Το αποτέλεσμα των εκλογών τις 25ης Ιουνίου ανοίγει έναν μεγάλο κύκλο ανάλυσης, ερμηνείας και αιτιολογίας. Όμως, αυτή η άνοδος της alt-right στην Ελλάδα μήπως απλά είναι αποτέλεσμα μίας κοινωνίας η οποία έχει κανονικοποιήσει στο μυαλό της τις πρακτικές και την πολιτική ενός παγκόσμιου πολιτικού κύματος που μαστίζει τόσο την Ευρώπη, όσο και την Αμερική;
Ο ΣΥΡΙΖΑ παρά τη θεαματική του πτώση, συνεχίζει να διατηρεί τη θέση του ως το μεγαλύτερο (εκλογικά) αριστερό κόμμα στην Ευρώπη. Όμως, αυτή η πραγματικότητα μάλλον είναι δυσάρεστη και θα έπρεπε να προβληματίζει τους πάντες. Η alt-right σταδιακά εδραιώνεται ως η πλέον ισχυρή πολιτική δύναμη κι αυτό είναι ένα πρόβλημα από μόνο του. Ως ένα οπισθοδρομικό, επικίνδυνο και λαικιστικό κίνημα, η alt-right προωθεί ακατάπαυστα την ξενοφοβία, τον αυταρχισχμό και τον ρατσισμό ως απάντηση στην παγκοσμιοποίηση και τη διάβρωση φαντασιακών παραδοσιακών αξιών. Η ελκυστικότητα αυτού του κινήματος έγκειται στην ικανότητα του να εκμεταλλεύεται τις ανησυχίες κι απογοητεύσεις του κοινωνικού συνόλου, εκφράζοντας κενές λύσεις και θέτοντας περιθωριοποιημένες ομάδες σε αποδιοπομπαίους τράγους.
Η απάντηση σε αυτήν τη ζοφερή πραγματικότητα πλέον ορθώνεται ως η διαμόρφωση μίας alt-left στρατηγικής από δυνάμεις της Αριστεράς. Διαπιστώνουμε πως η στρογγυλοποίηση των αριστερών ιδεών κι αξιών από κόμματα της Αριστεράς κι η εμμονή σε απροσδιόριστες προοδευτικές και δημοκρατικές αναφορές έχουν μία αποκλειστικά φιλελεύθερη γείωση, χωρίς δυνατότητα κοινωνικής και ταξικής διάστασης.
Η ευρωπαϊκή Αριστερά κι ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να επαναξιολογήσουν τις στρατηγικές τους και να προσαρμοστούν στο μεταβαλλόμενο πολιτικό τοπίο. Τα παραδοσιακά κόμματα του αριστερού φάσματος συχνά απέτυχαν να αντιμετωπίσουν τις ανησυχίες της εργατικής τάξης, οδηγώντας σε απώλεια υποστήριξης μεταξύ της παραδοσιακής τους βάσης. Υπάρχουν 3 σημεία στα οποία πρέπει να σταθεί η Αριστερά:
Επανεξετάζοντας την παγκοσμιοποίηση: Είναι μία παραδοχή ότι οι αρνητικές επιπτώσεις της παγκοσμιοποίησης έχουν συμβάλει στην άνοδο του δεξιού λαϊκισμού. Η Αριστερά θα πρέπει να αντιμετωπίσει τις ανησυχίες εκείνων που έχουν επηρεαστεί αρνητικά από την παγκοσμιοποίηση, χωρίς όμως να παραστρατεί από τη δεδομένη υποστήριξη της διεθνούς αλληλεγγύης και συνεργασίας. Αυτό προυποθέτει τη δημιουργία ενός προοδευτικού και περιεκτικού οράματος για την παγκοσμιοποίηση που ωφελεί όλους τους πολίτες.
Έμφαση στην οικουμενικότητα: Η ευρωπαϊκή Αριστερά πρέπει να απομακρυνθεί από τις πολιτικές της αποκλειστικής ταυτότητας και να επικεντρωθεί σε οικουμενιστικές αρχές. Να υποστηρίζει την κοινωνική δικαιοσύνη, την ισότητα και την αλληλεγγύη για όλες τις κοινωνικές ομάδες, αντί να δίνει προτεραιότητα αποκλειστικά σε συγκεκριμένες ταυτότητες. Ιδίως σε μία περίοδο όπου ο υπερδικαιοματισμός τείνει στην αποξένωση μελών της κοινωνίας από δίκαιες και δεδομένες διεκδικήσεις των ταυτοτήτων αυτών. Δίνοντας βάση σε καθολικές αξίες (όπως θα έπρεπε να θεωρούνται), η Αριστερά μπορεί να προσφέρει μία εναλλακτική απέναντι στη διχαστική ρητορική της alt-right.
Επανασύνδεση με την εργατική τάξη: Πρέπει να υπερτονιστεί η σημασία της κατανόησης των υλικών ανησυχιών της εργατικής τάξης και της προσφοράς απτών λύσεων. Η Αριστερά υποχρεούται να αντιμετωπίσει την οικονομική ανισότητα, την ανεργία και τη διάβρωση των δικαιωμάτων των εργαζομένων. Αντιμετωπίζοντας ρεαλιστικά αυτά τα ζητήματα, η Αριστερά μπορεί να ανακτήσει την εμπιστοσύνη και την υποστήριξη των ψηφοφόρων της εργατικής τάξης που έχουν στραφεί στην alt-right από απογοήτευση.
Η σημερινή πολιτική εικόνα αποδεικνύει ότι πρέπει να αποφευχθεί πλέον ένας φιλελεύθερος εφησυχασμός που είχε επικρατήσει. Βλέπουμε συνεχώς ως τάση της Αριστεράς να βασίζεται στις αποτυχίες της Δεξιάς για την πολιτική της επιτυχία (το σύνδρομο του «ώριμου φρούτου»). Η Αριστερά οφείλει να αναπτύξει τη δική της θετική ατζέντα και να συμμετάσχει ενεργά στους πολιτικούς αγώνες του αύριο. Αντί να αντιδρά απλώς με έναν στείρο καταγγελτικό λόγο και σκανδαλολογία προς τα δεξιά, η Αριστερά θα πρέπει να διεκδικήσει το δικό της όραμα και να εργαστεί ενεργά για την πραγματοποίησή του εμπνέοντας την κοινωνία σε συστράτευση μαζί της.
Τα παραπάνω, βέβαια, προυποθέτουν ριζική αλλαγή. Υιοθέτηση, δηλαδή, πιο ριζοσπαστικών και μετασχηματιστικών μέτρων για να αμφισβητήσει έμπρακτα την υπάρχουσα κοινωνική και οικονομική καθεστηκυία. Αρθρώνοντας ένα σαφές εναλλακτικό όραμα και προτείνοντας συστημικές αλλαγές που θα αντιμετωπίσουν τις βαθύτερες αιτίες των κοινωνικών αδικιών. Προτεραιοποίηση, λοιπόν, των οικονομικών ανισοτήτων και της ταξικής πάλης. Μία ανανεωμένη εστίαση σε οικονομικά ζητήματα, όπως η αναδιανομή του πλούτου, τα εργασιακά δικαιώματα και η κοινωνική πρόνοια μπορεί να βοηθήσει στην γιγάντωση της κοινωνικής απεύθυνσης της Αριστεράς. Αντιμετωπίζοντας, δηλαδή, αυτές τις προαναφερθείσες υλικές ανησυχίες των απλών ανθρώπων, η Αριστερά μπορεί να επανακτήσει την εμπιστοσύνη και την υποστήριξη τους.
Φυσικά δεν μπορεί να παραβλεφθεί η ενασχόληση με ζητήματα που σχετίζονται με την ταυτότητα, τις αξίες και την πολιτιστική ηγεμονία. Προσφέροντας εναλλακτικές πολιτιστικές αφηγήσεις και αμφισβητώντας τις κυρίαρχες ιδεολογίες, η Αριστερά μπορεί να αναδιαμορφώσει τον δημόσιο λόγο και να δημιουργήσει χώρο για προοδευτικές ιδέες έχοντας ως στόχο τη ριζική αλλαγή της κοινωνίας. Μία αλλαγή η οποία είναι στενά συνυφασμένη με ένα διαχρονικό αίτημα αναδιαμόρφωσης της Παιδείας ιδίως στην Ελλάδα.
Η ζοφερή πραγματικότητα που λαμβάνει πλέον τη μορφή μίας κρίσης για τη Δημοκρατία αν λάβουμε υπόψην μας την άνοδο της Ακροδεξιάς, δεν θα έπρεπε να μας φοβίζει. Η Αριστερά δεν φοβήθηκε ποτέ τη σύγκρουση, διότι είχε πάντοτε απύθμενη αυτοπεποίθηση για την υπεροχή των ιδεών και των αξιών της. Ο Αντόνιο Γκράμσι είχε πει πως «η κρίση έχει να κάνει με το γεγονός ότι το παλιό πεθαίνει, αλλά το καινούργιο δεν μπορεί να γεννηθεί». Αυτό το καινούργιο πρέπει να γεννήσει η Αριστερά. Το οφείλουμε στους εαυτούς μας, το οφείλουμε στην κοινωνία.
Κίμωνας Τζον Αποστολάκης
