Τη συνέντευξη πήρε ο Δημήτρης Γκιβίσης
Παίρνοντας αφορμή από την παγκόσμια φεμινιστική απεργία της 8ης Μαρτίου, θέλω να σας ρωτήσω αν θεωρείτε ότι βρισκόμαστε μπροστά σε έναν νέο διεθνισμό και ποια είναι τα χαρακτηριστικά αυτού του φεμινισμού που βλέπουμε να αναδύεται;
Η αίσθηση μου, όσον αφορά το φεμινισμό, είναι ότι πρόκειται λιγότερο για ένα διεθνισμό από ότι για έναν δια-εθνικισμό. Τα θέματα της άνισης αμοιβής, των περιορισμών στη σεξουαλική ελευθερία των γυναικών, της σεξουαλικής βίας και της χειραφέτησης των γυναικών στην πολιτική σφαίρα είναι αυτά που διασχίζουν τα σύνορα και δεν περιλαμβάνονται ούτε σε εθνικό ούτε σε διεθνές πλαίσιο. Πιστεύω ότι το κίνημα Ni Una Menos (Ούτε μια λιγότερη) οδήγησε εκατομμύρια γυναίκες πέρα από τα σύνορα της Λατινικής Αμερικής να κατέβουν στους δρόμους, να δημιουργήσουν συναθροίσεις και να συζητήσουν τα βασικά ζητήματα της δημοκρατίας: ισότητα, ελευθερία, και δικαιοσύνη. Ο κυρίαρχος χαρακτήρας των διακρίσεων σε βάρος των γυναικών συνδέεται, επίσης, με τις διακρίσεις εναντίον των LGBTQ, όλων εκείνων που δεν συμμορφώνονται σε ένα φύλο. Η βία διασχίζει επίσης τις κρατικές γραμμές, στοχεύοντας τις γυναίκες, συμπεριλαμβανομένων των τρανς γυναικών σε πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένης και της δικής μου. Όμως, ο αγώνας δίνεται όχι μόνο ενάντια στη βία και στην ανισότητα, παρόλο που αυτό είναι πολύ αληθινό! Είναι επίσης και για τις νέες ιδέες της ισότητας, αυτές που ενσώματα συμπεριλαμβάνουν την μεταμόρφωση της οικογένειας, της συγγένειας και των σεξουαλικών ρυθμίσεων. Ο φεμινισμός που αναδύεται τώρα, ένας βαθιά συλλογικός φεμινισμός, είναι επίσης ενάντια στις μορφές του μιλιταρισμού και του πολέμου, αλλά διαμορφώνει επίσης και ένα νέο όραμα της συνύπαρξης, της διαπραγμάτευσης των συγκρούσεων, της διαβίωσης μεταξύ τους μέσα στα υψηλά πάθη χωρίς να στραφεί στη βία. Ο φεμινισμός έχει τη δύναμη να μεταμορφώσει το «ανθρώπινο» των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, επιμένοντας στην ενσώματη ελευθερία, στα δικαιώματα της επιθυμίας, και στο δικαίωμα της ελευθερίας να ζει κάποιος/α την επιθυμία του ανοιχτά χωρίς το φόβο της βίας.
Κανένας αγώνας, χωρίς το φεμινισμό
Τι ελπίδες δημιουργούνται για τη συνέχεια από τη νέα ριζοσπαστικότητα και τη διάθεση για πολιτική αυτονομία, που βλέπουμε στους φεμινιστικούς αγώνες διαφόρων χωρών, όπως, για παράδειγμα, σε Αργεντινή, Ιταλία, Ισπανία, κλπ;
Η αυτονομία είναι μια άλλη λέξη που πρέπει να σκεφτούμε. Μπορούμε να υπερασπιστούμε την αυτονομία από την εκκλησία και το κράτος. Ναι, πρέπει να έχουμε την ελευθερία να αποφασίζουμε για τη ζωή μας χωρίς την εισβολή της εκκλησίας ή του κράτους. Αλλά τότε πώς καταλαβαίνουμε την αυτοδιάθεση; Επιδοκιμάζουμε τη δική μας μορφή της κυριαρχίας; Καθορίζουμε τη μοίρα μας σε σχέση με την μοίρα των άλλων; Συμμετέχουμε σε ένα δημοκρατικό κίνημα στο οποίο ο φεμινισμός δεν είναι πλέον δευτερεύων, και στο οποίο η κατηγορία των γυναικών περιλαμβάνει όλους εκείνους που ταυτίζονται με αυτόν τον όρο; Μπορεί να υπάρξει μια ένταση μεταξύ της συμμαχίας και των συνασπισμών, αφενός, και της αυτονομίας και της αυτοδιάθεσης, αφετέρου. Αυτό που βλέπουμε είναι ότι πολλές γυναίκες, και μερικοί άνδρες, έχουν ενταχθεί στο κίνημα κατά της βίας και κατά των περιορισμών στην ενσώματη ελευθερία των γυναικών, στα αναπαραγωγικά τους δικαιώματα, αλλά και στα δικαιώματά τους σε μια σεξουαλική ζωή που εκφράζει την ελευθερία τους και την επιθυμία τους. Όταν οι άνδρες εντάσσονται στο κίνημα, παίρνοντας θέση εναντίον της βίας κατά των γυναικών, σπάζουν τον «όρκο της σιωπής» και δείχνουν ότι είναι δυνατή μια άλλη μορφή ζωής. Οι συναθροίσεις, οι οποίες για να γίνουν γνωστές εξαρτώνται από την κάλυψη των μέσων ενημέρωσης, ανεβάζουν πολλούς ανθρώπους σε περιόδους βαθιάς απαισιοδοξίας. Αλλά οι ατζέντες, τα σχέδια και οι πολιτικές, δίνουν τη διαρκή ζωή στην εξέγερση. Χρειαζόμαστε και τα δύο. Και την οριστική ρήξη με τη βία και την ανισότητα, και την ώθηση προς ένα διαφορετικό μέλλον.
Για μια αναδυόμενη και ριζοσπαστική δημοκρατία
Ποια θεωρείτε ότι είναι σήμερα η πρόκληση για την ανάπτυξη των φεμινιστικών αγώνων;
Η μεγαλύτερη πρόκληση θα είναι να δημιουργηθούν και να διατηρηθούν εκείνες οι συμμαχικές σχέσεις που θα καταστήσουν το φεμινισμό μέρος του αγώνα για τα δικαιώματα των μεταναστών, της πάλης κόντρα στην κρατική βία στις στρατιωτικές και νομικές μορφές της, του αγώνα ενάντια στον νεοφιλελευθερισμό και στην όλο και περισσότερη εξαθλίωση όλων όσοι ζουν στο περιθώριο. Κανένας αγώνας ενάντια στον ρατσισμό δεν μπορεί να γίνει χωρίς το φεμινισμό. Κανένας αγώνας ενάντια στην αντίληψη για την παθολογική κατάσταση των τρανς δεν πρέπει να γίνεται χωρίς το φεμινισμό. Κανένας αγώνας κατά της φτώχειας δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί χωρίς μια φεμινιστική συμμετοχή, που δείχνει πόσο δυσανάλογα οι γυναίκες και οι μειονότητες των φύλων κατατάσσονται μεταξύ των φτωχών στον κόσμο.
Ποιοι είναι οι πολιτικοί άξονες που προτείνετε ως πυλώνες στη δέσμευση για τη χειραφέτηση;
Η χειραφέτηση είναι μια όμορφη λέξη. Μίλησες για τον διεθνισμό, την αυτονομία, και την χειραφέτηση. Δεν είναι οι δικές μου λέξεις, αυτές είναι λέξεις που ανήκουν σε ένα συγκεκριμένο αριστερό φαντασιακό. Οι δικές μου δεσμεύσεις είναι να είμαι μέρος ενός αγώνα ενάντια στη βία στις στρατιωτικές, νομικές και κατασταλτικές της μεθόδους, να υπερασπίζομαι τα δικαιώματα και τις ελευθερίες των απάτριδων, να αντιμετωπίζω ριζοσπαστικά τις οικονομικές ανισότητες, να υπερασπίζομαι το φύλο και την σεξουαλική ελευθερία στο βαθμό που δεν βλάπτουν κανέναν, και να επιμένω σε μορφές δικαιοσύνης που αρνούνται τη λογική του σωφρονισμού και τη δομή της εκδίκησης. Ίσως μπορέσεις να προσαρμόσεις αυτούς τους στόχους στην «χειραφέτηση», αλλά για μένα ο φεμινισμός είναι ένα κρίσιμο μέρος μιας αναδυόμενης και ριζοσπαστικής δημοκρατίας που επιδιώκει να δημιουργήσει ένα ανοιχτό μέλλον, όπου οι άνθρωποι όλων των ηλικιών θα μπορούν κάποτε να αισθανθούν πάλι την ελπίδα.
Τελειώνοντας, θα ήθελα να μας ενημερώσετε ποια είναι σήμερα η κατάσταση του φεμινιστικού κινήματος στις ΗΠΑ.
Υπάρχει μια αίσθηση ανανέωσης, βέβαια, αλλά θα είναι ένα πρόβλημα το να προχωρήσουμε πέρα από το εθνικό πλαίσιο χωρίς να επιβάλουμε μια συνολική ατζέντα. Το Metoo είναι πολύ πιο γνωστό και δημοφιλές από το Ni Una Menos, αλλά και τα δύο εφιστούν την προσοχή στο διάχυτο και απαράδεκτο χαρακτήρα της παρενόχλησης, της βίας, της αντεκδίκησης, της οικονομικής εξάρτησης των γυναικών από τους άνδρες, των σιωπηρών «σεξουαλικών συμβολαίων» που εγγυώνται την πρόοδο σε έναν τομέα. Αλλά στις ΗΠΑ, ίσως προβλέψιμα, έχουμε την τάση να περιορίζουμε τα πολιτικά ζητήματα μέσα στην ιδεολογία του ατομικισμού. Το Ni Una Menos είναι, τουλάχιστον, μια συλλογική ομάδα, και ζητά από τις γυναίκες να φανταστούν τους εαυτούς τους ως μέρος μιας διευρυνόμενης αλληλεγγύης και ενός συγκεκριμένου συνόλου πολιτικών στόχων. Έτσι, η ελπίδα μου είναι ότι οι ΗΠΑ θα μπορέσουν να ακολουθήσουν το παράδειγμα της Λατινικής Αμερικής και να εντάξουν το φεμινισμό στην κριτική του καπιταλισμού, στις συστημικές ανισότητές του, και στην εξάρτησή του από την κρατική βία. Με αυτή την έννοια, ένας διεθνικός φεμινισμός πρέπει να οικοδομηθεί μέσω της επέκτασης των συλλογικοτήτων. Αυτό είναι που ελπίζω να δω.
Πηγή: Η Εποχή
