Πριν από 12 μήνες ακριβώς, ο Νίκος Ρωμανός, βρέθηκε προφυλακισμένος για μια υπόθεση στην οποία, ακόμη και σήμερα, δεν υπάρχει κανένα ουσιαστικό αποδεικτικό στοιχείο εις βάρος του. Παρά τη σαφή πρόταση του εισαγγελέα υπέρ της αποφυλάκισής του, το Δικαστικό Συμβούλιο αποφάσισε την παράταση της προσωρινής του κράτησης για άλλους έξι μήνες. Δεκαοκτώ μήνες συνολικής κράτησης, χωρίς αποδείξεις, χωρίς πραγματικό λόγο.
Η προσωρινή κράτηση είναι, σύμφωνα με το Σύνταγμα και τον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, ένα εξαιρετικό μέτρο –όχι τιμωρία πριν τη δίκη. Στην περίπτωση όμως του Νίκου Ρωμανού, έχει μετατραπεί σε μορφή προληπτικής καταδίκης. Ένας άνθρωπος στερείται την ελευθερία του για σχεδόν ενάμιση χρόνο, στη βάση ενός και μόνο στοιχείου: ενός μερικού αποτυπώματος πάνω σε μία πλαστική σακούλα. Ένα αποτύπωμα που δεν αποδεικνύει ούτε κατοχή, ούτε γνώση, ούτε σχέση, ούτε συμμετοχή σε καμία αξιόποινη πράξη.
Η υπόθεση έχει και μια διάσταση που προκαλεί εύλογη ανησυχία. Στην αρχή, η ίδια πρόεδρος του Δικαστικού Συμβουλίου είχε σημειώσει ότι η σακούλα δεν φέρει κανένα αποτύπωμα εκτός από αυτά του Ρωμανού και ενός ακόμη συγκατηγορουμένου. Αυτό θεωρήθηκε τότε ως ένδειξη ενοχής –ότι, αφού δεν υπάρχουν άλλα αποτυπώματα, μόνον εκείνοι την έπιασαν και συσκεύασαν εντός της ένα όπλο, απολύτως καθαρό από αποτυπώματα. Τώρα όμως, που, μέσω εγγράφου από την αστυνομία, προκύπτει ότι υπάρχουν και άλλα αποτυπώματα, όχι όμως ικανά προς αντιπαραβολή, η ίδια πρόεδρος καταλήγει στο ακριβώς αντίθετο συμπέρασμα: πως, εφόσον οι άλλοι δεν άφησαν «ισχυρά αποτυπώματα», η ύπαρξη του δικού του αποτυπώματος αποδεικνύει εμπλοκή και τα υπόλοιπα αποτυπώματα πρέπει να είναι δικά του και του συγκατηγορουμένου του. Όλα αυτά δε, χωρίς ίχνος τεχνικής έκθεσης από τα αρμόδια εργαστήρια της αστυνομίας που να μπορούν να πιστοποιήσουν αυτόν τον ισχυρισμό. Στον αντίποδα, ο Νίκος Ρωμανός, από την πρώτη στιγμή της σύλληψής του, δεν έχει μετακινηθεί κατ΄ ελάχιστον από την αλήθεια του και μάλιστα τα όσα λέει αποδεικνύονται από την μέχρι τώρα έρευνα των αρχών.
Με άλλα λόγια, ό,τι κι αν δείξουν τα στοιχεία, η ενοχή είναι δεδομένη. Αυτή η αντιστροφή του τεκμηρίου αθωότητας σε τεκμήριο ενοχής πρέπει να μας προβληματίσει γιατί το παρατηρούμε εντόνως τα τελευταία χρόνια.
Το ελληνικό κράτος έχει θεσπίσει αυστηρούς περιορισμούς στη διάρκεια της προσωρινής κράτησης, ακριβώς για να αποτρέψει φαινόμενα αυθαιρεσίας. Όταν όμως αυτοί οι περιορισμοί καταστρατηγούνται, όταν η παράταση της κράτησης δικαιολογείται με τόσο έωλα επιχειρήματα, τότε δεν μιλάμε πια για προστασία της κοινωνίας, αλλά για μια μορφή θεσμοποιημένης ομηρίας του κατηγορουμένου.
Πίσω από τη νομική φρασεολογία κρύβεται μια ωμή πραγματικότητα: ένας νέος άνθρωπος στερείται την ελευθερία του χωρίς αποδείξεις και ενδεχομένως με προκατάληψη. Ο Νίκος Ρωμανός στέκεται με το κεφάλι ψηλά απέναντι σε μια εξουσία που φαίνεται να τον έχει καταδικάσει πριν καν δικαστεί.
Η Δικαιοσύνη οφείλει να είναι τυφλή απέναντι σε πρόσωπα, όχι απέναντι στα γεγονότα. Όταν ένα δικαστικό συμβούλιο διαμορφώνει τη στάση του με βάση τα παρελθοντικά στοιχεία, τότε οδηγείται σε ένα νομικό αδιέξοδο. Οδηγείται σε ένα επικίνδυνο μονοπάτι που για ακόμα μία φορά οικοδομείται μια επικίνδυνη νοοτροπία, να κρατείται «όμηρος» ένας άνθρωπος όχι γιατί υπάρχουν ενδείξεις αλλά γιατί θα μπορούσαν να υπάρχουν γιατί έτσι μπορεί και θέλει να το ερμηνεύσει κάποιος.
Η παράταση της κράτησης του Νίκου Ρωμανού δεν είναι απλώς μια απόφαση Συμβουλίου, είναι ένα φαινόμενο της εποχής που διάγει η Δικαιοσύνη, όπου με την λογική μιας αυστηροποίησης θεωρεί ότι κερδίζει ένα θετικό πρόσημο στην κοινωνία αλλά ενδεχομένως να επιτυγχάνει το ακριβώς αντίθετο.
Η Λίλα Ραγκούση είναι συνήγορος υπεράσπισης του Νίκου Ρωμανού
