Λίγο πριν μπει η νέα χρονιά, οι πολυεθνικές του πετρελαίου και των πυρηνικών δέχθηκαν ένα μεγάλο δώρο! Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε το πολυαναμενόμενο προσχέδιο της πράσινης ταξινόμησης που αφορά στο φυσικό αέριο (μεθάνιο) και στην πυρηνική ενέργεια. Η ταξινόμηση επιχειρεί να προσδιορίσει το περιεχόμενο της βιώσιμης οικονομικής δραστηριότητας, για να διαμορφώσει τον κατάλογο που θα καθοδηγεί τις χρηματοπιστωτικές αγορές στη διαδικασία επιλεξιμότητας για χρηματοδότηση.
«Mission accomplished»! Ο κόπος των ισχυρών lobbies των εταιρειών και ορισμένων κρατών, δεν πήγε χαμένος: στο προσχέδιο η Επιτροπή εκτιμά ότι στον χώρο του φυσικού αερίου (ΦΑ) και της πυρηνικής ενέργειας καταγράφονται «ταχείες τεχνολογικές» εξελίξεις σε βαθμό που τα παραγόμενα τοξικά απόβλητα σταθμών ηλεκτροπαραγωγής, μπορούν να αποβάλλονται χωρίς «σημαντική βλάβη» για το περιβάλλον.
Συνεπώς, η αδειοδότηση έως το 2045 για την κατασκευή νέων πυρηνικών εγκαταστάσεων ηλεκτροπαραγωγής θα μπορεί να αναγνωριστεί ως «πράσινη επένδυση».
Περιβαλλοντικές βόμβες
Η συμπερίληψη του ΦΑ στον κατάλογο ήταν πιο δύσκολη. Επιλέχτηκε η συμβιβαστική λύση να θεωρηθεί το ΦΑ ως «μεταβατική» επένδυση, συμβατή με τους όρους της ταξινομίας, για τις άδειες μέχρι 31 Δεκεμβρίου 2030, υπό την προϋπόθεση τήρησης «αυστηρών κριτήριων», όπως ο περιορισμός παραγωγής εκπομπών CO2 μέχρι 270ge/KWh, κατά μέσο όρο για περίοδο 20ετιας. Ο περιορισμός εκπομπών αφορά μονάδες υψηλής απόδοσης που τροφοδοτούνται από μείγμα ΦΑ και ΑΠΕ (ανανεώσιμο αέριο από βιομάζα ή υδρογόνο) και μόνο με την προϋπόθεση ότι αντικαθιστούν ορυκτά καύσιμα (πχ. άνθρακα, πετρέλαιο). Το μείγμα αυτό θα πρέπει να περιέχει τουλάχιστον 30% ανανεώσιμο αέριο, ενώ το 2030 το ποσοστό αυτό θα πρέπει να ανέλθει στο 55% . Για την περίοδο μετά το 2030 στο προσχέδιο δεν γίνεται μνεία για την πλήρη διακοπή χρήσης του ορυκτού αερίου (ΦΑ). Προβλέπεται ότι κάθε μονάδα που θα κατασκευαστεί, πριν το 2030, προκειμένου να καλυφθούν τα κενά της διακεκομμένης παραγωγής των ΑΠΕ (έλλειψη ηλιοφάνειας και ανέμων) για να χαρακτηριστεί πράσινη, μπορεί να εκπέμπει μέχρι και 550ge/KWh .Χρήσιμο να διευκρινιστεί ότι μια τέτοια μονάδα είναι χαμηλής αποδοτικότητας και κατ’ επέκταση χαμηλότερου κόστους κατασκευής. Με αυτό τον τρόπο πριμοδοτείται έμμεσα, πλην σαφώς, η κατασκευή μονάδων ΦΑ για την εξισορρόπηση του δικτύου, αντί να κατευθύνονται οι πόροι σε μονάδες αποθήκευσης, που επιτελούν το ίδιο έργο, χωρίς να εκπέμπουν CO2.
Τα χειροτέρα, όμως, έρχονται μετά το 2030: το κείμενο προβλέπει ότι το ΦΑ θα θεωρείται «πράσινο» εάν θα συλλέγεται και «θάβεται» στη γη το παραγόμενο από την καύση του CO2, δηλαδή μέσω της αμφιλεγόμενης τεχνολογίας CCS (carbon capture and storage). Με αυτό τον τρόπο για τις πολυεθνικές το ΦΑ θα παραμείνει στο κέντρο του ενεργειακού συστήματος, ενώ μέσω της τεχνολογίας CCS και της χρήσης ΦΑ, θα εκλείψουν σταδιακά, στην Ευρώπη, οι περιοχές αποθήκευσης των εκπομπών. Τάνκερς γεμάτα υγροποιημένο CO2, θα το μεταφέρουν για ενταφιασμό σε άλλες αναπτυσσόμενες και φτωχότερες χώρες, με ανύπαρκτους ή ελάχιστους ελέγχους. «Περιβαλλοντικές βόμβες» θα σεργιανίζουν σε όλα τα πλάτη της γης. Ένα «γενναιόδωρο δώρο για τις επερχόμενες γενεές…
«Πρασινίζοντας» τα πυρηνικά!
Η Επιτροπή υπερέβην κάθε ενδοιασμό, θεωρώντας την ανάπτυξη και την έρευνα πυρηνικών αντιδραστήρων IV γενιάς, συμβατή με την ταξινομία, επισημαίνοντας ότι δεν είναι ακόμη «εμπορικά βιώσιμοι», υπονοώντας έτσι ότι οι αντιδραστήρες ΙΙΙ γενιάς και ίσως και οι παλαιότερης τεχνολογίας είναι. Η Επιτροπή θέτει σαν μοναδική προϋπόθεση να ικανοποιούν τους κανόνες ασφάλειας του Euratom, ενώ τα κράτη μέλη οφείλουν να «διευκρινίσουν» πως προτίθενται να διαχειριστούν τα πυρηνικά απόβλητα, με ό,τι αυτό σημαίνει…
Το μέγιστο της παραδοξολογίας η πρόταση της Επιτροπής το πλησιάζει όταν θεωρεί ότι η πυρηνική τεχνολογία μπορεί να ικανοποιήσει τις προδιαγραφές της κυκλικής οικονομίας, μόνο και μόνο επειδή η διαχείριση των πυρηνικών αποβλήτων μπορεί να διασφαλίσει την επαναχρησιμοποίηση ή την ανακύκλωση στο τέλος του κύκλου ζωής τους!
Η εξόρυξη του ουρανίου, η χρήση και το θάψιμο του στα έγκατα της γης μετά την εκμετάλλευση του, κάθε άλλο παρά «κυκλικότητα» αναδεικνύει. Ο κύκλος βέβαια δεν κλείνει, εκτός για κάποια πυρηνικά κατάλοιπα, όπως το πλουτώνιο, από το οποίο κατασκευάζονται και οι γνωστές βόμβες… (βλέπε στο site της Εποχής, https://www.epohi.gr/…/oi-deinosayroi-ton-pyrhnikon…).
Σύμφωνα με στοιχεία του 2020 (πίνακας), το μέσο συνολικό κόστος παραγωγής μιας MWh από πυρηνική ενέργεια είναι έως και τέσσερις φορές μεγαλύτερο από την αντίστοιχη που παράγεται από Φ/Β η αιολική ενέργεια! Επιπλέον οι χρόνοι κατασκευής ενός πυρηνικού εργοστασίου είναι πολύ χρονοβόροι (10-20 χρόνια), δηλαδή ασύμβατοι με τα δεσμευτικά χρονικά όρια της συμφωνίας του Παρισιού.
«Με τη συμπερίληψη του ΦΑ, της τεχνολογίας CCS και των πυρηνικών στην ταξινομία γράφεται ο επιτάφιος του ευρωπαϊκού Green Deal. Συνεχίζοντας, σαν να μην συμβαίνει τίποτα, με το ΦΑ και CCs και διευρύνοντας τις εγκαταστάσεις πυρηνικών σταθμών, θα υπονομευθούν οι επενδύσεις στις ΑΠΕ, στην αποθήκευση και στην ενεργειακή αποδοτικότητα, αλλοιώνοντας το νόημα της κυκλικής οικονομίας. Με τις μεθόδους αυτές, ακόμα και εάν επιφέρουν κάποια μείωση των εκπομπών, δεν πρόκειται να μειωθεί η συνολική μείωση ενέργειας, που διασφαλίζεται μόνο με την εφαρμογή της αρχής της κυκλικής οικονομίας, δηλαδή δεν πρόκειται να αρθούν οι αιτίες της κλιματικής κρίσης που βιώνουμε και οι επιπτώσεις της στο περιβάλλον και στην βιοποικιλότητα» : F.M. Butera, Πολυτεχνείο του Μιλάνου.
Ενεργειακή γεωπολιτική
Μέσα στο τεχνικό δίλημμα «μεταβατικό, βιώσιμο» παίζεται η απανθρακοποίηση της οικονομίας και οι μελλοντικές γεωπολιτικές ισορροπίες. Το «πρασίνισμα» του ΦΑ και των πυρηνικών βάζει σε αμφισβήτηση το στόχο του μεριδίου 55% ΑΠΕ για το 2030, καθώς και τον περιορισμό της θερμοκρασίας στους 1,5 βαθμούς για το 2050. Οι επιπτώσεις στους λαούς, ιδιαίτερα στις κλιματικά και ενεργειακά ευάλωτες χώρες, θα είναι βαρύτατες σε επίπεδο ασφάλειας και κόστους ζωής.
Δεν ισχύει αυτό για τη Γαλλία που εμφανίζεται να είναι ο κερδισμένος των εξελίξεων (παράγει το 70% ηλεκτρισμό από πυρηνική ενέργεια). Η κατάσταση της γαλλικής πυρηνικής βιομηχανίας κάθε άλλο παρά καλή είναι. Ο ενεργειακός κολοσσός EDF έχει συσσωρεύσει χρέη άνω των 42 δισ., ενώ το κόστος κατασκευής πυρηνικών εργοστασίων συνεχώς αυξάνει: ο αντιδραστήρας Epr στο Flamanville ξεκίνησε την κατασκευή του το 2006 και ακόμη δεν έχει ολοκληρωθεί, το δε κόστος του από 3,3 δισ. θα ξεπεράσει τα 19 δισ. Στο Olkiluoto της Φιλανδίας ένας άλλος ERP οδήγησε σε πτώχευση τον γαλλικό κατασκευαστή Areva.
Στη γειτονική Γερμανία υπάρχει σύγχυση και προβληματισμός. Ενδεικτικό το ειρωνικό σχόλιο της γερμανικής Fridays For Future: «Ευχαριστούμε για τις πρωτοχρονιάτικες ευχές τoν O. Scholtz, A. Baerbock, και C. Lidner. Λέγεται ότι στην Ευρώπη δεν θα αντισταθείτε στο να θεωρήσετε ως πράσινη ενέργεια τόσο το ΦΑ, όσο και τα πυρηνικά. Εσείς δεν είστε που μιλούσατε για δεσμεύσεις σχετικά μα τον στόχο των 1,5 βαθμών;». Η εξέλιξη αυτή είναι μεγάλο πισωγύρισμα σε σχέση με την πρόσφατη πολιτική κλεισίματος των πυρηνικών εργοστασίων στη Γερμανία και κυρίως είναι η απόδειξη ότι το Βερολίνο αδυνατεί να αντισταθεί στη φιλο-πυρηνική πολιτική της Ursula von der Leyen και των πρωτοβουλιών του Macron.
Υπάρχουν ακόμη περιθώρια για την ακύρωση της πρότασης; Η μάχη θα δοθεί στο επόμενο Συμβούλιο των υπουργών και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Η αναμονή για θετικές εξελίξεις είναι πολύ αδύναμη. Μόνο κινηματικές πρωτοβουλίες μπορούν να ανατρέψουν την αρνητική πορεία.
Κόστος παραγωγής ενέργειας ανά πηγή ($/ΜWh)
Πυρηνική 163
Άνθρακας 112
Φυσικό αέριο 59
Αιολικά 40
Φωτοβολταικά 37
Πηγή : Lazard levelized cost of energy 2020
Ο Ιωσήφ Σινιγάλιας είναι μηχανολόγος μηχανικός.
Πηγή: Η Εποχή
