Η επίθεση στο Καπιτώλιο των ΗΠΑ από τους υποστηρικτές του προέδρου Τραμπ, που υποκίνησε ο ίδιος, ήταν το προβλέψιμο αποτέλεσμα της τετραετούς επίθεσής του σε δημοκρατικούς θεσμούς, με τη βοήθεια πολλών στο Ρεπουμπλικανικό Κόμμα. Και κανείς δεν μπορεί να πει ότι ο Τραμπ δεν μας προειδοποίησε: δεν είχε δεσμευτεί ποτέ για μια ειρηνική μετάβαση της εξουσίας.
Πολλοί που επωφελήθηκαν, καθώς μείωσε τους φόρους για τις εταιρείες και τους πλούσιους, ανέτρεψε τους περιβαλλοντικούς κανονισμούς και διόρισε φιλικούς προς τις επιχειρήσεις δικαστές, ήξεραν ότι έκαναν συμφωνία με τον διάβολο. Είτε πίστευαν ότι θα μπορούσαν να ελέγξουν τις εξτρεμιστικές δυνάμεις που εξαπέλυσε, είτε δεν τους ένοιαζε.
Πού πηγαίνει η Αμερική τώρα; Είναι ο Trump μια εκτροπή ή ένα σύμπτωμα βαθύτερης εθνικής ασθένειας; Μπορούν οι άλλοι να εμπιστευτούν τις Ηνωμένες Πολιτείες; Σε τέσσερα χρόνια, οι δυνάμεις που δημιούργησαν τον Τραμπ και το κόμμα που τον υποστήριξε θα θριαμβεύσουν ξανά; Τι μπορεί να γίνει για να αποφευχθεί αυτό το αποτέλεσμα;
Ο Trump είναι το προϊόν πολλαπλών δυνάμεων. Εδώ και τουλάχιστον ένα τέταρτο του αιώνα, το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα έχει καταλάβει ότι θα μπορεί να εκπροσωπεί τα συμφέροντα των επιχειρηματικών ελίτ μόνο με την υιοθέτηση αντιδημοκρατικών μέτρων (συμπεριλαμβανομένης της καταστολής των ψηφοφόρων και των αλχημειών με τον εκλογικό νόμο) και μέσω συμμάχων, συμπεριλαμβανομένων των θρησκευτικών φονταμενταλιστών, των υπέρμαχων της λευκής ανωτερότητας και των εθνικιστών – λαϊκιστών.
Φυσικά, ο λαϊκισμός υπονοούσε πολιτικές που ήταν αντίθετες με τις επιχειρηματικές ελίτ. Όμως πολλοί επιχειρηματικοί ηγέτες πέρασαν δεκαετίες εξασκώντας την ικανότητα να εξαπατούν το κοινό. Οι μεγάλες καπνοβιομηχανίες ξόδεψαν άφθονα σε δικηγόρους και την ψευδο-επιστήμη για να αρνηθεί τις βλαπτικές επιπτώσεις των προϊόντων τους. Η μεγάλες πετρελαιοβιομηχανίες αρνήθηκαν επίσης τη συμβολή των ορυκτών καυσίμων στην αλλαγή του κλίματος. Αναγνώρισαν ότι ο Τραμπ ήταν ένας από αυτούς.
Στη συνέχεια, οι εξελίξεις στην τεχνολογία παρείχαν ένα εργαλείο για την ταχεία διάδοση παραπληροφόρησης και το πολιτικό σύστημα της Αμερικής, όπου το χρήμα βασιλεύει, επέτρεψε στους αναδυόμενους τεχνολογικούς γίγαντες να αποφύγουν τη λογοδοσία. Αυτό το πολιτικό σύστημα έκανε και ένα άλλο πράγμα: δημιούργησε ένα σύνολο πολιτικών (μερικές φορές αναφέρεται ως νεοφιλελευθερισμός) που έδωσε τεράστιο εισόδημα και κέρδη σε εκείνους που βρίσκονται στην κορυφή αλλά άφησε όλους τους υπόλοιπους σχεδόν στάσιμους. Σύντομα, μια χώρα στην αιχμή της επιστημονικής προόδου χαρακτηρίστηκε από τη μείωση του προσδόκιμου ζωής και την αύξηση των ανισοτήτων στην υγεία.
Ουσιαστικά ψευδής
Η νεοφιλελεύθερη υπόσχεση ότι ο πλούτος θα φτάσει σε εκείνους που βρίσκονται στο κάτω μέρος της πυραμίδας ήταν ουσιαστικά ψευδής. Καθώς οι μαζικές διαρθρωτικές αλλαγές αποβιομηχανοποίησαν μεγάλα μέρη της χώρας, εκείνοι που έμειναν πίσω αφέθηκαν να πολεμήσουν σε μεγάλο βαθμό μόνοι για τον εαυτό τους. Όπως προειδοποίησα στα βιβλία μου Η τιμή της ανισότητας και Άνθρωποι, Δύναμη και Κέρδη, αυτός ο τοξικός συνδυασμός παρείχε μια ελκυστική ευκαιρία για έναν υποψήφιο δημαγωγό.
Όπως έχουμε δει επανειλημμένα, το επιχειρηματικό πνεύμα των Αμερικανών, σε συνδυασμό με την απουσία ηθικών περιορισμών, εξασφαλίζει άφθονη ροή τσαρλατάνων, εκμεταλλευτών και υποψήφιων δημαγωγών. Ο Τραμπ, ένας επιδέξιος, νάρκισσος κοινωνιοπαθής, χωρίς κατανόηση της οικονομίας ή να εκτιμά τη δημοκρατία, ήταν ο άνθρωπος της στιγμής.
Το άμεσο καθήκον είναι να αφαιρέσουμε την απειλή που εξακολουθεί να θέτει ο Τραμπ. (…)
Υποκείμενα προβλήματα
Αλλά δεν πρέπει να κοιμηθούμε ήσυχα μέχρι να αντιμετωπιστούν τα υποκείμενα προβλήματα. Πολλά περιλαμβάνουν μεγάλες προκλήσεις. Πρέπει να συνδυάσουμε την ελευθερία της έκφρασης με την υπευθυνότητα για την τεράστια βλάβη που προκάλεσαν τα «μέσα κοινωνικής δικτύωσης», από υποκίνηση βίας και την προώθηση του φυλετικού και θρησκευτικού μίσους έως την πολιτική χειραγώγηση.
Οι ΗΠΑ και άλλες χώρες έχουν επιβάλει εδώ και καιρό περιορισμούς σε μορφές έκφρασης που θα προκαλούσαν ευρύτερες κοινωνικές ανησυχίες: δεν μπορεί κανείς να φωνάξει “φωτιά” σε ένα γεμάτο θέατρο, να εμπλακεί σε παιδική πορνογραφία ή να συκοφαντεί. Είναι αλήθεια ότι ορισμένα αυταρχικά καθεστώτα κάνουν κατάχρηση αυτών των περιορισμών και θέτουν σε κίνδυνο τις βασικές ελευθερίες, αλλά τα αυταρχικά καθεστώτα θα βρίσκουν πάντοτε δικαιολογίες για να κάνουν ό, τι θέλουν, ανεξάρτητα από το τι κάνουν οι δημοκρατικές κυβερνήσεις.
Εμείς οι Αμερικανοί πρέπει να μεταρρυθμίσουμε το πολιτικό μας σύστημα, για να διασφαλίσουμε τόσο το βασικό δικαίωμα ψήφου όσο και τη δημοκρατική εκπροσώπηση. Χρειαζόμαστε νέο νόμο για τα δικαιώματα ψήφου. Ο παλιός, που υιοθετήθηκε το 1965, στόχευε τον νότο, όπου ο αποκλεισμός των αφροαμερικανών από την πολιτική διαδικασία είχε επιτρέψει στις λευκές ελίτ να παραμείνουν στην εξουσία μετά τον εμφύλιο πόλεμο. Αλλά πλέον οι αντιδημοκρατικές πρακτικές υπάρχουν σε ολόκληρη τη χώρα.
Πρέπει επίσης να μειώσουμε την επιρροή του χρήματος στην πολιτική μας: κανένα σύστημα ελέγχου δεν μπορεί να είναι αποτελεσματικό σε μια κοινωνία με τόση ανισότητα όπως οι ΗΠΑ. Και οποιοδήποτε σύστημα βασίζεται σε «ένα δολάριο, μία ψήφος» αντί για «ένα άτομο, μία ψήφος» θα είναι ευάλωτο σε λαϊκιστική δημαγωγία. Σε τελική ανάλυση, πώς μπορεί ένα τέτοιο σύστημα να εξυπηρετήσει τα συμφέροντα της χώρας στο σύνολό της;
Εντυπωσιακή διαφορά
Τέλος, πρέπει να αντιμετωπίσουμε τις πολλαπλές διαστάσεις της ανισότητας. Η εντυπωσιακή διαφορά μεταξύ της μεταχείρισης των λευκών διαδηλωτών που εισέβαλαν στο Καπιτώλιο και των ειρηνικών διαδηλωτών του Black Lives Matter φέτος το καλοκαίρι έδειξαν για άλλη μια φορά σε όλο τον κόσμο το μέγεθος της φυλετικής αδικίας της Αμερικής.
Επιπλέον, η πανδημία Covid-19 υπογράμμισε το μέγεθος των οικονομικών και υγειονομικών ανισοτήτων της χώρας. Όπως έχω υποστηρίξει επανειλημμένα, μικρές τροποποιήσεις στο σύστημα δεν είναι αρκετές για να βελτιώσουν ουσιαστικά τις ριζωμένες ανισότητες της χώρας.
Ο τρόπος με τον οποίο η Αμερική θα ανταποκριθεί στην επίθεση στο Καπιτώλιο θα δείξει πολλά για το πού κατευθύνεται η χώρα. Εάν δεν θεωρήσουμε απλώς τον Τραμπ υπεύθυνο, αλλά και ξεκινήσουμε στον σκληρό δρόμο της οικονομικής και πολιτικής μεταρρύθμισης, για να αντιμετωπίσουμε τα υποκείμενα προβλήματα που οδήγησαν στην τοξική προεδρία του, τότε υπάρχει ελπίδα για μια πιο φωτεινή ημέρα. Ευτυχώς, ο Joe Biden θα αναλάβει την προεδρία στις 20 Ιανουαρίου, θα χρειαστούν όμως περισσότερα από ένα άτομο – και περισσότερες από μία προεδρικές θητείες – για να ξεπεραστούν οι μακροχρόνιες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Αμερική.
Joseph Stiglitz
Πηγή: TVXS
