Πώς κατασκευάζονται τα στερεότυπα της ηγεμονίας, από την Έλενα Παπαρίζου στη Βάνα Νικολαΐδου – Κυριανίδου: η πρόταση, αν δεν ενέπιπτε στην κατηγορία τίτλος – μονόστηλο, κατά την προσφιλή δημοσιογραφική αργκό, θα ήταν η καταλληλότερη για να συνδέσει δύο φαινομενικώς άσχετα μεταξύ τους γεγονότα. Τα οποία, καθώς αποτελούν ενδεικτικές όψεις μιας ολωσδιόλου απολυταρχικής κουλτούρας, της μίας και μοναδικής που επιτρέπει το παρόν σύστημα, συνδέονται οργανικά. Έτσι, μέσω των οργανικών διανοούμενων και των αρμοδίων του λάιφ στάιλ, κατασκευάζονται, ανακατασκευάζονται και επιβάλλονται, με αξιολογικές κρίσεις, ανθρωπολογικά πρότυπα.
Η Έλενα Παπαρίζου, λοιπόν, τραγουδίστρια στο επάγγελμα, τόλμησε, γλώττα λανθάνουσα, να πει πως «όλα τα παιδιά γεννιούνται άφυλα». Εννοούσε, βέβαια, το φύλο ως κοινωνική κατασκευή καθώς και τη σεξουαλική προτίμηση, πράγμα που εύκολα συμπέραινε καμιά/νείς από την προσωπική μαρτυρία που παρέθεσε. Κι όμως: την, καθόλου μα καθόλου ρηξικέλευθη, δήλωσή της, ακολούθησε ένας κυκεώνας αντιδηλώσεων: το ινφοτέιτμεντμ σείστηκε, αφού πάμπολλ@ των εκπροσώπων του έσπευσαν να λάβουν θέση, στηλιτεύοντας, ενώ προηγουμένως παρίσταναν πως δεν καταλάβαιναν τι πραγματικά ειπώθηκε.
Κι αν είχε υπ’ όψιν της η καλλιτέχνιδα την Τζούντιθ Μπάτλερ και το μνημειώδες έργο της*, αν έκανε κριτική στον κυρίαρχο φαλλοκρατισμό, αν μιλούσε για το πολιτικό φύλο, την επιτελεστικότητα της κατασκευής του και τη χρήση της ετεροσεξουαλικότητας στον καπιταλισμό, η τηλοψία θα περνούσε τις καλύτερες μέρες της. Αλλά ένα τέτοιο σκηνικό, με τέτοιες συζητήσεις μεταξύ «πανελιστών» και πανελιστριών» αποτελεί αποκύημα φαντασίας για πολλά γέλια. Διότι η σκέψη της Ε.Π., στρεβλώθηκε και λοιδορήθηκε μόνον και μόνον επειδή ενσωματώνει στοιχεία εκείνης της παράδοσης που δεν υποκύπτει στο στερεοτυπικό «πατρίς – θρησκεία – οικογένεια». Εκούσα άκουσα, η κ. Παπαρίζου ζήτησε εν τέλει συγγνώμη για ό,τι προκάλεσε και όσους, κατά δήλωσή της, στεναχώρησε.
Στην αντίπερα του ακαδημαϊκού χώρου, στη Φιλοσοφική Σχολή του ΕΚΠΑ, η διαμάχη φοιτητών/τριών με την πρόεδρο του τμήματος Φιλοσοφίας, Βάνα Νικολαΐδου-Κυριανίδου, έχει προφανή νικήτρια: το «κύμα συμπαράστασης» στην καθηγήτρια που «δέχεται μπούλινγκ», με αποκλεισμό του γραφείου της κ.ο.κ., δεν αφήνει περιθώρια να φανεί μια πρωτοφανής πολιτική αντιπαράθεση, η οποία είχε νικήτρια πριν καν ξεσπάσει. Διότι ενώ οι χαρακτηρισμοί «τάγματα εφόδου» της καθηγήτριας για τις/ους διαδηλωτές/τριες εμπεριείχαν τέτοια και τόση ιδεολογική φόρτιση που ήταν αδύνατον να μην απαντηθούν, οι απαντήσεις καταγγέλθηκαν ως μορφή λογοκρισίας, απόπειρα φίμωσης του «αριστερού φασισμού» κ.ο.κ. Παρακάμπτοντας, εννοείται, το γεγονός πως τέτοιες προκλητικές, όπως αυτές της Β.Ν., διαπιστώσεις, επισύρουν αντίστοιχα προκλητικές απαντήσεις.
Κι εδώ η παραγωγή προτύπων είναι προφανής: η καθηγητική αυθεντία δεν συγχωρεί ανατροπές στη σχέσεις εξουσίας δασκάλας – μαθητή, όσο προσβλητική κι αν γίνεται η πρώτη. Κυρίως δε όταν δι’ αυτής αναπαράγεται η κυρίαρχη άποψη: «..Σήμερα στη διαδήλωση, τα συνθήματα που κυριαρχούσαν ήταν υβριστικά. Κατά του Μητσοτάκη, κατά της κυβέρνησης, κατά της αστυνομίας και των δημοσιογράφων. Δεν είχαν πολιτικό υπόβαθρο, ήταν βγαλμένα από τα φασιστικά κιτάπια της Χρυσής Αυγής…», έγραψε η Βάνα Νικολαΐδου για μια μεγαλειώδη κινητοποίηση σε μια χρονική στιγμή εύλογα φορτισμένη συναισθηματικά από το θανατικό.
Αλλά το σύστημα στην απάντηση των φοιτητών είδε μοναχά «μπούλινγκ». Όχι το ξέσπασμα των προσβεβλημένων νεολαίων, όχι την ιδεολογική τους εναντίωση. Είδε ολοκληρωτισμό. Τους κατήγγειλε και τους επέβαλε ως ανθρωπολογικό πρότυπο, αφού έντεχνα τη μετέτρεψε σε θύμα, την στυλοβάτισσά του. Στοχοποιώντας όσ@ το αμφισβητούν.
Κι αν ο αστικός δικαιωματισμός στέκει αλληλέγγυος στην ομοφυλοφιλία και την ενσωματώνει, μόλις πάψει να κατανοείται ως κοινωνική παρέκκλιση και κατανοηθεί εντός του πατριαρχικού/καπιταλιστικού συστήματος, με τις έντονες και διαρκείς έμφυλες καταπιέσεις, η «αλληλεγγύη» αίρεται. Με ανάλογη ευκολία αίρεται και το δικαίωμα των φοιτητριών/ων να μετέχουν σε αντικυβερνητικές διαδηλώσεις, αφού αυτομάτως μετατρέπονται σε «τάγματα».
Το προτεινόμενο/επιβαλλόμενο μοντέλο, το μοντέλο της κανονικότητας, που θα επιβραβεύεται με περγαμηνές ακαδημαϊκές και θα απολαμβάνει θετική δημοσιότητα, η «γενναία» καθηγήτρια και η «μετανοούσα» καλλιτέχνιδα, δεν είναι σημερινό. Ζυμώνεται και πλάθεται διαρκώς για να προβληθεί ως το μόνο ανεκτό για να «προκόψεις» εντός του καπιταλισμού. Είναι ο ηγεμονικός ανθρωπότυπος, εκείνος που ενσωματώνει τις πολλαπλές αλλοτριώσεις για να δεχτεί τελικά ως μόνη ορθότητα εκείνην που αναπαράγει αέναα το ένα και μοναδικό, υπαρκτό κι εκμεταλλευτικό, σύστημα.
*«Αναταραχή φύλου – Ο φεμινισμός και η ανατροπή της ταυτότητας»
Κατέ Καζάντη
