Στην Κούβα του 1993, μας μεταφέρει το βιβλίο της Κάρλα Σουάρες, μίας από τις πιο γνωστές κουβανές συγγραφείς, η οποία σήμερα ζει στη Λισαβόνα. Πρωταγωνίστρια και αφηγήτρια της ιστορίας, η Χούλια, μια τριαντάχρονη μαθηματικός, κάτοικος της Αβάνας, που πνίγεται σε μια ζωή γεμάτη προβλήματα και ρουτίνα, η οποία όμως θα αναστατωθεί όταν από έναν φίλο της μαθαίνει πως υπάρχει στην Κούβα ένα έγγραφο που αποδεικνύει πέρα από κάθε αμφιβολία ότι ο πραγματικός εφευρέτης του τηλεφώνου δεν ήταν ο Γκράχαμ Μπελ αλλά ο Ιταλός Αντόνιο Μεούτσι, ο οποίος ζούσε και εργαζόταν στην Αβάνα στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα. Ο Μεούτσι, μάλιστα, είχε κατοχυρώσει αρχικά την εφεύρεσή του (τον «ομιλούντα τηλέγραφο», όπως την είχε ονομάσει), όμως κάποια στιγμή, το 1874, δεν ανανέωσε την πατέντα, επειδή δεν είχε τα δέκα δολάρια που χρειαζόταν γι’ αυτό, δίνοντας έτσι την ευκαιρία στον Μπελ να κατοχυρώσει αυτός την εφεύρεση.
Καθώς αρχίζει να κυνηγάει αυτό το φάντασμα, το έγγραφο που όπως ελπίζει θα της αλλάξει τη ζωή αφού πρώτα την γεμίσει με ενδιαφέρον, η Χούλια εμπλέκεται σε μια περιπέτεια που θα υπονομεύσει πολλές βεβαιότητες στη ζωή της, κυρίως για τους ανθρώπους που την περιβάλλουν. Καθώς κυλούν πια τα πρώτα χρόνια του 21ου αιώνα και η αναζήτηση για το περίφημο έγγραφο συνεχίζεται (το 2002 το Κογκρέσο των ΗΠΑ ενέκρινε ψήφισμα που αναγνωρίζει τον ρόλο του Μεούτσι στην ανακάλυψη του τηλεφώνου), η Χούλια συνειδητοποιεί πως όλα γύρω της έχουν πλέον αλλάξει: έχει αλλάξει η Κούβα («δεν κόβεται τόσο συχνά το φως και έχουμε μέχρι και κινητό τηλέφωνο»), έχουν αλλάξει οι συνειδήσεις («σιγά σιγά θα αρχίσουμε να μοιάζουμε με τις κανονικές χώρες, αυτός που έχει λεφτά είναι καλά κι αυτός που δεν έχει την έβαψε»), έχει αλλάξει όμως και η ίδια πια, σε όλα τα επίπεδα.
Πέρα από την κεντρική ιστορία και τις ανατροπές της, αυτό που έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον στο βιβλίο της Σουάρες είναι ο τρόπος που αποτυπώνει όλη τη σκληρή πραγματικότητα που βίωνε το νησί εκείνο το «έτος μηδέν», τη «δυσκολότερη χρονιά της λεγόμενης Ειδικής Περιόδου»: χωρίς μεγαλοστομίες, με συνεχείς αναφορές μάλλον χαμηλότονες, με εικόνες της καθημερινότητας, με χαρακτηριστικά γεγονότα που σημαδεύουν τη ζωή στην Αβάνα εκείνων των χρόνων, ξεπροβάλλει ανάγλυφα η ζωή στην Κούβα της κρίσης που σάρωσε το νησί μετά την κατάρρευση των χωρών του «υπαρκτού».
Κώστας Αθανασίου
