«Η αγάπη μου είναι φτιαγμένη από ρετάλια / λίγο από δω, λίγο από κει. / Από πολέμους δίχως τέλος, / από ανακωχές, από χώρους / με θρυμματισμένους καθρέφτες», γράφει σε ένα ποίημά της (μτφ. Νίνα Αγγελίδου, εκδ. opera, 2011) η χιλιανή ποιήτρια Κάρμεν Γιάνιες, η οποία πολλά χρόνια της ζωής της τα πέρασε μαζί με τον Λουίς Σεπούλβεδα. Πόλεμοι δίχως τέλος και ανακωχές, δρόμοι που χώριζαν και συναντιούνταν, αποσπάσματα, σκόρπιες αφηγήσεις – κάπως έτσι χτίζεται το βιβλίο της Γιάνιες που αναπλάθει μέσα από θραυσματικές ιστορίες (διάσπαρτες από ποιήματα και των δύο, ποιήματα της Γιάνιες και άλλα που βρέθηκαν στα χαρτιά του Σεπούλβεδα) ακριβώς την ιστορία αυτής της ταραγμένης σχέσης που έζησε μαζί με τον «Λούτσο της», τον Λουίς Σεπούλβεδα. Μια σχέση που διακόπηκε βίαια από τη δικτατορία του Πινοτσέτ και τον εφιάλτη που ακολούθησε (συλλήψεις, βασανιστήρια, εξορία). Όταν η Γιάνιες συνελήφθη, πέρασε από το διαβόητο κολαστήριο της Βίγια Γκριμάλντι. Αργότερα, το 1981, με τη βοήθεια των Ηνωμένων Εθνών φεύγει από τη Χιλή («είχα πολύ καιρό να μάθω τι κάνει ο Λούτσο […] αργότερα έμαθα από τρίτους ότι είχε διαφύγει στην Αργεντινή, κι από κει είχε περάσει στη Βολιβία, το Περού, το Εκουαδόρ, τη Νικαράγουα, για να τελειώσει την περιπλάνησή του στη Γερμανία», λέει για εκείνη την εποχή). Φτάνει στη Σουηδία και σιγά σιγά θα έρθουν πάλι σε επαφή με τον Σεπούλβεδα, δειλά στην αρχή, για να συνεχίσουν κατόπιν, μετά από πάνω από 20 χρόνια, την κοινή τους ζωή μέχρι τον θάνατο του Σεπούλβεδα, το 2020.
Ωστόσο, γύρω από τον άξονα της σχέσης τους με τον Σεπούλβεδα, η Γιάνιες απλώνει την αφήγησή της σε πολλά άλλα θέματα που δίνουν στο βιβλίο της το ειδικό βάρος μιας μαρτυρίας πολλαπλής, πάντα λογοτεχνικής: μιλάει για τα χρόνια της Χιλής του Αλιέντε, για τις μέρες του πραξικοπήματος, για την εσωτερική εξορία, για τις συλλήψεις, για τις ιστορίες των συντρόφων της, για τη δύσκολη ζωή στην εξορία, για την πολιτική και τη στράτευση, για τη λογοτεχνία και την ποίηση.
«Η δουλειά ενός ποιητή είναι να αποτελεί μέρος της πραγματικότητας. Σε ό,τι με αφορά […] θέλω να γίνω μία από τις πολλές φωνές που αναζητούν δικαιοσύνη – ειδάλλως, ο γραπτός λόγος δεν έχει λόγο ύπαρξης», έλεγε πριν από πολλά χρόνια σε μια συνέντευξή της η Γιάνιες στην Ελευθεροτυπία, στον Β. Καλαμαρά. Ή αλλιώς, όπως λέει τώρα στον πρόλογο αυτής της σημαντικής μαρτυρίας, «γράφω για να διατηρήσω ζωντανή τη μνήμη».
Κώστας Αθανασίου
