Τη συνέντευξη πήρε ο Πάουλο Μορέιρα Λέιτε
Ζούμε σε μια συγκυρία που ίσως οδηγεί στην παγίωση ενός καθεστώτος εξαίρεσης, δηλαδή μιας νέας δικτατορίας. Βλέπετε κάποια διέξοδο προκειμένου να αποφευχθεί κάτι τέτοιο; Μια συμφωνία, μια μετάβαση;
Πράγματι, ζούμε ήδη σε μια κατάσταση εξαίρεσης για πολλούς λόγους, που ξεκίνησαν με την παράνομη διαδικασία που οδήγησε στην παραπομπή χωρίς να υπάρχουν εγκλήματα. Όσα ακολούθησαν στο Ανώτατο Ομοσπονδιακό Δικαστήριο και η ψήφος της Γερουσίας δεν δίνουν καμιά νομιμοποίηση. Αντιθέτως, αυτοί ακριβώς είχαν το θράσος να στερήσουν από την πρόεδρο τα πολιτικά της δικαιώματα. Στη Νέα Υόρκη, ο ίδιος ο απατεώνας Μισέλ Τέμερ αποκάλυψε στους αμερικανούς επιχειρηματίες το κίνητρο του πραξικοπήματος: να επαναφέρουν το νεοφιλελεύθερο σχέδιο εξόδου από την οικονομική κρίση. Από την άλλη πλευρά, παρακολουθούμε καθημερινά μια κατάσταση εξαίρεσης στις αποφάσεις του Ανώτατου Ομοσπονδιακού Δικαστηρίου, που τσαλακώνει το Σύνταγμα επιβάλλοντας ποινές φυλάκισης στο δεύτερο βαθμό και θέτοντας υπό αμφισβήτηση τα δικαιώματα των εργαζομένων. Ας μην αναφέρουμε όσα κάνουν οι παράγοντες της αυτοαποκαλούμενης «Δημοκρατίας της Κουριτίμπα», που λειτουργούν σαν να είναι πάνω από το βραζιλιάνικο Σύνταγμα. Κι αυτό είναι πολύ σοβαρό.
Ζητούμενο η λαϊκή ισχύς και όχι μόνο οι προτάσεις
Η σκέψη ότι η επανενεργοποίηση των λαϊκών αγώνων περνά από ένα μέτωπο της Αριστεράς βρίσκεται στα χείλη όλου του κόσμου. Μιλούν για πολιτική μεταρρύθμιση, για φορολογική μεταρρύθμιση: όλος ο κόσμος πιστεύει ότι ξέρει περί τίνος πρόκειται, όμως κανείς δεν εξηγεί πώς γίνεται. Ποια είναι η δική σας γνώμη;
Όπως είπατε, δεν είναι δύσκολο να έχεις προτάσεις, το ζήτημα είναι να έχεις τη λαϊκή ισχύ για να τις πραγματοποιήσεις. Από πολιτική άποψη, απλώς θέλουμε να ανακτήσουμε ένα δημοκρατικό κράτος με την υλοποίηση μιας βαθιάς πολιτικής μεταρρύθμισης, που θα επιστρέφει στον πολίτη την πολιτική ισχύ μέσω της ψήφου, η οποία σήμερα έχει απαχθεί από τα μέσα (ενημέρωσης) και τις δυνάμεις του χρήματος. Άλλωστε και το σημερινό Κογκρέσο εξελέγη με τη δύναμη των μέσων επικοινωνίας και του χρήματος, κι αυτό μόνο μια συνταγματική, κυρίαρχη και αποκλειστική Βουλή θα μπορέσει να το διορθώσει. Από άλλη άποψη, επιδιώκουμε να διευρύνουμε στο μέγιστο βαθμό το διάλογο μέσα στην κοινωνία σχετικά με την αναγκαιότητα ενός νέου προγράμματος που θα καταφέρει να αντιμετωπίσει την οικονομική και κοινωνική κρίση, που θα λύσει τα σοβαρά προβλήματα του πληθυσμού, με μια φορολογική μεταρρύθμιση, τον εκδημοκρατισμό των μέσων ενημέρωσης και την επιστροφή στην ανάπτυξη με επενδύσεις στην εθνική βιομηχανία και στην οικογενειακή γεωργία. Όλα αυτά θα είναι εφικτά αν προηγουμένως υπάρξει μια επανενεργοποίηση των μαζικών αγώνων, αν η εργατική τάξη αναλάβει και πάλι το ρόλο της στην ταξική πάλη, πραγματοποιώντας μεγάλες μαζικές κινητοποιήσεις, για να αλλάξει την πορεία της χώρας, όπως συνέβη στη δεκαετία του 1960, και αργότερα στη δεκαετία του 1980.
Γιατί χάσαμε
Υπήρξατε μία από τις κεντρικές φωνές αντίστασης απέναντι στο πραξικόπημα που ανέτρεψε την Ντίλμα Ρούσσεφ. Δυόμισι μήνες μετά, σας ρωτώ: πότε συνειδητοποιήσατε πως θα ήταν πολύ δύσκολο να αντισταθείτε;
Υποστήκαμε μια πολιτική ήττα, αλλά επρόκειτο για μια αντιπαράθεση σε πολλές μάχες, σε πολλά μέτωπα και σε όλη τη διάρκεια του χρόνου. Οπότε δεν υπήρξε μία συγκεκριμένη στιγμή. Κατά τη διάρκεια αυτής της μάχης, τα λαϊκά κινήματα έχτισαν μια ενότητα άμυνας ενάντια στο πραξικόπημα, κάτι πολύ σημαντικό, που είναι το Λαϊκό Βραζιλιάνικο Μέτωπο. Ωστόσο, δεν υπήρξε κινητοποίηση της εργατικής τάξης στους δρόμους. Και η λαϊκή ισχύς εκφράζεται μόνο μέσα από την κινητοποίηση στους δρόμους. Όσοι ήταν πολιτικοποιημένοι και η νεολαία βρέθηκαν στους δρόμους, όχι όμως και ο λαός. Και υπάρχουν πολλές διαφορετικές αξιολογήσεις που ερμηνεύουν το γιατί δεν κινητοποιήθηκε ο λαός, ξεκινώντας από τη μόνιμη καμπάνια του Rede Globo υπέρ του πραξικοπήματος και φτάνοντας μέχρι την ολέθρια οικονομική πολιτική του 2015, η οποία απομάκρυνε την εργατική τάξη από τον πολιτικό σχηματισμό κατά τη διάρκεια των κυβερνήσεων Λούλα-Ντίλμα. Επομένως δεν ξέρουμε πότε, ξέρουμε όμως γιατί χάσαμε.
Συμμετέχετε στους λαϊκούς αγώνες από το 1979, τουλάχιστον. Μπορούσατε να φανταστείτε ότι, στο τέλος αυτής της διαδικασίας των πάνω από 30 χρόνων, τα λαϊκά κινήματα και τα κόμματα της Αριστεράς θα βρίσκονταν τόσο αποδυναμωμένα;
Δεν θεωρώ ότι είμαστε αποδυναμωμένοι. Συγκεντρώνουμε λαϊκή δύναμη σε πολλούς τομείς. Η ταξική πάλη λειτουργεί σε κύκλους και, παρόλο που το 2002 εκλέξαμε την κυβέρνηση του Λούλα, αυτό δεν αντικατοπτρίστηκε σε μια επανεμφάνιση των μαζικών κινημάτων. Έτσι δεν είχαμε αρκετές δυνάμεις σε ετοιμότητα ώστε να εμποδιστεί το πραξικόπημα, που επίσης συνέβη επειδή η αστική τάξη πέτυχε μια ευρεία ηγεμονία στο Κονγκρέσο, στα μέσα επικοινωνίας και στη δικαστική εξουσία. Ήταν επομένως ζήτημα χρόνου μόνο να ανακτήσει τον έλεγχο και της Εκτελεστικής Εξουσίας. Σχεδόν το κατάφερε στις εκλογές του Οκτωβρίου του 2014, και μετά άρχισε να συνωμοτεί ανοιχτά ενάντια στην κυβέρνηση της Ντίλμα.
Τα λάθη των κυβερνήσεων Λούλα και Ρουσσέφ
Κάνοντας έναν απολογισμό αυτής της ιστορικής περιόδου, σας ρωτώ: πού κάναμε λάθος; Σε μια συνέντευξή σας που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Carta Mayor, το 2015, είπατε ότι εδώ και πολλά χρόνια η Αριστερά σκεφτόταν μόνο τις εκλογές.
Έγιναν πολλά λάθη από τις κυβερνήσεις του Λούλα και της Ντίλμα. Στα προγράμματά τους δεν είχαν το θάρρος να προτείνουν δομικές μεταρρυθμίσεις, όπως η φορολογική μεταρρύθμιση, η αντιμετώπιση του δημόσιου χρέους, που είναι το κύριο εργαλείο των τραπεζών προκειμένου να δεσμεύουν τα δημόσια αποθέματα, η αγροτική μεταρρύθμιση και ο εκδημοκρατισμός των μέσων επικοινωνίας, δεδομένου ότι η στρατηγική τους ήταν να διατηρούν τη συμφιλίωση μεταξύ των τάξεων και των συντηρητικών τμημάτων της κοινωνίας. Έγιναν πολλά λάθη από την πλευρά των λαϊκών κινημάτων (μιλάω με την ευρεία έννοια που περιλαμβάνει όλες τις μορφές λαϊκής οργάνωσης, κόμματα, κινήματα, συνδικάτα κτλ.) στις εσωτερικές μας δράσεις. Πολλοί από μας απλώς τα περιμέναμε όλα από την κυβέρνηση, ή πιέζαμε ελάχιστα για δημόσιες πολιτικές. Αφήσαμε κατά μέρος τη δουλειά βάσης και την πολιτική διαμόρφωση των βάσεών μας. Και δεν καταφέραμε να δημιουργήσουμε τα δικά μας μέσα μαζικής επικοινωνίας.
Πώς αξιολογείτε τη σημασία των χρόνων του Λούλα και της Ντίλμα από μια ιστορική προοπτική;
Η βασική κατάκτηση αυτών των θητειών ήταν ότι φρέναρε τον νεοφιλελευθερισμό και υλοποίησε μια κυρίαρχη πολιτική, εστιασμένη στις χώρες BRICs και στο Νότιο Ημισφαίριο. Το νεοαναπτυξιακό πρόγραμμα, βασισμένο στην ανάπτυξη της οικονομίας μέσω της βιομηχανίας, στην επιστροφή του κράτους με δημόσιες πολιτικές για τους πολλούς και διανομή των εσόδων μέσω του κατώτερου μισθού, ήταν σημαντικό και αναγκαίο. Ανεπαρκές ωστόσο για την παγίωση δομικών μετασχηματισμών στη βραζιλιάνικη κοινωνία. Όπως συνήθιζε να λέει ο Λούλα, όλοι κέρδισαν με την κυβέρνησή του, αλλά οι τραπεζίτες κέρδισαν πολύ περισσότερα, κι έτσι είχαμε βελτίωση των συνθηκών ζωής του πληθυσμού με αύξηση των θέσεων εργασίας και των εσόδων και αύξηση της κατανάλωσης, η οποία όμως συνοδεύτηκε από μια ακραία συγκέντρωση της γης, του πλούτου και των κερδών στη χώρα.
Μετάφραση από το πόρταλ Βραζιλία 2017: Έφη Γιαννοπούλου
Πηγή: Η Εποχή
