Ηλίας Νικολακόπουλος (1947-2022)
Και θα κρατάμε για πάντα τη λάμψη της ανατροπής που σφράγισε τη σκέψη, το βλέμμα και το μειδίαμα του Ηλία μας.
Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας
Η. Νικολακόπουλος: ο άνθρωπος με τις πάμπολλες & καλές ιδιότητες
Οι περισσότεροι ήξεραν τον Νικολακόπουλο ως εκλογολόγο – τα βράδια των εκλογών, ιδίως κάποια χρόνια πριν, ήταν ταυτισμένα μαζί του. Κάποιοι ως πολιτικό επιστήμονα και ιστορικό ή συγγραφέα της “Καχεκτικής Δημοκρατίας”. Ή ως πρόεδρο των ΑΣΚΙ. Καθόλου αμελητέα αυτά, όμως ο Ηλίας είχε πολλές άλλες, πιο άγνωστες, ιδιότητες.
Εννοώ βιογραφικά, όπως ότι μωρό μεγάλωσε στο Τρίκερι, καθώς η μάνα του ήταν πολιτική εξόριστη εκεί (εξόριστος και ο πατέρας του) ή ότι είχε σπουδάσει μαθηματικά και θεωρία των πιθανοτήτων. Αλλά και προσωπικά στοιχεία και χαρίσματα: πόσους και πόσες “μαθητές” και “μαθήτριές” του, αλλά και άλλους πολλούς, βοήθησε γενναιόδωρα όταν έγραφαν τη διατριβή τους, πόσο απλόχερα μοιραζόταν τη μεγάλη γνώση που είχε, πόσο πολύτιμα σχόλια έκανε όταν του εμπιστευόσουν ένα κείμενο που έγραφες. Πόσο στραφτάλιζε το πνεύμα του στις συζητήσεις, πώς μπορούσε να σε οργανώνει και να σε παρακινεί, με τις οξυδερκείς παρατηρήσεις του.
Ο Ηλίας δεν ήταν μόνο ένα δημόσιο πρόσωπο. Ήταν ταυτόχρονα ένας στοργικός δάσκαλος, ένας καλός φίλος, ένας ευαίσθητος και βαθιά πολιτικοποιημένος και γλυκός άνθρωπος. Ένας δραστήριος και βαθιά αριστερός, στον οποίο ο πραγματισμός (αλλά σε καμιά περίπτωση κυνισμός) συνδυαζόταν με την ανησυχία και την αγωνία, κι ας τις έκρυβε καλά.
Ο Ηλίας συνδύαζε την έντονη δημόσια παρουσία με τους χαμηλούς τόνους και την ουσιαστική προσφορά. Και πάρα πολλά από όσα έκανε δεν γίνονταν γνωστά. Ήταν ένας αφανής εργάτης, με την ιστορία, την πολιτική επιστήμη, την πολιτική και την Αριστερά να κυριαρχούν στο μυαλό και την ψυχή του.
Και ήταν ένας άνθρωπος καλός. Με καλοσύνη, που νοιαζόταν για τους άλλους. Όσοι και όσες τον γνωρίσαμε, έστω και λίγο, το ξέρουμε καλά.
Μετράνε λίγες ώρες που τον χάσαμε, και η απουσία του είναι βαριά. Όπως ήταν και η παρουσία του.
Στρατής Μπουρνάζος
Είναι πολύ δύσκολο να γράψεις για τον τόσο αιφνίδιο θάνατο ενός δάσκαλου και φίλου και ενός ανθρώπου που σε συνέδεσαν τόσα πολλά, μικρά και μεγάλα, για πολλά χρόνια. Μα από την άλλη δεν υπάρχει άλλος τρόπος να αποχαιρετήσεις, παρά με το μόνο όπλο που έχεις, την γραφή. Αν σκέφτομαι κάτι τώρα, με τόσο πρόσφατο το θάνατό του, δεν είναι ούτε τον Ηλία στα ΑΣΚΙ, ούτε τις μελέτες του, ούτε την μανία του με την πολιτική. Σκέφτομαι πόσο καλός δάσκαλος ήταν. Έμαθε πολλά σε όλους μας, διόρθωσε τα κείμενά μας, σχολίασε συστηματικά ότι δικό μας διάβαζε. Μα πιο πολύ χάζευα κάθε φορά να τον βλέπω να μιλάει στα κοινά μας σεμινάρια στα ΑΣΚΙ, να λέει ιστορίες στους φοιτητές, να γελάει και να σχολιάζει πάντα με ένα ελαφρό μειδίαμα και στο τέλος να κοιτάει προσπαθώντας να επιβεβαιώσει ότι οι ακροατές του είχαν καταλάβει. Ιστορίες και μετά πάλι στοιχεία και ξανά ιστορίες, πρόσωπα και ξεχασμένες ιδιότητες. Και ήταν καλός δάσκαλος γιατί ο Ηλίας έδινε απλόχερα καθώς αγαπούσε τους ανθρώπους και νοιαζόταν για αυτούς με τον πιο ουσιαστικό τρόπο. Ερχόταν από έναν κόσμο δύσκολο, κι ας μη μίλαγε παρά σπάνια για αυτόν. Και όταν αυτό γινόταν έπρεπε πιο πολλά να καταλάβεις μέσα από τις χαραμάδες και τις σιωπές, παρά από αυτά που έλεγε. Για τον πατέρα του αποκλεισμένο από το δημόσιο λόγω πολιτικών φρονημάτων, την μητέρα του στην εξορία, την δική του πολιτική στράτευση. Μέσα σε αυτό τον κόσμο σφυρηλατήθηκε, μέσα από αυτό τον κόσμο κράτησε την καλοσύνη και τη δοτικότητα με την οποία μας περιέβαλε. Του χρωστάμε και θα του χρωστάμε πολλά.
Βαγγέλης Καραμανωλάκης
