-Ανακοίνωση Eurogroup Δεκέμβρης 2019-
«Χαιρετίζουμε επίσης τη σταθερή δέσμευση των ελληνικών αρχών να μην επεκτείνουν πέραν του Απριλίου 2020 το ισχύον καθεστώς για την προστασία των πρωτευόντων κατοικιών και χαιρετίζουν την πρόθεση να προχωρήσουν σε ευρεία μεταρρύθμιση του πλαισίου αφερεγγυότητας έως το τέλος Απριλίου 2020. Το νέο πλαίσιο θα πρέπει να στοχεύει στην εξασφάλιση κατάλληλης επιβολής όλων των εγγυήσεων, γεγονός που θα συμβάλει στην ομαλοποίηση της παροχής πιστώσεων του τραπεζικού τομέα στην οικονομία. Θα είναι επίσης σημαντικό να συνεχιστεί και να ενισχυθεί η εφαρμογή άλλων μεταρρυθμίσεων στον τομέα του χρηματοπιστωτικού τομέα, ιδίως όσον αφορά την ταχεία εκκαθάριση των κρατικών εγγυήσεων δανείων, την εκκαθάριση των καθυστερημένων διαδικασιών αφερεγγυότητας των νοικοκυριών και την περαιτέρω βελτίωση του πλαισίου για τα e- δημοπρασίες. Αυτά θα εξακολουθήσουν να παρακολουθούνται στο πλαίσιο ενισχυμένης επιτήρησης».
Η Ελληνική κυβέρνηση αποδέχθηκε να καταργηθεί οριστικά, από την 1η Μαΐου ο νόμος Κατσέλη, στο σύνολό των διατάξεών του (έχει ήδη προηγηθεί η κατάργηση του άρθρου για την προστασία της πρώτης κατοικίας) και στη θέση του θα εισηγηθεί νέο πλαίσιο για την πτώχευση των φυσικών προσώπων.
Ο νέος πτωχευτικός νόμος, δεν θα περιλαμβάνει προστατευτικές διατάξεις για την πρώτη κατοικία, καθώς θα βασίζεται στην κοινοτική οδηγία «για την προληπτική αναδιάρθρωση, την απαλλαγή από τα χρέη και τις ανικανότητες ή την έκπτωση οφειλετών» που ψηφίστηκε το καλοκαίρι του 2019 (ΟΔΗΓΙΑ (ΕΕ) 2019/1023 ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ).
Σύμφωνα με την σχετική οδηγία τα φυσικά πρόσωπα που αδυνατούν να ανταποκριθούν στις δανειακές υποχρεώσεις τους, θα μπορούν να ρυθμίσουν τις οφειλές τους ή να απαλλαγούν από τα χρέη τους , αφού όμως προηγουμένως ρευστοποιηθεί το σύνολο της περιουσίας τους, ενώ η εκκίνηση της πτωχευτικής διαδικασίας θα μπορεί να συντελεστεί όχι μόνο από τον οφειλέτη, αλλά και από τους πιστωτές, που θα μπορούν να αιτηθούν τη ρευστοποίηση της περιουσίας του.
Από την αρχή της κρίσης φάνηκε ότι στη λογική των δανειστών συνιστούσε σχήμα οξύμωρο το ύψος του ποσοστού ιδιοκατοίκησης που υπήρχε στην Ελλάδα, σε σχέση με το υπερβολικά υψηλό δημόσιο χρέος. Υπήρξε, όμως, ισχυρό νομοθετικό πλαίσιο που απέτρεψε την υλοποίηση μαζικών πλειστηριασμών.
Μέχρι το τέλος του 2013, εκτός από τον νόμο Κατσέλη, που προέβλεπε ότι εάν ο οφειλέτης είχε κύρια κατοικία με αντικειμενική αξία ίση με το αφορολόγητο της πρώτης κατοικίας προσαυξημένο κατά 50% (350.000 ευρώ), μπορούσε, με δικαστική απόφαση, να «σώσει» την κύρια κατοικία του, υπήρχε και απαγόρευση πλειστηριασμών για οφειλή μέχρι 200.000 ευρώ πρώτης κατοικίας αντικειμενικής αξίας αντίστοιχης αυτής που προέβλεπε ο Ν. 3869/2010 (νόμος Κατσέλη), χωρίς να απαιτείται δικαστική απόφαση ρύθμισης.
Στη συνέχεια η μεταρρύθμιση που επέφερε στον 3869/2010, ο νόμος Σταθάκη διεύρυνε την προστασία και για οφειλές προς το Δημόσιο και τα ασφαλιστικά ταμεία (με προϋπόθεση την ύπαρξη οφειλών προς τις τράπεζες), πρόσθεσε όμως περιορισμούς στις προϋποθέσεις ένταξης με κριτήρια που έπρεπε να συντρέχουν σωρευτικά και ένα επιπλέον κριτήριο ένταξης, αυτό του «συνεργάσιμου» δανειολήπτη.
Τέλος ο νόμος 4605/2019 ( η πλατφόρμα εξωδικαστικής ρύθμισης) για την “προστασία της κύριας κατοικίας”, είχε περιορισμένη αποτελεσματικότητα καθώς έθετε πολλές και αυστηρές προϋποθέσεις για την υπαγωγή στη διαδικασία ενώ κατέληγε, πολλές φορές, σε μη συμφέροντες όρους ρύθμισης.
Ειδικότερα βάσει των στοιχείων της ΕΓΔΙΧ (Ειδικής Γραμματεία Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους), από τις 63.516 αιτήσεις που εισήλθαν στη πλατφόρμα μέχρι τις 28/02/2019, κρίθηκαν επιλέξιμοι 2.509 και έγιναν προτάσεις για 986, αποδέχθηκαν 481 και επιδοτήθηκαν 420.
Ο υπουργός Ανάπτυξης και Επενδύσεων Άδωνις Γεωργιάδης υποστήριξε πρόσφατα (Φεβρουάριος 2020), ότι «δεν υπάρχει απόλυτη προστασία της πρώτης κατοικίας σε καμία προηγμένη οικονομία και ούτε πρέπει να υπάρχει» και ότι η προστασία της πρώτης κατοικίας είναι ζημιογόνα για την οικονομία, υπονοώντας ότι ο νόμος Κατσέλη, με τις όποιες τροποποιήσεις του (νόμος Σταθάκη), που ίσχυσε από το 2010 και λήγει οριστικά στις 30 Απριλίου, είχε βλαπτική επίδραση στην οικονομία.
Στην πραγματικότητα η κυβέρνηση της Ν.Δ. είναι ο ιδανικός εκφραστής της κυρίαρχης νεοφιλελεύθερης αντίληψης των ευρωπαϊκών οικονομικών ελίτ και έρχεται με τις πολιτικές επιλογές της να ολοκληρώσει το σχέδιο της βίαιης αναδιανομής σε βάρος της πλειοψηφίας της κοινωνίας και στο πεδίο της κατοικίας.
Στην σημερινή συγκυρία και με την νέα κρίση που βιώνουμε λόγω της πανδημίας του COVID-19, εντείνονται οι απειλές που αφορούν στις δυνατότητες πρόσβασης σε αξιοπρεπή κατοικία καθώς η υφιστάμενη οπισθοχώρηση του θεσμικού πλαισίου προστασίας της πρώτης κατοικίας και ο κίνδυνος μαζικών πλειστηριασμών βρίσκεται προ των πυλών.
Σε μια κρίσιμη περίοδο που κεντρικό και επιτακτικό γίνεται το σύνθημα «μένουμε σπίτι», στη Ελλάδα, μια χώρα με περιορισμένες δημόσιες πολιτικές στέγης, μετά και από την κατάργηση του Οργανισμού Εργατικής Κατοικίας από το 2012 και με μόνη φωτεινή εξαίρεση το πρόγραμμα «Στέγαση και Επανένταξη» της κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ , ο κίνδυνος αστεγίας για μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού είναι πραγματικός.
Πρέπει άμεσα να επιδιωχθούν οι ευρύτερες δυνατές πολιτικές και κοινωνικές συμμαχίες με στόχο :
– Να αναπτυχθεί ο θεσμός της κοινωνικής κατοικίας μέσω της άμεσης αξιοποίησης των κενών κτιρίων στο υπάρχον οικιστικό απόθεμα, ώστε να καλυφθούν άμεσα οι ανάγκες των σημερινών αστέγων και όσων βρίσκονται σε επισφάλεια.
– Να κατοχυρωθεί το δικαίωμα των οφειλετών που βρίσκονται σε μόνιμη αδυναμία πληρωμής για δικαστική ρύθμιση των χρεών τους με προστασία της κύριας κατοικίας τους, μέσω ενός μόνιμου και δίκαιου μηχανισμού πτώχευσης φυσικών προσώπων, αντίστοιχου του νόμου Κατσέλη.
-Να υπάρξει ειδική πρόνοια για τους εγγυητές.
-Να ενισχυθεί η πρόσβαση των δανειοληπτών σε αποτελεσματικές διαδικασίες δικαστικής και εξωδικαστικής ρύθμισης των χρεών τους, όπου θα λαμβάνεται υπόψη η πραγματική οικονομική κατάσταση τους για την διαμόρφωση των όρων αποπληρωμής του δανείου.
-Να υπάρξει, επιτέλους, εξορθολογισμός των οφειλών και απομείωση τους με αφαίρεση ποσών που προκύπτουν από «τοκογλυφικά» επιτόκια, κυρίως σε κάρτες και καταναλωτικά δάνεια.
– Να ανασταλούν προσωρινά οι πλειστηριασμοί και να παραταθεί η ισχύς του Ν.4605/2019, έως το τέλος του 2020.
Η κρίση του Κορωνοϊου κάποτε θα τελειώσει, ελπίζουμε και ευχόμαστε με τις λιγότερες ανθρώπινες απώλειες, η νέα πραγματικότητα που θα διαμορφωθεί όμως, δεν πρέπει να αφήνει απροστάτευτο κανένα και καμία μας, γιατί αυτό που έχει γίνει φανερό είναι η άμεση εξάρτηση που έχουμε όλοι μεταξύ μας.
Με ανθρωπιά και αλληλεγγύη να αντιμετωπίσουμε την σημερινή κατάσταση, αλλά και να διεκδικήσουμε, απέναντι στον ακροδεξιό νεοφιλελευθερισμό, μια επόμενη ημέρα, με ισχυρό κοινωνικό κράτος, με πλήρη προστασία των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων και το δικαίωμα στην κατοικία, ήταν και παραμένει θεμελιώδες.
Η Κατερίνα Κνήτου είναι Δικηγόρος – Μέλος της Πολιτικής Γραμματείας του ΣΥΡΙΖΑ
Πηγή: Independent News
