Στις 18.10.2023, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εγκάλεσε την Ελλάδα, με αιτιολογημένη γνώμη [INFR (2012) 0037], επειδή δεν είχε ενσωματώσει πλήρως προβλέψεις της Οδηγίας (ΕΕ) 2019/944 σχετικά με την αγορά ηλεκτρικής ενέργειας έως την 31η Δεκεμβρίου 2020. Η Οδηγία αφορά την προστασία των καταναλωτών, με στόχο τη δημιουργία πραγματικά ολοκληρωμένων, ανταγωνιστικών, επικεντρωμένων στον καταναλωτή, ευέλικτων, δίκαιων και διαφανών αγορών ηλεκτρικής ενέργειας στην Ένωση. Η Ελλάδα έχει πλέον προθεσμία δύο μηνών για να προβεί στην πλήρη ενσωμάτωση της εν λόγω Οδηγίας καθώς, σε αντίθετη περίπτωση, θα παραπεμφθεί στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Χαρακτηριστικά το άρθρο 18 της Οδηγίας αναφέρει ότι τα κράτη μέλη διασφαλίζουν ότι οι λογαριασμοί και οι πληροφορίες τιμολόγησης είναι ακριβείς, κατανοητές, σαφείς, περιεκτικές, φιλικές για τον χρήστη και παρουσιάζονται κατά τρόπο που διευκολύνει τη σύγκριση από τους τελικούς πελάτες.
Σε αυτό το πλαίσιο λαμβάνει χώρα η «μεταρρύθμιση» των πολύχρωμων τιμολογίων, όπως την χαρακτήρισε ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Θεόδωρος Σκυλακάκης.
Το νέο σύστημα τιμολόγησης που θα εφαρμόζεται από την από την 1η Ιανουαρίου 2024 έως την 31η Δεκεμβρίου 2024[1], προβλέπει τέσσερα χρώματα για τέσσερα διαφορετικά τιμολόγια:
– Το ειδικό κοινό, ενιαίο τιμολόγιο έχει πράσινο χρώμα. Σε αυτό μεταφέρονται υποχρεωτικά οι πελάτες στην περίπτωση που δεν θα δηλώσουν έως το τέλος Ιανουαρίου του 2024 ότι επιθυμούν να ενταχθούν σε τιμολόγιο με άλλη σήμανση, χρώμα.
Η τιμή θα ανακοινώνεται κάθε 1η του μήνα και θα είναι το άθροισμα της βασικής τιμής προμήθειας, η οποία προκύπτει από την τιμή χονδρεμπορικής του προηγούμενου μήνα, του Δεκεμβρίου δηλαδή για τον Ιανουάριο, συν το μηχανισμό διακύμανσης που είναι η γνωστή ρήτρα αναπροσαρμογής με άλλο όνομα.
– Τα κίτρινα τιμολόγια είναι κυμαινόμενης τιμής που μεταβάλλονται με τις διακυμάνσεις της χονδρεμπορικής τιμής ηλεκτρικής ενέργειας με ανακοίνωση τιμής ex-ante ή ex-post. Ο πελάτης που εντάσσεται σε τέτοιο τιμολόγιο πρέπει να παρακολουθεί τις τάσεις της αγοράς ώστε, ενδεχομένως να διαλέξει το κίτρινο τιμολόγιο όταν αυτό θα είναι πιο συμφέρον, για παράδειγμα από το πράσινο, και να πληρώσει μικρότερο λογαριασμό.
– Το σταθερό τιμολόγιο, με το μπλε χρώμα έχει σταθερή τιμή προμήθειας για όλη την περίοδο της σύμβασης. Είναι στη θεωρία το ακριβότερο επειδή έχει σταθερή τιμή. Στην υψηλότερη, για τώρα, σταθερή τιμή σε σχέση με τα υπόλοιπα χρώματα, οι προμηθευτές έχουν ενσωματώσει πλήρως στο τιμολόγιο όποια πρόβλεψη δικού τους ρίσκου για το διάστημα που καλύπτει η σύμβαση και ας μην περιλαμβάνεται μηχανισμός διακύμανσης. Είναι όμως και το πιο κατανοητό, ειδικά και για τους μεγαλύτερους σε ηλικία ανθρώπους, και για όσους δεν επιθυμούν να παρακολουθούν κάθε μήνα τις διακυμάνσεις της χονδρεμπορικής τιμής ηλεκτρικής ενέργειας.
– Τα δυναμικά τιμολόγια, με πορτοκαλί σήμανση, περιλαμβάνουν τα τιμολόγια των οποίων η τιμή μεταβάλλεται με βάση τις τιμές της χονδρεμπορικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας εντός της ημέρας. Προϋπόθεση για να προσφερθούν τα συγκεκριμένα τιμολόγια είναι η ύπαρξη ευφυούς μετρητή. Μια ακόμη πιο σύνθετη «άσκηση», η οποία όμως δεν αφορά σημαντική μερίδα των καταναλωτών αφού σχεδόν κανένα νοικοκυριό δεν έχει έξυπνο μετρητή.
Τιμή ρεύματος με άγνωστο χ
Δικαίως ο νέος τρόπος τιμολόγησης έχει προκαλέσει ακόμη μεγαλύτερη σύγχυση στους καταναλωτές. Αρχικά, αυτή τη στιγμή, κανείς δεν μπορεί να υπολογίσει την ακριβή τιμή του ενιαίου, πράσινου τιμολογίου ή του κίτρινου τιμολογίου για τον Ιανουάριο αφού, ο μηχανισμός διακύμανσης τον οποίον ενσωματώνουν συναρτάται από τη χονδρεμπορική τιμή του Δεκεμβρίου που θα γνωρίζουμε στα τέλη του μήνα. Καλούνται δηλαδή να αποφασίσουν με άγνωστο χ.
Συνεπώς αρχικά συμπεράσματα σε σχέση με το ποιο τιμολόγιο είναι πιο συμφέρον για τους καταναλωτές μπορούν να εξαχθούν μετά από μήνες. Όσον αφορά δε το εάν τα χρωματιστά τιμολόγια παρέχουν στους καταναλωτές ακριβείς, κατανοητές, σαφείς, περιεκτικές, φιλικές για τον χρήστη πληροφορίες τιμολόγησης, ενδεικτικό είναι ότι, σύμφωνα με δημοσίευμα στον έντυπο Τύπο (Καθημερινή), οι ίδιοι οι πάροχοι αναθέτουν σε ειδικούς την «ανάγνωση» των τιμολογίων των ανταγωνιστών τους.
Ο υπουργός ΠΕΝ δηλώνει ότι τα πολύχρωμα τιμολόγια κινητοποιούν τον ανταγωνισμό και ότι οι τιμές ρεύματος έχουν μειωθεί. Οι τιμές όμως φαίνεται να μειώνονται, αυτό δείχνει η τάση της αγοράς, σε σχέση με τους προηγούμενους μήνες και τα προηγούμενα δύο χρόνια, που είχαν φτάσει σε ιστορικά πρωτοφανή επίπεδα. Χαρακτηριστικά, το οικιακό τιμολόγιο της ΔΕΗ για κατανάλωση έως 500 κιλοβατώρες το μήνα, για το μήνα που διανύουμε (Δεκέμβριος 2023) μετά την μικρή κρατική επιδότηση η τιμή είναι στα 0,1450 €/kWh. Με στοιχεία ΔΕΗ. Φαίνεται όμως ότι πολλοί έχουν ξεχάσει ότι όταν ανέλαβε η κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας το ίδιο τιμολόγιο της ΔΕΗ ήταν στα 0,0946 €/kWh.
Συνοψίζοντας:
– οι υψηλές τιμές ρεύματος αποτελούν τη νέα «κανονικότητα»
– είτε με τη ρήτρα αναπροσαρμογής είτε με τη νέα ονομασία του μηχανισμού διακύμανσης, το ρίσκο των προμηθευτών ηλεκτρικής ενέργειας μετακυλίεται πλήρως στους καταναλωτές. Στους καταναλωτές δεν μεταφέρθηκε όμως ποτέ οποιαδήποτε ελάφρυνση κατά τη διάρκεια της πανδημίας όπου οι χονδρεμπορική τιμή είχε καταρρεύσει.
– η όποια αποκλιμάκωση των τιμών δεν οφείλεται φυσικά στα πολύχρωμα τιμολόγια αλλά ούτε σε οποιαδήποτε παρέμβαση είτε της ΡΑΑΕΥ ή της Επιτροπής Ανταγωνισμού, ή της κυβέρνησης, αλλά στην τύχη. Στο ότι δηλαδή οι αποθήκες της ΕΕ είναι πλήρεις κατά 90 %, όπως και από το ότι ο χειμώνας είναι μέχρι τώρα ήπιος.
– το μόνο που έχουν να κάνουν οι καταναλωτές είναι να προσεύχονται για καλοκαιρία αλλά και ότι δεν θα εμφανίζονται κρίσεις, σημειωτέον την εποχή της κλιματικής κρίσης, γιατί η κυβέρνηση δεν μπορεί ή δεν θέλει να τις αντιμετωπίσει. Και αυτό είναι το πιο τρομακτικό.
Υ.Γ. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΡΑΑΕΥ [2] φαίνεται ότι η Ελλάδα κατατάσσεται τέταρτη (4η) ακριβότερη στη χονδρεμπορική τιμή ηλεκτρικής ενέργειας για το 2023. Θα δοθεί άραγε κάποια επίσημη απάντηση για αυτό;
Σημειώσεις:
1. ΥΠΕΝ/ΔΗΕ/120637/2107/2023 και ν. 4951/2022, άρθρο 138Α
2. www.rae.gr/parakolouthisi-agoron/evropaikes-agores-xondrikis/map-graph
Ινώ Σιώζιου
