Τώρα, για τον φίλτατο Πάκο Iγνάσιο Tάιμπο II, γεννηθέντα το 1949 στη Χιχόν της Ισπανίας και, εννέα χρόνια μετά, κάτοικο της Πόλης του Μεξικού, τα πολλά λόγια είναι περιττά. Ένας από τους θεμελιωτές του λάτιν νουάρ -δεν κουραζόμαστε να το λέμε-, με πολλά βιβλία του είδους, συν ιστορικά, με εμβληματικές βιογραφίες του Τσε και του Πάντσο Βίγια, μεταφρασμένος σε πάνω από δώδεκα γλώσσες και επιπλέον ιδρυτής και διοργανωτής του σπουδαιότερου φεστιβάλ αστυνομικής λογοτεχνίας Semana Negra στην ισπανική Xιχόν.
Στον «Περαστικό» (εκδόσεις Άγρα), σε μετάφραση Κρίτωνα Ηλιόπουλου, ο Τάιμπο καταπιάνεται με ακόμη έναν αφανή ήρωα από τους αποκάτω, τον Ισπανό αναρχοσυνδικαλιστή Σεμπαστιάν Σαν Βινσέντε, συντοπίτη του συγγραφέα. Ένας χαρακτήρας που πρωτοεμφανίστηκε στην περίφημη «Σκιά της σκιάς», αλλά εδώ το πορτρέτο του ολοκληρώνεται εμφαντικά.
Αρχές της δεκαετίας του ’20 μεταδίδεται και στο Μεξικό το εξεγερσιακό κύμα που σαρώνει τον κόσμο και ενώ το συνδικαλιστικό κίνημα αναδιοργανώνεται κρυφίως και μετρά τα βήματά του, μπαίνει μπροστά ο Σαν Βινσέντε για να οδηγήσει τους χωρικούς στην κατάληψη πλούσιων αγροκτημάτων με την ιαχή «Ζήτω ο Λένιν!». Με άπειρο θάρρος, ο σύντροφος αυτός αντιπαρατίθεται στην πανίσχυρη κρατική εξουσία που τον κυνηγάει κατά πόδας, αλλά πάντοτε έρχεται δεύτερη – στο Ταμπίσκο, στη Βερακρούς, στο Ατλίσκο, στην Πόλη του Μεξικού.
Στην περιπλάνησή του, ο ουτοπιστής Άγιος Βικέντιος οργάνωσε εκδιδόμενες γυναίκες, υφαντουργούς, αγρότες, δούλεψε σε τσίρκο, ενώ σε εγκαταλελειμμένο πιάνο που βρήκε έπαιξε ευπρεπώς σονάτες του Σοπέν όταν δεν δανειζόταν αγύριστα βιβλία ή υπέφερε από εφιάλτες. Σαν σκιά της σκιάς ξεγλιστρά, αλλά στο τέλος συλλαμβάνεται και φυλακίζεται. Τον Ιούλιο του 1923 τον απελαύνουν. Ένα πλοίο θα τον μεταφέρει στη Λα Κορούνια μέσω ΗΠΑ. Έκτοτε χάνονται τα ίχνη του.
Αυτόν τον άνθρωπο φέρνει μπροστά στη συλλογική μνήμη ο Τάιμπο. Ο Σαν Βινσέντε θέλησε να συνεχίσει από κει που τελείωσε η Μεξικάνικη Επανάσταση, αλλά ο καιρός είχε περάσει και οι λαϊκές μάζες είχαν αποτραβηχτεί από το προσκήνιο της Ιστορίας. Ο Πάκο προσδίδει σασπένς στην εξέλιξη της ιστορίας με τις συζητήσεις και τις πολιτικές συγκρούσεις για έναν άνθρωπο που πολεμάει ενάντια στο κράτος με τσαγανό και αισιοδοξία, χωρίς καθόλου να θεωρεί εαυτόν ήρωα.
«Κανένας δρόμος δεν θα πάρει το όνομα του Σαν Βισέντε. Ακόμα και σήμερα είναι μονάχα ένας λεκές, ένα κομμάτι σύννεφο… Σκαλίζοντας αρχεία, μέσα σε παλιά χαρτιά και μικροφίλμ, το όνομά του εμφανιζόταν εδώ κι εκεί. Μερικές φορές αρκεί για να υφάνεις ένα κομματάκι Ιστορία· ποτέ δεν φτάνει για να ολοκληρωθεί. Δεν υπάρχει κείμενο με την υπογραφή του, ούτε μια παρέμβασή του σε συνέδριο στενογραφημένη, ούτε ένα δικό του άρθρο ολόκληρο. Δεν υπάρχουν φωτογραφίες, ούτε αποδείξεις ενοικίου στο όνομά του (ποτέ δεν είχε σπίτι), ούτε πιστοποιητικό γάμου ή εγγραφές γεννήσεων παιδιών σε μητρώα. Μόνο σκόρπια αποσπάσματα σε στήλες εφημερίδων, που δημιουργούν μια σκιά του ανθρώπου εκείνου».
