανομή των προσφύγων! Είναι τραγωδία για την ΕΕ, να μην μπορεί να διαχειριστεί με έναν ορθολογικό, ανθρωπιστικό και σύμφωνα με τα νομικά κεκτημένα τρόπο το προσφυγικό.
Ενώ ο πόλεμος μαίνεται, δεν έχουν διασφαλιστεί ανθρωπιστικοί διάδρομοι και ο κόσμος είναι εγκλωβισμένος σε φλεγόμενες πόλεις. Μπορεί να υπάρξει παρέμβαση;
Το Συμβούλιο Ασφαλείας δεν μπορεί να παρέμβει, καθώς μετέχει σε αυτό η Ρωσία και μπλοκάρει την όποια απόφαση. Ούτε η ΕΕ μπορεί να πάρει τέτοια απόφαση και το ΝΑΤΟ δεν το κάνει για να μην οδηγηθούμε σε έναν γενικευμένο πόλεμο. Η προστασία των προσφύγων –ως εσωτερικοί πρόσφυγες μέσα στην Ουκρανία– επαφίεται μόνο στη βούληση και τη συμφωνία, μεταξύ των δύο μερών. Και η ενημέρωση για αυτό το ζήτημα είναι πολύ περιορισμένη.
Ειδικά δε μετά το μπλόκο που επιβλήθηκε από την ΕΕ στα ρωσικά πρακτορεία ειδήσεων, η ενημέρωση είναι ακόμα πιο περιορισμένη.
Η Δύση έκανε ένα τεράστιο σφάλμα, μια τρομακτική οπισθοδρόμηση, δεν ξέρουμε τι λέει η άλλη πλευρά, την προπαγάνδα της Ρωσίας.
Τελικά η Ευρώπη είναι γυμνή, και δεν εννοούμε από στρατούς.
Είναι πράγματι γυμνή, λόγω της εξάρτησής της, όπως είπαμε, σε στρατιωτικό και ενεργειακό επίπεδο. Κυρίως, όμως, είναι γυμνή στο επίπεδο της δημοκρατίας της. Σε αυτό το επίπεδο, είχε διολισθήσει στο προσφυγικό ζήτημα. Και παράλληλα δεν είχε ασχοληθεί σοβαρά με την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Εν τω μεταξύ, ξεπήδησαν ακροδεξιές κυβερνήσεις σε πάρα πολλές χώρες, με κίνδυνο ακόμα και στην Γαλλία να γίνει αυτό. Και εδώ προκύπτει ένα ακόμα ζήτημα. Τι θα γίνει με τις ταξιαρχίες ακροδεξιών ναζιστών της Ουκρανίας, τις οποίες χάιδευε ή χαϊδεύει ακόμα η κυβέρνηση. Αυτές οι ένοπλες ομάδες θα παίξουν ρόλο. Και είναι μια πολύ σημαντική παράμετρος για την επόμενη μέρα. Είτε συνθηκολογήσει είτε όχι ο Ζελένσκι, με τη βία θα λυθεί και αυτό το πρόβλημα. Τίθεται ένα ακόμα ερώτημα για τον ρόλο των ρωσόφωνων/ρωσόφιλων της Ουκρανίας, που αποτελούν ένα πολύ υψηλό ποσοστό του πληθυσμού. Όταν φτάνει ο ρωσικός στρατός, ποιος ο ρόλος τους; Είναι απελευθερωτές; Είναι καταπιεστές; Επειδή φαίνεται ότι βομβαρδίζονται και αυτές οι περιοχές, μήπως πρόκειται και για έναν διάχυτο εμφύλιο πόλεμο;
O Κωνσταντίνος Τσιτσελίκης είναι καθηγητής στο Τμήμα Βαλκανικών, Σλαβικών & Ανατολικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, με γνωστικό αντικείμενο «Διεθνείς Οργανισμοί και Θεσμικό Πλαίσιο Προστασίας των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων».
Ζωή Γεωργούλα, Ιωάννα Δρόσου
Πηγή: Η Εποχή
