Ο ρωμαίος νεορεαλιστής συγγραφέας Κάρλο Κασσόλα (1987-1917) θεωρείται ότι επηρέασε δραστικά το γαλλικό nouveau roman. Από τα μικρά του στην πολιτική, το 1935 δημιουργεί -μαζί με άλλους- οργάνωση νεολαίας την οποία γρήγορα διαλύει το καθεστώς Μουσολίνι. Σπουδάζει στο Πανεπιστήμιο της Ρώμης, κατόπιν εντάσσεται στους παρτιζάνους. Τα γραπτά του σαφώς επηρεασμένα από αυτήν την απελευθερωτική εμπειρία. Για τούτο τα πρώτα κείμενά του έχουν αναφορά στα χρόνια της Αντίστασης, ιδιαίτερα στην περιοχή της Τοσκάνης. «Το σπίτι της οδού Βαλαντιέ» (1956) και «Το κορίτσι του Μπούμπε» (1960, στα ελληνικά μτφ. Μπάμπης Λυκούδης, εκδ. Bell) θεωρούνται τα περισσότερο ώριμά του. Μάλιστα το δεύτερο λαμβάνει το σημαντικό ιταλικό βραβείο Strega, ενώ το 1963 γυρίζεται ταινία απ’ τον καλό σκηνοθέτη Λουίτζι Κομεντσίνι.
Το σπίτι της οδού Βαλαντιέ ανήκει στην Ανίτα Τούρρι, χήρα του διακεκριμένου στελέχους του Σοσιαλιστικού Κόμματος Λεονάρντο, ο οποίος έχει πεθάνει εδώ και δέκα χρόνια. Ο αδελφός της, δικηγόρος Φραντζόνι, άλλαξε στρατόπεδο λόγω της επιρροής της γυναίκας του και πλέον είναι υποστηριχτής του μουσολινικού καθεστώτος. Οικονομική κρίση στην Ιταλία, διασπάθιση του δημοσίου χρήματος, χαμηλά αποθέματα, μεγάλη ανεργία – 2 εκατομμύρια άνεργοι. Το σπίτι μετατρέπεται σε κόμβο επικοινωνίας σοσιαλιστών και αντιφασιστών με πρωταγωνίστρια την Ανίτα: αναλύουν πολιτικά την κατάσταση, κρατούν επαφές με πολιτικούς φυγάδες και βοηθούν στη διασπορά απορρήτων εγγράφων του καθεστώτος μέσω του Tύπου. Είναι ο αδελφός της Ανίτας που την πιέζει να αποτραβηχτεί από την πολιτική και να μη δέχεται στο σπίτι της κόσμο της Αριστεράς. Στην ιστορία εμπλέκεται και ο αγαπημένος ανιψιός της οικοδέσποινας, Λεονάρντο, που έρχεται από το Μιλάνο απογοητευμένος από την αποτυχία των ποιητικών και θεατρικών προσπαθειών του και με ελάχιστα λεφτά, ενώ στο Μιλάνο μένει σε μια τρύπα μαζί με φίλο ζωγράφο. Οι αρχές συλλαμβάνουν αντιφρονούντες. Το σπίτι της οδού Βαλαντιέ βρίσκεται υπό στενή παρακολούθηση. Στο δεύτερο μέρος, όλα έχουν αλλάξει: η Ανίτα έχει πεθάνει και ο Λεονάρντο είναι συντάκτης της εφημερίδας Avanti! των Σοσιαλιστών.
Χαρακτηριστικό του Κασσόλα η εμμονή του στη μικρή εικόνα (το σπίτι) που συμβολίζει τον μεγάλο κόσμο (κοινωνία). Περισσότερο ενδιαφέρεται για το πώς βιώνει ηθικά το υποκείμενο την ιστορική δράση πέρα από τις όποιες μεγαλόστομες θεωρίες.
Αντώνης Ν. Φράγκος
