«Η Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία (Κ.ΑΛ.Ο.) αποτελεί έναν χώρο ο οποίος ενδυναμώνει τη θέση των γυναικών στην κοινωνία μας, συμβάλλοντας, ταυτόχρονα, σημαντικά και στην καταπολέμηση των έμφυλων ανισοτήτων».
Αυτή η επισήμανση της Φωτεινής Κούβελα, γενικής γραμματέα Ισότητας των Φύλων, αποτελεί τον άξονα της συζήτησης που είχαμε με αφορμή τις σχετικές προτάσεις που πρόσφατα κατέθεσε στον ειδικό γραμματέα Κ.ΑΛ.Ο. του υπουργείου Εργασίας, Αντώνη Βόρλοου. Πολλές οι δράσεις αλλά και οι παρεμβάσεις που έχουν γίνει, καθώς όπως σημειώνει η κ. Κούβελα, η ενίσχυση της θέσης της γυναίκας στην επιχειρηματικότητα στην Κ.ΑΛ.Ο. αποτελεί προτεραιότητα του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Ισότητα των Φύλων 2016-2020, ενώ προκειμένου να αποτελέσει η έμφυλη διάσταση οριζόντιο μέλημα των σχετικών πολιτικών, ήδη ανάμεσα στα άλλα, η ΓΓΙΦ έχει συστήσει κοινή ομάδα εργασίας με τα αρμόδια στελέχη της Ειδικής Γραμματείας Κ.ΑΛ.Ο. με στόχο την επεξεργασία περαιτέρω προτάσεων και δράσεων.
● Μπορεί η ενασχόληση των γυναικών με την Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία να μειώσει τις έμφυλες ανισότητες στον χώρο της εργασίας, αλλά και συγχρόνως να ενισχύσει τη θέση της γυναίκας στην ελληνική κοινωνία;
Η Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία εισάγει έναν εναλλακτικό τρόπο παραγωγής, εργασίας και κατανάλωσης. Ενα από τα βασικότερα χαρακτηριστικά της κοινωνικής επιχειρηματικότητας είναι ο δημοκρατικός και συμμετοχικός τρόπος λειτουργίας της.
Στη βάση αυτής της παραδοχής, η ανάπτυξη της συνεργατικότητας και της κοινωνικής προσφοράς δεν αποτελούν απλώς ζητούμενα, αλλά συνιστούν και ουσιώδη χαρακτηριστικά των επιχειρήσεων Κ.ΑΛ.Ο., οι οποίες σαφώς και ενισχύουν και ενδυναμώνουν τη θέση των γυναικών στην κοινωνία μας, συμβάλλοντας, ταυτόχρονα, σημαντικά και στην καταπολέμηση των έμφυλων ανισοτήτων.
Αλλωστε είναι γνωστό ότι στη χώρα μας, αλλά και στην Ευρώπη, το ποσοστό ανεργίας των γυναικών είναι μεγαλύτερο από αυτό των ανδρών.
Περαιτέρω, ένας από τους σημαντικούς λόγους της αυξημένης ανεργίας των γυναικών είναι ότι οι εργοδότες θεωρούν σημαντικό το «κόστος απουσίας» μιας εργαζόμενης μητέρας από την εργασία (άδειες μητρότητας, γονικές παροχές κ.λπ.).
Ομως, η αύξηση της συμμετοχής των γυναικών σε επιχειρήσεις Κ.ΑΛ.Ο. δημιουργεί μια αμφίδρομη σχέση οφέλους μεταξύ των γυναικών και της κοινωνίας, αξιοποιώντας τις αποδεδειγμένες δεξιότητες των γυναικών, αλλά και την ευαισθησία που δείχνουν σε θέματα που αφορούν την κοινωνία και το περιβάλλον.
● Τι οφέλη απορρέουν για τις γυναίκες από τη συμμετοχή τους σε συνεταιρισμούς και άλλους φορείς Κ.ΑΛ.Ο. σε σχέση με τη συμβατική γυναικεία επιχειρηματικότητα; Είναι πιο ισότιμοι αυτοί οι φορείς σε σχέση με τις παραδοσιακές επιχειρήσεις; Τι λέει η ελληνική πραγματικότητα;
Οι επιχειρήσεις Κ.ΑΛ.Ο. λειτουργούν με γνώμονα τη συλλογικότητα, την ισότητα και την αλληλεγγύη.
Κύριος στόχος αυτής της μορφής επιχειρηματικότητας είναι η αξιοπρεπής διαβίωση των μελών της με παράλληλη προσφορά στην κοινωνία και στην αειφόρο ανάπτυξη.
Είναι γεγονός ότι οι γυναίκες ασχολούνται με την κοινωνική επιχειρηματικότητα και λόγω της επιθυμίας τους να προσφέρουν στο κοινωνικό σύνολο, σε συνδυασμό με την ανάγκη τους για απασχόληση.
Αξίζει όμως να αναφέρουμε ότι μελέτη του ΙΟΒΕ για τη γυναικεία επιχειρηματικότητα στην Ελλάδα αποδεικνύει ότι η επιχειρηματική δραστηριότητα των Ελληνίδων υπερτερεί σε τρεις εξαιρετικά σημαντικούς ποιοτικούς δείκτες: την καινοτομία, το τεχνολογικό τους επίπεδο, τις προοπτικές δημιουργίας απασχόλησης, αλλά και τη στρατηγική εξωστρέφειας.
Ως εκ τούτου η εμπλοκή των γυναικών σε επιχειρήσεις Κ.ΑΛ.Ο., σε συνδυασμό με τους παραπάνω δείκτες, αυξάνει πολλαπλασιαστικά τα οφέλη για την ίδια την κοινωνία.
● Σε αυτό το πλαίσιο τι δράσεις έχετε αναλάβει και ποιες προτάσεις καταθέσατε στην πρόσφατη συνάντησή σας με τον ειδικό γραμματέα Κ.ΑΛ.Ο. Αντώνη Βόρλοου ώστε να ενισχυθεί η συμμετοχή των γυναικών σ’ αυτήν και να δομηθεί ως ένας χώρος έμφυλης ισότητας;
Η Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων έχει θέσει ως βασικό άξονα προτεραιότητας του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Ισότητα των Φύλων (ΕΣΔΙΦ 2016-2020) την ενίσχυση της θέσης της γυναίκας στην επιχειρηματικότητα στον χώρο της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας.
Θεωρούμε ότι είναι ένα πεδίο πρόσφορο για την ανάδειξη των δυνατοτήτων και πρωτοβουλιών των γυναικών, που μπορεί να συμβάλει στην αποδόμηση των στερεοτυπικών αντιλήψεων σχετικά με τον ρόλο των γυναικών στον επιχειρηματικό κόσμο, αλλά και στη μείωση του ποσοστού ανεργίας.
■ Τον Μάιο 2018, με στόχο την ανάδειξη του παραπάνω στόχου μας, θέσαμε την αιγίδα μας στην πανελλήνια έκθεση προϊόντων και υπηρεσιών Κ.ΑΛ.Ο., 2η COOPEXPO με τίτλο «ΠΑΡΑΓΩ – ΕΠΙΧΕΙΡΩ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ», στο Μετρό του Συντάγματος.
■ Με στόχο την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των γυναικών που επισκέπτονται τα Συμβουλευτικά Κέντρα (Σ.Κ.) της ΓΓΙΦ, εκπαιδεύτηκαν με επιτυχία τα στελέχη των εν λόγω δομών της Περιφέρειας Αττικής και προτάθηκε η επέκταση της εκπαίδευσής τους και στα υπόλοιπα Σ.Κ. της ΓΓΙΦ της σε όλη την Ελλάδα.
■ Προτείναμε τα στελέχη που θα πλαισιώσουν τα σημεία ενημέρωσης (info-points), με τη συνεργασία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και τοπικών συλλογικοτήτων, να έχουν και αντικείμενο τη διερεύνηση των τοπικών αναγκών, των άνεργων και ευάλωτων ομάδων της τοπικής κοινωνίας, προσφέροντας την καθοδήγησή τους στην ίδρυση και λειτουργία τοπικών επιχειρήσεων της Κ.ΑΛ.Ο. όπως, για παράδειγμα, τη δημιουργία ολοήμερων δομών δημιουργικής απασχόλησης παιδιών, δομών φύλαξης παιδιών, ηλικιωμένων, αναπήρων και παιδικών κατασκηνώσεων.
■ Προτείναμε τη διερεύνηση της δυνατότητας μείωσης της γραφειοκρατίας για τη δημιουργία επιχείρησης Κ.ΑΛ.Ο. και την ένταξη εκπομπής στο πρόγραμμα της δημόσιας τηλεόρασης που θα ασχολείται με θέματα που αφορούν τη συνεργατικότητα και την επιχειρηματικότητα, την ανάδειξη καλών πρακτικών, ευκαιριών, αλλά και προβλημάτων στο πλαίσιο της Κ.ΑΛ.Ο.
■ Τέλος, είναι γνωστό ότι υπάρχει μεγάλο ποσοστό χαμηλοσυνταξιούχων γυναικών, με συντάξεις ακόμα και κάτω των 600€. Οι εν λόγω γυναίκες, που απασχολούνται αφανώς σε διάφορες εργασίες για να μπορέσουν να συμπληρώσουν το εισόδημά τους, συνιστούν επίσης μια ιδιαίτερη πληθυσμιακή ομάδα, όπου εστιάζουμε ιδιαίτερα την προσοχή μας.
Ως εκ τούτου προτείναμε να διερευνηθεί η δυνατότητα απασχόλησης χαμηλοσυνταξιούχων σε επιχειρήσεις Κ.ΑΛ.Ο., χωρίς να υποστούν περαιτέρω μείωση των συντάξεών τους, καταβάλλοντας τις απαραίτητες ασφαλιστικές εισφορές.
● Η απασχόληση των γυναικών -πόσο μάλλον σε συλλογικά εγχειρήματα όπως αυτά της Κ.ΑΛ.Ο. που απαιτούν αυξημένες ευθύνες και πολύωρη απασχόληση- προσκρούει στην απουσία μέτρων και δομών που να ευνοούν την εναρμόνιση επαγγελματικής και προσωπικής ζωής. Εχουν υπάρξει απτά βήματα σε αυτή την κατεύθυνση;
Η αύξηση των ολοήμερων σχολείων, των βρεφονηπιακών και παιδικών σταθμών που εξυπηρετούν και την άνεργη μητέρα, η υποχρεωτικότητα των νηπιαγωγείων, η καθιέρωση των σχολικών γευμάτων στα δημόσια σχολεία, η αύξηση του επιδόματος τέκνου από το πρώτο παιδί είναι ενδεικτικές πολιτικές που υλοποιήθηκαν από τη σημερινή κυβέρνηση και μερικά μόνο από τα σημαντικότερα βήματα της πολιτείας για τη στήριξη των γυναικών, στην κατεύθυνση της συμφιλίωσης επαγγελματικής, οικογενειακής και προσωπικής ζωής.
Ασφαλώς, χρειάζονται ακόμη βήματα και κατακτήσεις, όπως η επέκταση του ωραρίου λειτουργίας των σχολείων και η δημιουργία δομών στήριξης των ηλικιωμένων σε όλες τις περιφέρειες της χώρας, πρωτοβουλίες από τις οποίες αναμένεται να δοθεί ουσιαστικά η δυνατότητα ένταξης μεγαλύτερου αριθμού γυναικών γενικότερα στην αγορά εργασίας.
● Πιστεύετε ότι η διάσταση φύλου έχει ληφθεί υπόψη στις κυβερνητικές πρωτοβουλίες που αφορούν την Κ.ΑΛ.Ο. έτσι ώστε να είναι οριζόντιο μέλημα των σχετικών πολιτικών; Σας ρωτώ έχοντας υπόψη ότι συνήθως οι γυναίκες αναφέρονται ως ευάλωτες ομάδες ή, π.χ., ότι στην πρώτη έκθεση για την Κ.ΑΛ.Ο. στην Ελλάδα, που ανέλαβε το Βρετανικό Συμβούλιο για λογαριασμό του υπουργείου Εργασίας και στη βάση των ευρημάτων της οποίας θα σχεδιαστούν πρωτοβουλίες και πολιτικές στήριξης, αφιερώνεται μόλις μισή από τις 120 σελίδες της στις γυναίκες στην Κ.ΑΛ.Ο. και αυτή την περιορίζει στην απασχόλησή τους, στις δε συστάσεις δεν υπάρχει καμιά αναφορά στα θέματα φύλου. Πώς μπορεί πρακτικά να επιτευχθεί να λαμβάνεται σταθερά υπόψη η διάσταση φύλου στις σχετικές πολιτικές;
Η έρευνα αναζητεί αν στους στόχους της επιχείρησης είναι και «Η ενδυνάμωση των γυναικών/η ισότητα των φύλων» και παρουσιάζει χρήσιμα στοιχεία ως προς τα ποσοστά της γυναικείας συμμετοχής σε επιχειρήσεις Κ.ΑΛ.Ο.
Ειδικότερα, είναι ιδιαίτερα σημαντικά τα ευρήματα της έρευνας που αναφέρουν ότι:
- από τους 100 αγροτουριστικούς συνεταιρισμούς, που έχουν σαφή κοινωνικό σκοπό, οι περισσότεροι έχουν ιδρυθεί από γυναίκες
- το 35% επιχειρήσεων Κ.ΑΛ.Ο. διοικείται από γυναίκες
- τα ποσοστά των γυναικών στο εργατικό δυναμικό, αλλά και των ηγετικών στελεχών του τομέα, είναι υψηλότερα από ό,τι στις συμβατικές επιχειρήσεις.
Επίσης στο τελευταίο νομοσχέδιο του υπουργείου Ανάπτυξης υιοθετήθηκαν οι προτάσεις μας για την καθιέρωση ποσόστωσης φύλου στα Δ.Σ. των αγροτικών συνεταιρισμών και την «ορατότητα» των γυναικείων συνεταιρισμών.
Επιπλέον μια πρόσφατη παρέμβασή μας είναι στο σχέδιο νόμου «Αγροτικός συνδικαλισμός και άλλες διατάξεις» όπου ζητάμε να θεσμοθετηθεί η ποσόστωση φύλου (40%) στα όργανα της διοίκησης καθώς και στα ψηφοδέλτια των συνδυασμών στις εκλογές.
Ακόμη έχουμε ήδη συστήσει κοινή ομάδα με τα αρμόδια στελέχη της Ειδικής Γραμματείας Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας για να επεξεργαστούμε περαιτέρω προτάσεις και δράσεις.
Αν και η ανάπτυξη των επιχειρήσεων Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας έρχεται καθυστερημένα στην πατρίδα μας σε σχέση με τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, σήμερα για την κυβέρνηση αποτελεί στρατηγική προτεραιότητα και σημαντικό εργαλείο στη δίκαιη παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας με την αναμφισβήτητη και καθοριστική παρουσία των γυναικών.
