O Κεν Λόουτς [Ken Loach] ανταποκρίθηκε άμεσα στην πρόσκλησή μας. Μάς δέχτηκε στο γραφείο του, που είναι σκαρφαλωμένο στη σοφίτα ενός παλιού κτιρίου στην καρδιά του Σόχο. Ήπιαμε τσάι και αισθανθήκαμε σαν να γνωριζόμαστε χρόνια. Αυτός ο «θρύλος» του βρετανικού κινηματογράφου είναι σεμνότατος, άμεσος, ουσιαστικός και αθεράπευτα αισιόδοξος. Αεικίνητος και δραστήριος στα 86 του, δεν έχει κενό στο πρόγραμμα του για τους επόμενους έξι μήνες. Μάς μίλησε για την πολιτική, την τέχνη, τον βρετανικό βορρά, τα ΜΜΕ. Μετά τη συζήτηση φύγαμε αναπτερωμένοι, όπως πάντοτε όταν συναντάμε αριστερούς «παλιάς κοπής», γνήσιους, «χωρίς φτιασίδι», που λέει κι ο Σεφέρης. Εκείνος έφυγε για το συνδικάτο.
O Κεν Λόουτς [Ken Loach] ανταποκρίθηκε άμεσα στην πρόσκλησή μας. Μάς δέχτηκε στο γραφείο του, που είναι σκαρφαλωμένο στη σοφίτα ενός παλιού κτιρίου στην καρδιά του Σόχο. Ήπιαμε τσάι και αισθανθήκαμε σαν να γνωριζόμαστε χρόνια. Αυτός ο «θρύλος» του βρετανικού κινηματογράφου είναι σεμνότατος, άμεσος, ουσιαστικός και αθεράπευτα αισιόδοξος. Αεικίνητος και δραστήριος στα 86 του, δεν έχει κενό στο πρόγραμμα του για τους επόμενους έξι μήνες. Μάς μίλησε για την πολιτική, την τέχνη, τον βρετανικό βορρά, τα ΜΜΕ. Μετά τη συζήτηση φύγαμε αναπτερωμένοι, όπως πάντοτε όταν συναντάμε αριστερούς «παλιάς κοπής», γνήσιους, «χωρίς φτιασίδι», που λέει κι ο Σεφέρης. Εκείνος έφυγε για το συνδικάτο.
Σ’ αυτό το ζοφερό περιβάλλον, πού έγκειται κατά τη γνώμη σας η ελπίδα;
Η ελπίδα έγκειται στο ότι οι άνθρωποι πάντα αντιστέκονται και πως κατά βάθος είμαστε «καλοί γείτονες», που στηρίζουμε ο ένας τον άλλο. Πηγαίνετε σε μια εργατική συνοικία και θα δείτε ακόμα τι σημαίνει αλληλεγγύη. Μην την ψάξετε σε κυριλέ γειτονιές με περιφραγμένα πολυτελή συγκροτήματα. Οι απλοί άνθρωποι πάντα αντιστέκονται. Έχουν αίσθηση κοινωνικής δικαιοσύνης, αλλά και οργή, γι’αυτό αντιδρούν. Η αντίσταση όμως θα εξανεμιστεί χωρίς σωστή καθοδήγηση.
Κινήματα ή κόμματα; Συνδυασμός των δύο;
Πρέπει να βρεθεί τρόπος κατάληψης της εξουσίας. Κι ο Τρότσκι είχε μιλήσει για την κρίση ηγεσίας του προλεταριάτου. Κι αυτό ισχύει μετά από έναν αιώνα, όπως αποδείχτηκε και από τον σταλινισμό και τώρα από τους Σοσιαλδημοκράτες του Εργατικού Κόμματος, που οδηγούν τα ριζοσπαστικά κινήματα προς ένα οικονομικό μοντέλο που τα καταστρέφει. Απορροφά κάθε μορφή αντίστασης και την οδηγεί στην αυτοκαταστροφή.
Οικειοποιείται τα αιτήματά τους και τα αλλοιώνει.
Όχι απλά τα αλλοιώνει. Τα στρέφει προς την εκ διαμέτρου αντίθετη κατεύθυνση, προς ενίσχυση των μεγάλων οικονομικών συμφερόντων. Και τολμούν να αυτοαποκαλούνται «Εργατικοί». Η απόλυτη αντίφαση.
Και ο ρόλος της Τέχνης σ’αυτό το τοπίο;
Φοβάμαι πως θα απαντήσω κοινότοπα. Υπάρχει το σλόγκαν των Αμερικανών «Wobblies»: «Ξεσήκωσε, μόρφωσε, οργάνωσε». Νομίζω πως η λογοτεχνία, η μουσική, η ζωγραφική κι ο κινηματογράφος μπορούν να κεντρίσουν και να προβληματίσουν τον κόσμο. Αλλά μπορεί η τέχνη να είναι και αντιδραστική, π.χ. να προτείνει επίλυση των προβλημάτων χρησιμοποιώντας τη βία. Οι ταινίες έχουν εμπορευματοποιηθεί ως προς το περιεχόμενο, γιατί προσελκύουν τεράστιες επενδύσεις και, κατά συνέπεια, πρέπει να αποφέρουν κέρδος. Απευθύνονται στο γούστο των μαζών, όπως τα McDonald. Η τέχνη κινητοποιεί, εκπαιδεύει λίγο και δεν οργανώνει καθόλου. Και το τελευταίο είναι το σημαντικότερο για μένα. Η τέχνη διαμορφώνει συνειδήσεις, κατεβάζει τον κόσμο στον δρόμο, θέτει ερωτήματα, αλλά μέχρι εκεί. Παρακολουθεί κανείς μια ταινία. Μετά τι κάνει όταν φύγει από τον κινηματογράφο; Αυτό μετράει.
Πώς θα μετατραπεί δηλαδή ο προβληματισμός σε δράση.
Τα πάντα είναι θέμα οργάνωσης. Το να έρθεις στην εξουσία με ψεύτικες υποσχέσεις και χωρίς συγκεκριμένο πρόγραμμα αλλαγών δεν είναι το ζητούμενο, αφού χωρίς στόχους δεν οδηγούμαστε πουθενά.
Ο Δημήτρης Μπούκας είναι πανεπιστημιακός στον χώρο της Ψηφιακής Πολιτικής και των ΜΜΕ. Η Ντίνα Δαβάκη είναι πανεπιστημιακός με ειδίκευση στην Κοινωνική Πολιτική.
